Νόσος του Πάρκινσον και παθήσεις σπονδυλικής στήλης. Ο Νευροχειρουργός Ιωάννης Πολυθοδωράκης στο Politis Online για το παγκόσμιο επίτευγμα της ιατρικής του ομάδας (Μέρος Α')

Με αφορμή τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας για την Νόσο του Πάρκινσον [που καθιερώθηκε το 1997 με πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Εταιρείας για τη Νόσο Πάρκινσον (E.P.D.A.) και την υποστήριξη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας] η οποία εορτάζεται στις 11 Απριλίου, το Politis Online φιλοξενεί μία διαφορετική συνέντευξη, τη στιγμή που η επικαιρότητα προτάσσει τη συζήτηση γύρω από τις επερχόμενες εκλογικές αναμετρήσεις. Εκτός ωστόσο της πολιτικής επικαιρότητας, υπάρχουν και τα ζητήματα που μας αφορούν όλους. Και ποια άλλα θα μπορούσαν να είναι αυτά, εκτός από ζητήματα υγείας;

Ο πρωταγωνιστής της παρούσας συνέντευξης είναι ένας ο Ιωάννης Πολυθοδωράκης. Ο Νευροχειρουργός και Χειρουργός Σπονδυλικής Στήλης με το βιογραφικό του να κοσμείται από πολλαπλές διακρίσεις και επιτεύγματα. Μα κυρίως από τα λόγια των ασθενών του. Όπως εκείνα που μου είπε μία μεσήλικη ασθενής του στον χώρο του ιατρείου λίγο πριν συναντήσω τον γιατρό για τη συζήτησή μας.“Ο κύριος Πολυθοδωράκης με έκανε και πετάω” είπε φωναχτά στην είσοδο του ιατρείου, επιθυμώντας να εντάξω τα λόγια αυτά στο κείμενο της συνέντευξης.

Σε αυτό το σημείο δεν μπορούμε παρά να αναφέρουμε όλες τις ιδιότητες του ιατρού Ιωάννη Πολυθοδωράκη. Είναι Επιστημονικός Διευθυντής του «Athens Brain and Spine Surgery», Διευθυντής του Δ´ Νευροχειρουργικού Τμήματος του Νοσοκομείου «Ερρίκος Ντυνάν», Επισκέπτης Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης καθώς και διεθνής εκπαιδευτής, ενώ μετέχει σε διεθνή επιστημονικά συνέδρια. Πέραν αυτών, ο Δρ. Πολυθοδωράκης είναι Πρόεδρος της Παγκόσμιας Εταιρίας Σπονδυλικής Στήλης, μία θέση που “πιστοποιεί” το ότι η Ελληνική Ιατρική πρωτοπορεί, απολαμβάνοντας την εκτίμηση της παγκόσμιας ιατρικής κοινότητας.

Στο Α‘ Μέρος της συνέντευξης που ακολουθεί, ο ιατρός, που ειδικεύεται στους ακόλουθους τομείς ενασχόλησης: Χειρουργική Σπονδυλικής Στήλης, Χειρουργική Εγκεφάλου, Ελάχιστα Παρεμβατική Χειρουργική Σπονδυλικής Στήλης, Ελάχιστα Παρεμβατική Χειρουργική Εγκεφάλου, Επεμβατική Διαχείριση Πόνου, μας μιλάει για όλα τα παραπάνω, για ζητήματα πρόληψης, διάγνωσης και θεραπείας, για τις προσπάθειες και τους στόχους της Παγκόσμιας Εταιρίας Σπονδυλικής Στήλης την οποία ηγείται, απαντώντας παράλληλα και σε μία πιο ερειστική θεματολογία, όπως η σύγκριση δημόσιας και ιδιωτικής Υγείας και για το Εθνικό Σύστημα Υγείας στη χώρα μας.

Σε αυτό ωστόσο που θα πρέπει να σταθούμε, και λόγω της Παγκόσμιας Ημέρας για την Νόσο του Πάρκινσον που αναφέραμε στην αρχή, είναι το περιστατικό ασθενούς με Νόσο του Πάρκινσον και επιδεινούμενη Κυφο-Σκολίωση που αντιμετωπίσθηκε για πρώτη φορά παγκοσμίως με Ελάχιστα Επεμβατική Χειρουργική Επέμβαση από τον Ιωάννη Πολυθοδωράκη και τους ιατρούς συνεργάτες του.

Ακολουθεί το κείμενο της συνέντευξης με τον Νευροχειρουργό και Χειρουργό Σπονδυλικής Στήλης Ιωάννη Πολυθοδωράκη, ενώ αμέσως μετά μπορείτε να διαβάσετε αναλυτικά για τη Νόσο του Πάρκινσον καθώς και για το προαναφερθέν περιστατικό που στέφθηκε από απόλυτη επιτυχία και θέτει τα θεμέλια για την χειρουργική του μέλλοντος (για τις προσκλήσεις της οποίας, όπως και για πολλά επίσης ενδιαφέροντα ζητήματα, θα μας μιλήσει στο Β’ Μέρος της συνέντευξης).

Αθηνά Κοροβέση: Πώς διαμορφώνεται η σύγκριση μεταξύ ιδιωτικής και δημόσιας Υγείας στη χώρα μας; Ποια είναι τα θετικά και τα αρνητικά τους αλλά και οι δυσκολίες έκαστης; 

Ιωάννης Πολυθοδωράκης: Είναι πάρα πολύ δύσκολο να κάνει κανείς μία τέτοια σύγκριση. Εκείνο που μπορεί να πει κανείς με βεβαιότητα είναι καταρχήν, ότι τα δύο συστήματα είναι συμπληρωματικά, όπως συμβαίνει και στις περισσότερες χώρες.

