Ο λαϊκισμός δεν έχει κομματική ταυτότητα. Προέρχεται από παντού και διαχέεται παντού. Τελευταία έκφρασή του η πρόταση για άμεση εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας. Την έκανε ο Τσίπρας με το επιεικώς αφελές ερώτημα: «από τη στιγμή που ο λαός μπορεί να εκλέξει τον κάθε κοινοτάρχη, γιατί όχι και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας;». Και φυσικά η πρόταση ήρθε να συναντήσει συνηγόρους σχεδόν σε όλα τα κόμματα και ιδιαίτερα σε κορυφαία στελέχη της Ν.Δ. (Καραμανλής, Αβραμόπουλος κ.α.) που έχουν εκφράσει ανάλογη άποψη στο παρελθόν.
Με την απευθείας εκλογή, γίνεται επίκληση του λαού και δίνεται η ψευδαίσθηση της συμμετοχής του σε μια καίρια απόφαση. Αφού (σύμφωνα με τον Τσίπρα) ο κόσμος εκλέγει κοινοτάρχη, μπορεί να εκλέξει και Πρόεδρο. Ένα σκόπιμα αφελές λαϊκίστικο επιχείρημα. Ο τελευταίος κοινοτάρχης ελέγχεται από το ίδιο το κοινοτικό συμβούλιο καθημερινά. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ιδιαίτερα ο νομιμοποιημένος από μια εκλογή από τον λαό, από κανέναν. Απλά μετατρέπεται σ’ έναν ακόμα πόλο εξουσίας.
Η πρόταση για απευθείας εκλογή ηχεί ωραία στα αυτιά των ψηφοφόρων. Τους δίνει την αίσθηση (που όμως αποτελεί ψευδαίσθηση) ότι συμμετέχουν σε κάτι σημαντικό. Μια ωραία Κυριακή επισκέπτονται τα εκλογικά τμήματα για να εκλέξουν τον ανώτατο άρχοντα! Ακούγεται εξαιρετικά δημοκρατικό. Την εκλογή την κάνουν οι ίδιοι οι πολίτες και όχι οι διαμεσολαβητές τους. Όσο ωραίο και αν ακούγεται, τόσο παραπλανητικό είναι. Μετά την απομάκρυνσή τους από την κάλπη, δεν θα έχουν κανέναν λόγο σε όσα ο Πρόεδρος κάνει ή δεν κάνει. Του έχουν δώσει μια απόλυτη νομιμοποίηση και ειδικό βάρος (αφού εκλέχτηκε απευθείας), αλλά δεν μπορούν ν’ ασκήσουν τον οποιοδήποτε έλεγχο, ούτε οι ίδιοι, ούτε κάποιοι διαμεσολαβητές τους όπως οι βουλευτές (που κάνουν κάτι τέτοιο στην κυβέρνηση). Στους πολίτες έχει μείνει η ψευδαίσθηση συμμετοχής, αλλά ουσιαστικά αυτό που έχουν κάνει είναι να εκλέξουν οι ίδιοι έναν ακόμα φορέα ισχυρής εξουσίας από τον οποίο αν είναι δυσαρεστημένοι θα πρέπει να περιμένουν πέντε χρόνια για να τον αλλάξουν!
Υπάρχουν πολλοί τρόποι ώστε να υπάρχει συμμετοχή των πολιτών σε σημαντικές αποφάσεις που τους αφορούν. Αλλά αυτό δεν συμβαίνει σχεδόν ποτέ. Ακόμα και με τις υπάρχουσες προβλέψεις που δίνει το Σύνταγμα. Όσες φορές κλήθηκαν να έχουν γνώμη για όσα σοβαρά αφορούν στη ζωή τους, η γνώμη τους αγνοήθηκε. Το παράδειγμα του περυσινού δημοψηφίσματος είναι το πιο ενδεικτικό και πρόσφατο. Η ίδια η κυβέρνηση που το προκάλεσε μετέτρεψε το «όχι» σε απόλυτο «ναι». Οι πολίτες εξαπατήθηκαν παρ’ ότι ήταν από τις περιπτώσεις εκείνες που η άποψή τους ήταν ξεκάθαρη και σαφής.
Ανάλογες μέθοδοι πολιτικής εξαπάτησης αποτελούν οι κυβερνητικές εκείνες πρακτικές που ακολουθούνται μετά τις εκλογές. Τα κόμματα που κερδίζουν την εξουσία έχουν τη συνήθεια (η οποία αποτελεί βασικό πια χαρακτηριστικό της πολιτικής μας ζωής) να μην υλοποιούν παρά ελάχιστα απ’ όσα έχουν προεκλογικά υποσχεθεί. Οι πολίτες συμμετέχουν στις εκλογές, αλλά η γνώμη τους δεν λαμβάνεται σοβαρά υπόψη μετά από αυτές.
Όταν το διακύβευμα είναι τόσο σοβαρό (όσο η εκλογή μιας κυβέρνησης) και αγνοείται η βούληση της πλειοψηφίας που προκύπτει από τις κάλπες, καταλαβαίνει κάποιος πόσο ειλικρινές είναι οι υπέρμαχοι της απευθείας εκλογής του Προέδρου όταν λένε πως ο λαός συμμετέχει στις αποφάσεις. Η συμμετοχή θα είχε νόημα, αν οι αποφάσεις γινόντουσαν σεβαστές. Και επιπλέον στην προκειμένη περίπτωση, αν στην επιλογή ενός προσώπου (όπως ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας) υπάρχουν και κάποιοι μηχανισμοί στοιχειώδους ελέγχου. Τουλάχιστον με τον τρόπο που ελέγχουν (όσο αυτό είναι εφικτό) οι βουλευτές της πλειοψηφίας και μειοψηφίας την εκάστοτε κυβέρνηση.
Αν η απευθείας εκλογή Προέδρου συνδεόταν με αυξημένες αρμοδιότητές στο πρόσωπό του, τα πράγματα θα ήταν ακόμα πιο δύσκολα. Θα δημιουργείτο ένας ακόμα ισχυρός πόλος εξουσίας, ένα ακόμα ανεξέλεγκτο πολιτικό πρόσωπο και μάλιστα στην κορυφή του πολιτεύματος. Σ’ ένα καθαρά πρωθυπουργικό σύστημα (όπως λειτουργεί στη χώρα μας), θα είχε προστεθεί ένα ακόμα πρόσωπο το οποίο θα λειτουργούσε με πολλές συγκεντρωμένες εξουσίες στα χέρια του…
«Νομίζω ότι είναι ώριμο και το θέλει και ο ελληνικός λαός. Για τις αρμοδιότητες του το συζητάμε. Από την στιγμή που μπορεί να εκλέξει τον κάθε κοινοτάρχη, γιατί όχι και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας».
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο www.liberal.gr
