Με αφορμή την Εβδομάδα Φακών Επαφής (23-30 Μαρτίου) «Love Your Eyes, Love Your Lenses» μαθαίνουμε όσα είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε για τη διαχείριση των φακών επαφής. Ο Δρ. Σωτήρης Πλαΐνης*, οπτικός – οπτομέτρης, επιστημονικό συνεργάτη του Εργαστηρίου Οπτικής και Όρασης στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, απαντά σε ερωτήσεις για όσους επιθυμούν να φορέσουν φακούς επαφής για πρώτη φορά.
«Οι φακοί επαφής έχουν κερδίσει επάξια μια σημαντική θέση στο χώρο της διόρθωσης της μυωπίας, του αστιγματισμού και της πρεσβυωπίας, με αποτέλεσμα 25 εκατομμύρια άνθρωποι στην Ευρώπη και περίπου 350 χιλιάδες στην Ελλάδα να τους χρησιμοποιούν, συνήθως σε καθημερινή βάση. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 45 ετών έχουν πραγματοποιηθεί σημαντικές εξελίξεις ως προς τα υλικά, το σχεδιασμό και τη συχνότητα αντικατάστασής τους. Η έντονη ερευνητική δραστηριότητα που πραγματοποιείται σε ινστιτούτα και κέντρα έρευνας και τεχνολογίας των μεγαλύτερων κατασκευαστριών εταιρειών, έχει σκοπό να απαλλάξει τους χρήστες από μακροχρόνιες επιπλοκές, προσφέροντας μεγαλύτερη άνεση κατά την εφαρμογή, ασφαλέστερη χρήση, ευκολία και ευκρινέστερη όραση για ακόμα μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού».
Ποια είναι η μικρότερη ηλικία που θα συνιστούσατε σε ένα παιδί να αρχίσει να χρησιμοποιεί φακούς;
«Δεν υπάρχει όριο ασφαλούς ηλικίας στην πραγματικότητα. Σημαντικότερος παράγοντας είναι η υπευθυνότητα. Κατά την άποψή μου από την ηλικία των 12 ετών μπορούμε να βασιστούμε σε ένα παιδί, ώστε να ακολουθεί τους κανόνες υγιεινής, φροντίζοντας σωστά τους φακούς επαφής του. Υπάρχουν περιπτώσεις παιδιών που χρησιμοποιούν φακούς επαφής σε προσχολικές ηλικίες, λόγω προβλημάτων όρασης μη αντιμετωπίσιμων με τα γυαλιά».
«Ωστόσο, η ασφαλής και επιτυχής χρήση των φακών επαφής προϋποθέτει μια σειρά σωστών επιλογών που παρέχονται αποκλειστικά από τον επαγγελματία-εφαρμοστή. Οι καταρτισμένοι οπτικοί και οπτομέτρες είναι υπεύθυνοι για την πλήρη ενημέρωση, τη σωστή επιλογή υλικών, την εξατομικευμένη εφαρμογή και τη σωστή καθοδήγηση, όσον αφορά στο χειρισμό των φακών και τους κανόνες φροντίδας συντήρησης και υγιεινής. Επίσης είναι σε θέση να γνωρίζουν και να αντιμετωπίζουν ανεπιθύμητες καταστάσεις που ενδεχομένως εμφανιστούν. Η εύκολη απόκτηση φακών επαφής από διάφορα σημεία πώλησης (π.χ. internet, φαρμακεία, καταστήματα super-market και καλλυντικών), μέσω των οποίων δεν μπορούν να παρέχονται οι απαραίτητες πιστοποιήσεις και γνώσεις για τη σωστή εφαρμογή, ενδέχεται να οδηγήσει σε αυξημένα κρούσματα οφθαλμικών επιπλοκών».