Το δημόσιο σύστημα Υγείας υπάρχει σε πολλές χώρες και με διαφορετικούς τρόπους. Σε πολλές λειτουργεί πάρα πολύ καλά, σε κάποιες άλλες δε λειτουργεί καθόλου. Και η έλλειψη του δημοσίου συστήματος αποτελεί κακό δείγμα για μία χώρα. Παραδείγματος χάρη οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ένα πολύ περιορισμένο δημόσιο σύστημα με αποτέλεσμα να υπάρχουν 50 εκατ. ανασφάλιστοι και πολλοί άνθρωποι να μην λαμβάνουν την απαιτούμενη θεραπεία για την πάθησή τους

Από την άλλη μεριά, υπάρχει δημόσιο σύστημα Υγείας στη Γερμανία, υπάρχει και δημόσιο σύστημα Υγείας στη Μεγάλη Βρετανία, τα οποία έχουν διαφορετική αποτελεσματικότητα. Στη Γερμανία υπάρχει μία συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα ακόμα και στα νοσοκομεία προς όφελος του ασθενούς. Στη Μεγάλη Βρετανία το δημόσιο σύστημα, παρόλο που θεωρείται ένα καλό σύστημα, έχει τρομερές καθυστερήσεις και δυσκολία σε πολύ μεγάλο βαθμό να ικανοποιήσει τις ανάγκες των ασθενών. Το πιο απλό παράδειγμα που αναφέρω είναι το πόσο άμεσα εξυπηρετείται στα επείγοντα ένας ασθενής στη Γερμανία και ένας ασθενής στην Αγγλία. Στην Αγγλία ο στόχος ήταν ότι ο γιατρός θα μπορούσε να δει τον ασθενή στις 4 ώρες ενώ ο πραγματικός χρόνος είναι στις 8 ώρες. Ενώ στην Γερμανία είναι στα 10 λεπτά. Μία διαφορά συστημάτων παρόλο που και τα δύο είναι δημόσια.

Τώρα στην Ελλάδα, το δημόσιο σύστημα λειτουργεί ως εξής: σε μεγάλο βαθμό τα τριτοβάθμια νοσοκομεία λειτουργούν ως πρωτοβάθμια, δέχονται δηλαδή ασθενείς που θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν σε επίπεδο πρωτοβάθμιου ιατρείου, σε επίπεδο κάντρου Υγείας αστικού τύπου. Τους δέχονται τα τριτοβάθμια νοσοκομεία με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένας μεγάλος φόρτος του συστήματος Υγείας και αυτό να επηρεάζει οπωσδήποτε την ποιότητα των υπηρεσιών.

Από την άλλη, το ιδιωτικό σύστημα εκ των πραγμάτων είναι σύστημα το οποίο ο ασθενής πρέπει να πληρώσει. Πρέπει να έχει τη δυνατότητα να πάει στο ιδιωτικό σύστημα. Και βέβαια, οι υπηρεσίες που παρέχει το ιδιωτικό σύστημα, συνήθως αξιολογούνται και από τους ασθενείς και από διεθνείς φορείς σε πολύ υψηλό επίπεδο. Πάντοτε όμως, και στον δημόσιο και ιδιωτικό φορέα, παίζει ρόλο και η προσωπικότητα, ο κάθε γιατρός.

Το κακό είναι ότι σε ένα δημόσιο σύστημα στο οποίο και ο γιατρός και ο νοσηλευτής έχουν έναν πολύ μεγάλο φόρτο, μία πολύ μεγάλη κούραση, χωρίς κίνητρα, αυτό μπορεί να οδηγεί σε εκνευρισμό, σε κακή ποιότητα υπηρεσιών. Είναι όμως ένα συνολικότερο πρόβλημα πολιτικής Υγείας και σχεδιασμού. Παίζουν πάρα πολλά ρόλο. Είναι πολύ μεγάλο ζήτημα. Νομίζω ότι είναι δύσκολο να το αναλύσει κανείς τόσο απλά.

Α.Κ.: Πώς αξιολογείτε τον θεσμό του οικογενειακού γιατρού; Υπάρχουν ελλείψεις, να σημειώσουμε, όπως έχει διαπιστωθεί.

Ι.Π.: Ο θεσμός του οικογενειακού γιατρού έχει ψηφιστεί σε κάθε νομοσχέδιο από την εποχή του Βενιζέλου. Δεν έχει εφαρμοστεί. Και αντίστοιχα, σε χώρες που έχει εφαρμοστεί, όπως η Μεγάλη Βρετανία και η Γερμανία, υπάρχουν διαφορετικού τύπου θέματα και προβλήματα.

Ναι, μπορεί ο θεσμός του οικογενειακού γιατρού να βοηθήσει ένα σύστημα το οποίο θα μειώσει τη ροή των ασθενών προς τα νοσοκομεία, συγχρόνως όμως έχει και μειονεκτήματα αυτό το σύστημα. Επί παραδείγματι, σε κάποιες χώρες που το εφαρμόζουν, έχουν διαπιστωθεί μεγάλα ποσοστά αδυναμίας διάγνωσης του καρκίνου. Επειδή ακριβώς ο οικογενειακός γιατρός είναι ένα φίλτρο που ρυθμίζει την πρόσβαση του ασθενούς στο νοσοκομείο.

Αυτή τη στιγμή ο Έλληνας ασθενής, ακόμα και με την ανεπάρκεια του συστήματος, έχει μια άμεση πρόσβαση σε πολλές και διαφορετικές ειδικότητες. Αυτό μπορεί να είναι κακό για το σύστημα, με την έννοια ότι μπορεί να οδηγήσει σε πολύ μεγάλο αριθμό εξετάσεων, σε πολλές διαφορετικές γνώμες, αλλά συγχρόνως λειτουργεί και σε κάποιες περιπτώσεις υπέρ του ασθενούς γιατί μπορεί να διαγνώσει ένα πρόβλημα που θα μπορούσε να ξεφύγει.

Ένα σύστημα οικογενειακών γιατρών το οποίο δεν θα επέτρεπε αυτήν την πρόσβαση, μπορεί να έχει και επιβάρυνση σε κάποιους δείκτες Υγείας. Οπότε και αυτό είναι σημαντικό να το λάβει κανείς υπόψη του. Και βέβαια, το να ψηφίσουμε τον οικογενειακό γιατρό και να μην μπορεί να στελεχωθεί, δεν έχει νόημα. Πρέπει να δούμε πως θα λειτουργήσει το σύστημα για να έχουμε άποψη.

Το Εθνικό Σύστημα Υγείας (National Health System) όταν ψηφίστηκε στην Μεγάλη Βρετανία εφαρμόστηκε μετά από 7 χρόνια. Πρώτα λοιπόν μελετήθηκε το πώς θα εφαρμοστεί. Το πρόβλημα στην Ελλάδα δεν είναι η ψήφιση νόμων, έχουν ψηφιστεί πολλοί νόμοι. Το πρόβλημα είναι πως εφαρμόζονται και με ποια λογική εφαρμόζονται.

Α.Κ.: Θα ήθελα σε αυτό το σημείο να μας μεταφέρετε τις εμπειρίες σας από τη δραστηριοποίησή σας στο εξωτερικό, από τα συνέδρια στα οποία μετέχετε, αλλά και από  τoν οργανισμό τον οποίο ηγείστε. Τι πραγματεύεται η Παγκόσμια Εταιρίας Σπονδυλικής Στήλης;

Ι.Π.: Η Παγκόσμια Εταιρία Σπονδυλικής Στήλης είναι ένας παγκόσμιος οργανισμός, μία επιστημονική εταιρία όπως είναι στην Ελλάδα πχ. η Ελληνική Εταιρία Σπονδυλικής Στήλης ή η Ελληνική Νευροχειρουργική Εταιρία.

Πρόκειται για μία επιστημονική εταιρία που αποτελείται από νευροχειρουργούς, ορθοπεδικούς, δηλαδή χειρουργούς σπονδυλικής στήλης. Το βασικότερο που μπορούμε να πούμε είναι ότι το κύριο κομμάτι της εταιρίας είναι εκπαιδευτικό-επιστημονικό. Ουσιαστικά διοργανώνει, εκτός από το παγκόσμιο συνέδριο που γίνεται κάθε διετία και το ενδιάμεσο συνέδριο που γίνεται κάθε έτος –δηλαδή το έτος που είναι ενδιάμεσα σε δύο παγκόσμια– πάρα πολλά εκπαιδευτικά σεμινάρια, τύπου workshop, δηλαδή εργαστήρια εφαρμοσμένων χειρουργικών τεχνικών. Να το πούμε λίγο διαφορετικά που μπορεί να σοκάρει κιόλας, είναι τεχνικές που εφαρμόζουν οι συμμετέχοντες πάνω σε πτωματικά παρασκευάσματα. Δηλαδή μαθαίνουν μία καινούρια τεχνική σε πτώματα, κάνοντας πρακτική άσκηση. Υπάρχουν πολλά τέτοια σεμινάρια που γίνονται σε όλον τον κόσμο.

Υπάρχει μία προσπάθεια από την Παγκόσμια Εταιρία ουσιαστικά να πετύχουμε μία πανομοιότυπη εκπαίδευση παγκοσμίως μεταξύ χωρών όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Μεγάλη Βρετανία και χωρών όπως είναι η Ινδία, το Πακιστάν, χώρες της Αφρικής. Προσπαθούμε λοιπόν να υπάρχει ένα παρόμοιο επίπεδο διεθνώς και όχι να εξαρτάται από το οικονομικό επίπεδο της κάθε χώρας.

Αυτή τη στιγμή η έδρα της Παγκόσμιας Εταιρίας είναι στην Ελλάδα. Από τις Ηνωμένες Πολιτείες που ήταν το 2011, καταφέραμε να έρθει στην Ελλάδα.

Α.Κ.: Κι όμως λίγοι ίσως το γνωρίζουν αυτό.

Ι.Π.: Ναι, ήταν μία προσπάθεια που κάναμε και εκμεταλλευτήκαμε το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι και μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παρόλο που σαν χώρα δεν παρέχει σχεδόν κανένα πλεονέκτημα σε οργανισμούς να μεταστεγαστούν εδώ. Εμείς καταφέραμε να πετύχουμε τη μεταστέγαση και τώρα προσπαθούμε και μέσω των προγραμμάτων της Ε.Ε. να πετύχουμε να αναπτυχθούν και κάποιες δομές που θα είναι μόνιμες στην Ελλάδα. Κάποια εκπαιδευτικά κέντρα κλπ.

Α.Κ.: Στα οποία θα μπορούν να απευθύνονται και οι φοιτητές μας της Ιατρικής;

Ι.Π.: Οι φοιτητές έτσι κι αλλιώς μπορούν να παρακολουθήσουν όλες τις εκδηλώσεις που γίνονται δωρεάν. Απλά συνήθως αυτές οι εκδηλώσεις είναι πολύ υψηλού επιπέδου, δηλαδή είναι επιπέδου που ακόμα και οι ειδικευόμενοι δυσκολεύονται να παρακολουθήσουν. Είναι δηλαδή υψηλού επιπέδου για ήδη ειδικευμένους χειρουργούς σπονδυλικής στήλης.

Τον Ιανουάριο είχαμε ένα τέτοιο workshop στο Πακιστάν, τον Φεβρουάριο είχαμε εδώ στην Αθήνα, τον Απρίλιο στο Νέο Δελχί, τον Μάιο στην Κωνσταντινούπολη, τον Ιούλιο στο Κλήβελαντ των Ηνωμένων Πολιτειών, τον Αύγουστο στο Κόβεντρυ, τον Σεπτέμβριο στη Γερμανία. Καταλαβαίνετε, είναι ένας οργανισμός που κάνει σταθερά πάρα πολλές τέτοιες εκπαιδεύσεις, και είναι, αυτό που λέμε εμείς, “influential” στον τομέα. Αυτά σε σχέση με την Παγκόσμια Εταιρία Σπονδυλικής Στήλης.