Ένας γνωστός μου πρότεινε ν’ αλλάξω τους μηνιαίους φακούς σε φακούς μιας χρήσης. Ποια είναι τα πλεονεκτήματα μιας τέτοιας αλλαγής;
Οι φακοί επαφής μιας χρήσης (ημερήσιας αντικατάστασης) είναι ιδιαίτερα κατάλληλοι για άτομα που κάνουν περιστασιακή χρήση ή που δεν θέλουν να δαπανούν χρόνο για τη φροντίδα των φακών τους και να αγοράζουν προϊόντα καθαρισμού. Ωστόσο, δεν είναι η ευκολία ο λόγος για τον οποίο οι ημερήσιοι φακοί επαφής είναι προτιμότεροι. Ο κίνδυνος μόλυνσης με φακούς μιας χρήσης είναι πολύ μικρότερος επειδή αντικαθίστανται καθημερινά. Εναποθέσεις από τα δάκρυα συσσωρεύονται συχνά σε φακούς που προορίζονται για μακροχρόνια χρήση, παρά την καθημερινή φροντίδα τους. Πρόσφατες έρευνες επιβεβαιώνουν ότι η ανάπτυξη παθογόνων μικροοργανισμών, όπως η ακανθαμοιβάδα, η ψευδομονάδα και ο σταφυλόκοκκος, εμφανίζονται συχνότερα σε άτομα που κάνουν περιστασιακή χρήση φακών επαφής ή προμηθεύονται φακούς και υγρά καθαρισμού από μη πιστοποιημένους προμηθευτές, στερούμενα σωστής πληροφόρησης και εκπαίδευσης για ασφαλή χρήση.
Όλα τα παραπάνω σχετίζονται άμεσα με την κακή χρήση των φακών επαφής από υλικά αμφιβόλου ποιότητας, καθώς επίσης και με το γεγονός ότι οι χρήστες δε δίνουν την απαραίτητη έμφαση σε βασικούς κανόνες υγιεινής. Υπάρχουν σήμερα φακοί επαφής μιας χρήσης που, εκτός από ευκολία και ολοήμερη άνεση κι ενυδάτωση, συμβάλλουν στην καλύτερη υγιεινή λόγω flat-pack συσκευασίας, περιορίζοντας την επαφή των χεριών με την εσωτερική πλευρά του φακού, μειώνοντας με αυτό τον τρόπο τις πιθανότητες μολύνσεων από βακτήρια και μικροοργανισμούς.
Διασφαλίζουμε την υγεία των ματιών μας ακολουθώντας απλούς, αλλά βασικούς κανόνες υγιεινής:
- Επιλέγουμε τους φακούς, πάντα κατόπιν συνεννόησης με τον οπτικό-οπτομέτρη μας και από οπτικά καταστήματα που έχουν άδεια εφαρμογής φακών επαφής.
- Διατηρούμε τους φακούς επαφής στην ειδική θήκη τους, ξεπλένοντάς την μετά από τη χρήση ΜΟΝΟ με το ειδικό διάλυμα καθαρισμού των φακών επαφής και ποτέ σε νερό ή φυσιολογικό ορό.
- Την αντικαθιστούμε συχνά.
- Ακολουθούμε τις συστάσεις σχετικά με τη χρήση και τον καθαρισμό των φακών: Ξεπλένουμε και τρίβουμε τους φακούς μας πριν και μετά τη χρήση τους μόνο με το ειδικό υγρό καθαρισμού.
- Δεν χρησιμοποιούμε το διάλυμα καθαρισμού ποτέ μετά την ημερομηνία λήξης του.
- Πλένουμε πολύ καλά τα χέρια μας πριν και μετά τη χρήση των φακών επαφής και τα σκουπίζουμε με απορροφητικό χαρτί
- .Ποτέ δε χρησιμοποιούμε νερό βρύσης για να ξεπλύνουμε ή να αποθηκεύσουμε τους φακούς επαφής μας.
- Ποτέ δεν κοιμόμαστε με τους φακούς επαφής, εκτός αν έχουμε διαφορετική ενημέρωση από τον εξειδικευμένο εφαρμοστή και μόνο εάν το επιτρέπουν οι προδιαγραφές των φακών επαφής.
- Χρησιμοποιούμε και αντικαθιστούμε τους φακούς επαφής μας πάντοτε σύμφωνα με το προτεινόμενο από τον εφαρμοστή πρόγραμμα χρήσης και αντικατάστασης.
- Ποτέ δεν ανταλλάσσουμε φακούς με άλλους χρήστες.
*Ο Σωτήρης Πλαΐνης μεταξύ άλλων είναι επιστημονικός συνεργάτης του Εργαστηρίου Οπτικής και Όρασης στο Πανεπιστήμιο Κρήτης από το 2002, Eπίτιμος Λέκτορας στο Faculty of Life Sciences, The University of Manchester, UK (από το 2006) και Επισκέπτης-Ερευνητής στο AstonUniversity, UK (από το 2017)
πηγή: ygeiamou.gr