Α.Κ.: Είναι και της μόδας αυτή η λέξη. Να πάμε τώρα στη δουλειά σας και να μιλήσουμε για τις παθήσεις εγκεφάλου, σπονδυλικής στήλης και πόνου. Όπως έχω δει, έχετε ως «σήμα» σας το τρίπτυχο «Διάγνωση – Θεραπεία – Αποκατάσταση». Ο ασθενής, σε κάθε στάδιο, πότε πρέπει να χτυπήσει την πόρτα του γιατρού; Αναφορικά επί παραδείγματι με τις παθήσεις σπονδυλικής στήλης, πότε ο ασθενής καταλαβαίνει ότι έχει πρόβλημα για να απευθυνθεί στο γιατρό;

Ι.Π.: Καταρχήν, οι παθήσεις της σπονδυλικής στήλης είναι πολύ συχνές καταστάσεις, πολύ συχνά προβλήματα. Θα σας πω ότι επεισόδιο οσφυαλγίας κάθε χρόνο έχει το 22% του πληθυσμού. Από αυτό το 22%, το 44% θα έχει το ίδιο επεισόδιο μέσα στο ίδιο έτος, και 8 στους 10 ανθρώπους στη διάρκεια της ζωής τους. Είναι η δεύτερη πιο συχνή αιτία επίσκεψης σε γιατρό. Η πρώτη είναι το κοινό κρυολόγημα. Από εκεί και πέρα, οι επεμβάσεις σπονδυλικής στήλης είναι η τρίτη πιο συχνή αιτία χειρουργικής επέμβασης από όλες τις ειδικότητες. Οπότε καταλαβαίνετε ότι μιλάμε για ένα πρόβλημα που είναι εξαιρετικά κοινό.

Τώρα, επειδή ακριβώς υπάρχει αυτή η πληθώρα των προβλημάτων και η πληθώρα των ασθενών, αυτό αποτελεί όπως καταλαβαίνετε, ένα πεδίο διεκδίκησης πολλών διαφορετικών τομέων της οικονομίας. Δηλαδή, υπάρχουν οι γιατροί οι οποίοι συνήθως είναι νευροχειρουργοί, ορθοπεδικοί, μπορεί να είναι φυσίατροι, μπορεί να είναι κάποιοι που ασχολούνται με πόνο, ομοιοπαθητικοί, εναλλακτικής θεραπείας, υπάρχουν οι χειροπράκτες, οι φυσικοθεραπευτές, οι οστεοπαθητικοί. Αν συμπεριλάβουμε τα ορθοπεδικά είδη και τα φάρμακα, τότε καταλαβαίνετε, είναι μια μεγάλη βιομηχανία όλα αυτά.

Ακριβώς επειδή υπάρχει όλο αυτό το μεγάλο οικονομικό ενδιαφέρον, είναι πάρα πολύ εύκολο κάποιος να παρασυρθεί, να μην ακολουθήσει τη σωστή διαδρομή και να βρεθεί μπλεγμένος. Συνήθως τι προτείνουμε: όταν κάποιος έχει μία απλή συμπτωματολογία, δηλαδή με πόνεσε η μέση μου λόγω κάποιας κίνησης, παίρνω ένα απλό παυσίπονο και μου περνάει, δεν χρειάζεται να κάνω κάτι διαφορετικό. Εάν έχω όμως κάποια πιο μόνιμα συμπτώματα, δηλαδή έχω πόνο που δεν υποχωρεί για κάποιες μέρες, τότε θα πρέπει να επισκεφθώ έναν ειδικό γιατρό σπονδυλικής στήλης.

Τι σημαίνει ειδικός γιατρός σπονδυλικής στήλης; Είναι ο γιατρός που έχει εξειδίκευση στη χειρουργική της σπονδυλικής στήλης. Δεν είναι ούτε ορθοπεδικός, ούτε νευροχειρουργός. Και οι δύο μπορεί να ασχολούνται με την σπονδυλική στήλη αλλά δεν είναι εξειδικευμένοι στην χειρουργικής της σπονδυλικής στήλης. Ένας ορθοπεδικός μπορεί να βλέπει και ώμο και ισχίο και γόνατο, μπορεί να βλέπει και κάποιους ασθενείς με οσφυαλγία. Ένας νευροχειρουργός μπορεί να ασχολείται με όγκους αλλά μπορεί να βλέπει και σπονδυλική στήλη. Συνήθως, χρειάζεται ένας εξειδικευμένος, με την έννοια ότι μπορεί να διαγνώσει όλες τις καταστάσεις από την πιο απλή μέχρι την πιο σύνθετη.

Συνήθως, στην πρώτη φάση, αφού ο ασθενής εξεταστεί κλινικά από έναν γιατρό που έχει εξειδίκευση στη σπονδυλική στήλη, ο γιατρός θα κρίνει εάν χρειάζεται να γίνουν κάποιες περαιτέρω εξετάσεις, που συνήθως είναι κάποιες απλές ακτινογραφίες, μπορεί να χρειάζεται μία αξονική, μία μαγνητική, μπορεί να χρειάζεται κάποια πιο ειδική εξέταση, ένα ηλεκτρομυογράφημα, και βέβαια πάντα ανάλογα με το πώς εμφανίζεται το πρόβλημα.

Προσωπικά τους ασθενείς τους χωρίζω σε δύο μεγάλες κατηγορίες. Είναι οι ασθενείς που έχουν πόνο ως κύριο σύμπτωμα και οι ασθενείς που έχουν νευρολογική αδυναμία ως κύριο σύμπτωμα. Εάν έχω πόνο, χωρίς δηλαδή να έχω κάποιο νευρολογικό έλλειμμα, τότε έχω τη δυνατότητα να ξεκινήσω με μία φαρμακευτική αγωγή (συνήθως είναι αντιφλεγμονώδη-μυοχαλαρωτικά παυσίπονα) μπορεί να το συνδυάσω με φυσικοθεραπεία ή με κάποια άλλη θεραπεία όπως, χειροπραξία, οστεοπαθητική.

Εάν για ένα εύλογο χρονικό διάστημα δεν έχω βελτίωση των συμπτωμάτων, θα προχωρήσουμε σε κάποια άλλη μέθοδο (συνήθως είναι μέθοδοι επεμβατικής διαχείρισης πόνου, όπως π.χ. ο βελονισμός, επισκληρήδειος έγχυση) και αν έχοντας συμπληρώσει ένα χρονικό διάστημα δεν έχουμε αποτέλεσμα (συνήθως θεωρούμε τους τρεις μήνες) τότε πιθανό να χρειαστεί να προχωρήσουμε, εφόσον υπάρχει χειρουργικό αντικείμενο, σε χειρουργική επέμβαση. Το είδος της επέμβασης εξαρτάται από το πρόβλημα που υπάρχει.

Εάν έχω νευρολογική αδυναμία, εκεί δεν μπορώ να περιμένω και θα πρέπει να προχωρήσω. Κινδυνεύει ο νευρικός ιστός και μπορεί να έχει μία μόνιμη βλάβη. Οπότε ανάλογα το είδος της νευρολογικής αδυναμίας εξαρτάται και ο χρόνος για να προχωρήσω στην επέμβαση.

Εάν έχω μία ήπια μυϊκή αδυναμία, με ίσως και λίγο μούδιασμα, πάλι μπορώ να έχω ένα περιθώριο να περιμένω, πιθανόν 20 μέρες, ένα μήνα με μία φαρμακευτική αγωγή. Εάν έχω μία μεγαλύτερη αδυναμία, π.χ. έχω μία αδυναμία στο να κουνήσω το πέλμα μου, δεν περπατάω δηλαδή καλά, εκεί πρέπει να κάνω κάτι πιο άμεσα. Δεν θα πάω τη νύχτα στο χειρουργείο, αλλά θα πάω μέσα σε 2-3-4-5 μέρες, σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα. Γιατί εκεί πρέπει να διορθώσουμε αυτό το έλλειμμα. Εάν συνδυάζεται με κάποια άλλα προβλήματα, π.χ. με διαταραχή στην ούρηση, στην αφόδευση, στους άνδρες στην στύση, και υπάρχει και νευρολογική αδυναμία, πρέπει να επέμβω είναι εντός 24ώρου. Γιατί αλλιώς μπορεί να μείνει μία μόνιμη αναπηρία. Να φοράω πάνα ή να έχω καθετήρα για όλη μου τη ζωή.

Εάν έχω ένα πρόβλημα ακόμα, που είναι η αστάθεια της σπονδυλικής στήλης, δηλαδή παθολογική κίνηση στη σπονδυλική στήλη, εκεί μπορεί να χρειάζεται να πάω πιο άμεσα στο χειρουργείο, και σε αυτήν την περίπτωση μπορεί να χρειάζεται μία άλλη επέμβαση που ονομάζεται σπονδυλοδεσία. Αυτό συμβαίνει γενικότερα στις απλές καταστάσεις, όπως είναι μία κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου.

Δεν είναι μόνο αυτές οι παθήσεις. Η σπονδυλική στήλη έχει και άλλες παθήσεις. Υπάρχουν οι παραμορφωτικές παθήσεις, σκολίωση, κύφωση. Μπορεί να υπάρχουν καταστάσεις όπως είναι το τραύμα. Έγινε ένας τραυματισμός, ένα ατύχημα και έχει γίνει μια βλάβη. Μπορεί από την οστεοπόρωση να έχω ένα κάταγμα σπονδυλικής στήλης που να χρειάζεται να παρέμβουμε. Υπάρχουν λοιπόν πολλές διαφορετικές καταστάσεις.

Η ουσία είναι ότι ένας ασθενής που έχει πόνο στη μέση ή και στο πόδι, στην πρώτη φάση, εάν δεν είναι έντονα τα συμπτώματα, μπορεί να μην χρειάζεται να επισκεφθεί τον γιατρό. Σε καμιά όμως περίπτωση, δεν υποκαθιστά τη διάγνωση και τη θεραπεία. Δηλαδή είναι δυνατόν ένας ασθενής να πάει πρώτα π.χ. στον φυσικοθεραπευτή; Ο φυσικοθεραπευτής δεν ξέρει πιο είναι το πρόβλημα από κάτω. Θα πρέπει πρώτα να διαγνώσει κανείς το πρόβλημα. Δεν μπορεί να πάει π.χ. πρώτα σε έναν βελονιστή και να κάνει βελονισμό, κάποιος πρέπει πρώτα να διαγνώσει το πρόβλημα.

Και πάντοτε, θα πρέπει να θυμούνται οι ασθενείς ότι δεν υπάρχουν μαγικές θεραπείες. Υπάρχουν κάποια βήματα που ακολουθούμε. Ξεκινάμε από το πιο απλό και σιγά σιγά πάμε στο επόμενο και το επόμενο βήμα. Αν ψάχνω να βρω μαγικές θεραπείες, an πω «α είναι ο μάγος εκεί να πάω», το πιθανότερο είναι να πάω από μία απογοήτευση στην άλλη. Συνήθως έτσι γίνεται.

Και βέβαια, εγώ αυτό που λέω πάρα πολύ στους ασθενείς μου είναι, ότι δυστυχώς, στην εποχή της κρίσης υπάρχει και μία κατηγορία που τη λέμε «τρομοκρατική ιατρική». Πρόκειται για την ιατρική στην οποία προσπαθεί κάποιος να τρoμάξει τον ασθενή για να κάνει αυτό που θέλουμε και χρειαζόμαστε εμείς και όχι αυτό που χρειάζεται ο ασθενής. Αυτό είναι πολύ σταθερό δυστυχώς.

Στην εποχή μας, το θετικό στοιχείο, είναι ότι με την πρόσβαση στην πληροφορία, τη δυνατότητα μέσω ηλεκτρονικών μέσων, μέσω του ίντερνετ, μέσω των αναζητήσεων, μπορεί ο ασθενής να έχει μία γνώση του προβλήματός του. Βέβαια και εκεί υπάρχουν κάποια προβλήματα.

Α.Κ.: Υπάρχει παραπληροφόρηση πάντως αρκετές φορές.

Ι.Π.: Aκριβώς. Υπάρχει και αυτό το πρόβλημα, δηλαδή κατά πόσο είναι αξιόπιστη αυτή η πληροφορία. Αλλά είναι σίγουρο ότι μπορεί να έχει  μία πρόσβαση στην πληροφορία, μεγαλύτερη από όση υπήρχε πριν από 20 χρόνια. Τότε ουσιαστικά υπήρχε ένα ιατρικό μονοπώλιο. Ο γιατρός ήξερε τι είχε ο ασθενής, τι χρειαζόταν και κοστολογούσε και την πράξη. Οπότε ήταν κυριολεκτικά μονοπώλιο. Σε αυτήν την χρονική στιγμή έχει τη δυνατότητα να αναζητήσει την πληροφορία και για εμάς είναι πάρα πολύ σημαντικό. Προωθούμε πάρα πολύ τη συμμετοχή τους ασθενούς στην απόφαση, στο τι θα γίνει. Δηλαδή είναι πολύ σημαντικό να είναι ενήμερος, να ξέρει τι χρειάζεται, ποια είναι η κατάστασή του, ποια τα προβλήματα θα παρουσιάσει. Εάν υπάρχουν επιπλοκές μετά από μία επέμβαση, πόσο πιθανό είναι να εμφανιστεί κάτι τέτοιο. Είναι πάρα πολύ σημαντικό ο ασθενής να γνωρίζει.

Α.Κ.: Είστε υπέρ του να λαμβάνει πάνω από μία ιατρικές γνωματεύσεις ο ασθενής;

Ι.Π.: Φυσικά. Και αυτό είναι κάτι πάρα πολύ συνηθισμένο. Ουσιαστικά απαιτείται και μία παιδεία για να μπορεί κάποιος να το αξιολογήσει. Αλλά είναι συνηθισμένο. Οι περισσότεροι ασθενείς που βλέπουμε έχουν πάρει δύο, τρεις, πέντε, δέκα απόψεις. Εμείς βλέπουμε πάρα πολλά περιστατικά που έχουν μία διαδρομή στο χρόνο, πέντε, έξι, εφτά χρόνια με προβλήματα, βλέπουμε ασθενείς που μπορεί να έχουν χειρουργηθεί ξανά και λοιπά. Οπότε είναι πολύ σύνηθες να βλέπουμε ασθενείς που έχουν επισκεφθεί περισσότερους από έναν γιατρούς. Και δεν έχουμε καμία αντίρρηση. Αυτό είναι δικαίωμα του κάθε ασθενούς. Όμως, το να επισκέπτεσαι πολλούς γιατρούς, σημαίνει επίσης, ότι μπορεί να έχεις και την ικανότητα να κρίνει αυτά που σου λένε.

Α.Κ.: Ποιο είναι το κριτήριο, από την άλλη, των ασθενών; H αξιοπιστία του γιατρού ενδεχομένως;

Ι.Π.: Το πώς θα αξιολογήσει κάποιος τον γιατρό; Αυτό είναι προσωπικό. Εντελώς προσωπικό. Ο κάθε ασθενής αξιολογεί τον γιατρό με διαφορετικά κριτήρια από τον άλλο. Μπορεί κάποιος να αξιολογήσει τον γιατρό επειδή κάποιοι δικοί του άνθρωποι, κάποιοι δικοί του γιατροί τον έχουν προτείνει. Ουσιαστικά, δεν υπάρχει αντικειμενικό κριτήριο με το οποίο ο ασθενής μπορεί να κρίνει έναν γιατρό. Αντικειμενικά κριτήρια υπάρχουν όταν ένας γιατρός κρίνει έναν γιατρό. Κι εγώ θα σας πω ότι πολλές φορές λέω, όταν μου λένε να συστήσω γιατρούς άλλων ειδικοτήτων, ότι τους συστήνω εφόσον τους έχω δει να χειρουργούν και μπορώ να τους κρίνω ή εφόσον έχω συνεργαστεί μαζί τους και ξέρω πως λειτουργούν. Είναι πολύ σημαντικό και πάρα πολύ δύσκολο. Ειδικά σε έναν τομέα τόσο υψηλής εξειδίκευσης. Και σας λέω, δεν είναι το να είναι μια απλή επέμβαση όπως μία μικροδισκεκτομή, που στη ν κλίμακα δυσκολίας είναι 1 στο 10. Θα κρίνω έναν συνάδελφο με βάση την ικανότητα που έχει να φτάσει στο 10 ή στο 15, στο πολύ πιο δύσκολο. Γιατί το 1 μπορούν όλοι να το κάνουν.

Α.Κ.: Τώρα αντίστοιχα για τις παθήσεις εγκεφάλου. Ακούγεται και λίγο τρομακτικό από μόνο του. Υπάρχει πρόληψη; Δηλαδή πότε απευθυνόμαστε στον γιατρό;

Ι.Π.: Καταρχήν για τις παθήσεις εγκεφάλου υπάρχουν πάρα πολλές κατηγορίες. Υπάρχουν π.χ. οι αγγειακές παθήσεις εγκεφάλου, στις οποίες πλέον το χειρουργικό κομμάτι σχεδόν εξαφανίζεται. Είναι πολύ μικρό το κομμάτι που κάνουμε χειρουργικά και κυρίως αφορά στην ενδαγγειακή αντιμετώπιση, και μάλιστα, δεν ξέρω αν το γνωρίζετε, τα τελευταία χρόνια υπάρχει ενδαγγειακή αντιμετώπιση στα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια. Αυτό πλέον γίνεται και στην Ελλάδα τα δύο-τρία τελευταία χρόνια. Μάλιστα εμείς στο νοσοκομείο μας, στο Ερρίκος Ντυνάν, έχουμε τον Παναγιώτη Παπαπαναγιώτου ο οποίος είναι και διευθυντής στη Βρέμη και ο οποίος έχει αντιμετωπίσει τα πέντε τελευταία χρόνια περίπου στα 2.500 εγκεφαλικά επεισόδια στη Γερμανία. Δηλαδή άνθρωποι οι οποίοι πάθαιναν ένα αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και θα έμεναν ημίπληκτοι με μία βαριά αναπηρία μπορούν πλέον, εφόσον είναι κατάλληλοι, κάνοντας απλώς μία διάνοιξη του αγγείου, να επανέλθουν σε μία φυσιολογική κατάσταση μετά. Καταλαβαίνετε πόσο μεγάλο θέμα είναι. Φανταστείτε ότι μόνο στην Αθήνα είναι 14.000 αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια το χρόνο. Μόνο στην Αθήνα. Καταλαβαίνετε πόσοι άνθρωποι μπορούν να ωφεληθούν από κάτι τέτοιο.

Επίσης, υπάρχουν καταστάσεις όπως είναι οι όγκοι εγκεφάλου, καλοήθεις-κακοήθεις, υπάρχουν επίσης μεταστάσεις όγκων εγκεφάλου, υπάρχει φυσικά το τραύμα. Είναι πολλές διαφορετικές. Έχουμε καταστάσεις όπως είναι οι κρανιοπροσωπικές ανωμαλίες στα παιδιά, όπως ο υδροκέφαλος φυσιολογικής πίεσης που συνήθως συμβαίνει σε ηλικιωμένους όπου διαταράσσει τη βάδισή τους και με μια πολύ απλή επέμβαση μπορούν να επανέλθουν σε μία φυσιολογική ζωή. Είναι πάρα πολλά πράγματα για τις παθήσεις εγκεφάλου.

Α.Κ.: Θα ήθελα να συζητήσουμε σε αυτό το σημείο για το περιστατικό της ασθενούς με Νόσο του Πάρκινσον και επιδεινούμενη Κυφο-Σκολίωση που αντιμετωπίσθηκε για πρώτη φορά παγκοσμίως με Ελάχιστα Επεμβατική Χειρουργική Επέμβαση από εσάς και τους συνεργάτες σας.

Ι.Π.: Καταρχήν να συζητήσουμε κάτι. Τα τελευταία 15 χρόνια διεθνώς υπάρχει μία εξέλιξη στις παθήσεις της σπονδυλικής στήλης, όπου ουσιαστικά χρησιμοποιούμε τις ελάχιστες επεμβατικές τεχνικές χειρουργικής σπονδυλικής στήλης. Κάτι αντίστοιχο, για να το συνειδητοποιήσει κανείς, είναι ότι παλιά υπήρχαν οι επεμβάσεις κοιλιάς, χολής, ανοιχτές οι οποίες μετά έγιναν λαπαροσκοπικές.

Ουσιαστικά λοιπόν, στις επεμβάσεις σπονδυλικής στήλης, εκεί που σε πολλές περιπτώσεις χρειαζόμασταν μεγάλες ανοιχτές επεμβάσεις πλέον τις κάνουμε με διαδερμικό τρόπο. Δηλαδή μπορούμε να κάνουμε σπονδελοδεσία, με μικρότερες τομές και μικρότερη καταστροφή των ιστών. Είδατε μάλιστα και μία γυναίκα πριν από λίγο που είχε χειρουργηθεί στον ένα μήνα με διαδερμική σπονδυλοδεσία. Κάποιες από αυτές τις καταστάσεις, παρόλο που θα θέλαμε να τις αντιμετωπίσουμε με μικρο-επεμβατικό τρόπο, ήταν σχεδόν αδύνατο. Διότι υπήρχαν τεχνικές δυσκολίες. Μία από αυτές τις καταστάσεις είναι οι καταστάσεις νευρο-μυϊκής σκολίωσης και μια από αυτές είναι π.χ. οι καταστάσεις που αναπτύσσονται σε ασθενείς με Πάρκινσον.

Οι ασθενείς με Πάρκινσον, μετά από κάποιο χρονικό διάστημα που παίρνουν φάρμακα, μπορούν να αναπτύξουν κάποιες παραμορφώσεις στην σπονδυλική στήλη. Μπορεί να έχουν π.χ. μία πτώση του κεφαλιού, μία πτώση του κορμού -λέγεται καμπτοκορμία- μπορεί να αναπτύξουν κύφωση ή σκολίωση. Συνήθως αυτές τις αλλοιώσεις προσπαθούμε να τις διορθώσουμε με την φαρμακευτική αγωγή αλλά σε κάποιες περιπτώσεις δεν είναι δυνατό. Και αν δεν διορθωθούν, επηρεάζουν καταρχήν σημαντικά την ποιότητα της ζωής των ασθενών, διότι πλέον χάνουν την δυνατότητα οι ασθενείς να βλέπουν σε ευθεία, βλέπουν ουσιαστικά το πάτωμα, έχουν μία πολύ μεγάλη γωνία, σε σχέση με την φυσιολογική θέση.

Αυτές λοιπόν οι επεμβάσεις θέλουν μία πάρα πολύ μεγάλη χειρουργική παρέμβαση. Θέλουν μία χειρουργική παρέμβαση σε πολλαπλά επίπεδα για να μπορέσει να υπάρξει μία συνολικότερη διόρθωση της στάσης του σώματος, χρειάζεται πολλές φορές να γίνουν κάποιες πιο σύνθετες παρεμβάσεις που λέγονται οστεοτομίες, δηλαδή να αφαιρέσουμε τμήματα οστού για να μπορέσουμε να δώσουμε ευκινησία στη σπονδυλική στήλη και να τη φέρουμε στη θέση που θέλουμε.

Και επειδή οι παρκισονικοί ασθενείς έχουν μία κυφωτική τάση και συγχρόνως έχουν μία δυσκολία να δυναμώσουν το μυϊκό τους σύστημα, για αυτό χρειαζόμαστε πάρα πολύ εκτεταμένες επεμβάσεις για να μπορέσουμε να διορθώσουμε αυτές τις ανωμαλίες, αυτές τις παραμορφώσεις. Χρειαζόμαστε λοιπόν επεμβάσεις που συνήθως είναι σε 15-16 σπονδύλους, σχεδόν όλη η σπονδυλική στήλη.

Αυτές λοιπόν οι επεμβάσεις έχουν από μόνες τους πολύ μεγάλο χειρουργικό τραύμα, έχουν πολύ μεγάλη απώλεια αίματος (2 λίτρα αίματος), έχουν μεγάλη πιθανότητα λοιμώξεων  και ουσιαστικά είναι επεμβάσεις οι οποίες είναι πολύ δύσκολες για τον ασθενή. Όμως μέχρι τώρα δεν υπήρχε διαφορετική επιλογή, γιατί καταρχήν οι διαδερμικές επεμβάσεις είχαν μία δυνατότητα να πάμε μέχρι 10 σπονδύλους. Δεύτερον, δεν μας δινόταν η δυνατότητα να κάνουμε κάποιες οστεοτομίες, να χρησιμοποιήσουμε κάποιες τεχνικές που χρησιμοποιούμε στην ανοιχτή επέμβαση για να κάνουμε τις διορθώσεις που θέλουμε.

Εμείς λοιπόν, αυτό που κάναμε, είναι ότι καταφέραμε να υιοθετήσουμε στις ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές αυτές τις τεχνικές των ανοιχτών χειρουργείων, κάνοντας όμως μικρές τομές, και καταφέραμε έτσι να διορθώσουμε. Αυτό λοιπόν, για κάποιον που δεν είναι γνώστης, μπορεί να μην είναι τόσο εντυπωσιακό. Καταφέραμε όμως να κάνουμε στον ίδιο χρόνο που γίνεται μία ανοιχτή επέμβαση, μία διαδερμική επέμβαση με μία απώλεια αίματος η οποία ήταν εξαιρετικά χαμηλή σε σχέση με αυτό που είχαμε, μία νοσηλεία η οποία ήταν στις 4 μέρες,  και μία άμεση κινητοποίηση της ασθενούς. Δηλαδή το κάναμε σε μία ασθενή 76 ετών, σε αυτές τις ηλικίες δεν κάνουμε τέτοιες επεμβάσεις, είναι πάρα πολύ μεγάλος ο κίνδυνος. Αυτό λοιπόν άνοιξε διεθνώς ένα καινούριο πεδίο, για περιπτώσεις, νευρο-μυϊκής σκολίωσης  που είναι πολύ δύσκολες περιπτώσεις και δύσκολοι ασθενείς.

Λίγα λόγια για την Νόσο του Πάρκινσον και για το περιστατικό ασθενούς με Νόσο του Πάρκινσον και επιδεινούμενη Κυφο-Σκολίωση που αντιμετωπίσθηκε για πρώτη φορά παγκοσμίως με Ελάχιστα Επεμβατική Χειρουργική Επέμβαση από τον Ιωάννη Πολυθοδωράκη και τους ιατρούς συνεργάτες του.

Η πιο συχνή εκφυλιστική πάθηση του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος είναι η Νόσος του Πάρκινσον. Οι κύριες κλινικές εκδηλώσεις της νόσου είναι τρόμος, ακαμψία και ακινησία. Οι ασθενείς που πάσχουν από την νόσο μπορεί να έχουν κυφωτική στάση σώματος, αλλά κάποιοι από αυτούς μπορεί να αναπτύξουν διαφορετικών τύπων διαταραχές της στάσης του σώματος.

Σε πολλές ιατρικές μελέτες έχει φανεί ότι αυτές οι διαταραχές είναι εμφανείς στο ένα τρίτο των ασθενών με Πάρκινσον και οδηγούν σε σοβαρή αναπηρία.Αυτές περιλαμβάνουν πτώση κεφαλής (antecollis), καμπτοκορμία, σύνδρομο της Πίζας, κύφωση ή/και σκολίωση. Η διάρκεια των συμπτωμάτων της πάθησης είναι ένας παράγοντας κινδύνου και η πλειοψηφία των ασθενών αναπτύσσουν αυτές τις παραμορφώσεις σε προχωρημένα στάδια της νόσου.

Οι ασθενείς με τέτοια συμπτώματα μπορεί αρχικά να ανταποκριθούν σε αγωγή με ντοπαμινεργικά φάρμακα, αλλά αν δεν υπάρξει πρώιμη  παρέμβαση τότε η παραμόρφωση γίνεται άκαμπτη και γίνεται δύσκολη η χειρουργική αντιμετώπισή της. Ο πόνος και ο περιορισμός της κίνησης είναι οι πιο συχνές κλινικές εκδηλώσεις και μπορούν να μιμηθούν συμπτώματα άλλων μυοσκελετικών διαταραχών όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα.

Η αντιμετώπιση αυτών συνήθως περιλαμβάνει ανοικτή εκτεταμένη Σπονδυλοδεσία σε συνδυασμό με πρόσθιες ή/και οπίσθιες οστεοτομίες για αποσυμπίεση των νευρικών στοιχείων με στόχο να διατηρήσουν ή να αποκαταστήσουν την ισορροπία του ασθενούς και να επιτευχθεί ένα μακροχρόνιο αποτέλεσμα.

Αυτές οι επεμβάσεις λόγω τόσο της βαρύτητάς τους αλλά και των συνυπαρχουσών παθήσεων που είναι συχνές σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα έχουν πολύ υψηλό ποσοστό επιπλοκών. Ένας από τους παράγοντες κινδύνου, είναι και η απώλεια αίματος άνω των 2 λίτρων κατά την διάρκεια της επέμβασης.

Την τελευταία δεκαπενταετία, οι Ελάχιστα Επεμβατικές Χειρουργικές Τεχνικές (Minimally Invasive Surgery) έχουν κερδίσει έδαφος στην αντιμετώπιση των Παραμορφώσεων ούτως ώστε να μειωθούν οι επιπλοκές που σχετίζονται με τις κλασικές «ανοιχτές» επεμβάσεις.

Σε παγκόσμιο συνέδριο παρουσιάσθηκε από τη Δ’ Νευροχειρουργική Κλινική  η περίπτωση ασθενούς 75 ετών, με Νόσο Πάρκινσον και με Κυφο-Σκολίωση που αντιμετωπίσθηκε με Ελάχιστα Επεμβατική Χειρουργική Τεχνική.

Συγκεκριμένα έγινε: