Ρηματική Διακοίνωση της Αθήνας: Νόμιμες οι έρευνες του SANCO SWIFT-Παράνομο το τουρκολιβυκό μνημόνιο
To υπουργείο Εξωτερικών επέδωσε σήμερα απαντητική Ρηματική Διακοίνωση προς την Πρεσβεία της Λιβύης στην Αθήνα, με την οποία αντικρούει τις ανυπόστατες αιτιάσεις περί «παράνομων» ενεργειών του ερευνητικού σκάφους SANCO SWIFT.
Παραβιάζουν κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας
Συγκεκριμένα, το ελληνικό ΥΠΕΞ, -σύμφωνα με διπλωματικές πηγές- αναφέρει ότι οι σεισμικές έρευνες που διεξάγονται από το ερευνητικό σκάφος, νότια της Πελοποννήσου και νότιο-δυτικά της Κρήτης, λαμβάνουν χώρα σε περιοχές ελληνικής δικαιοδοσίας, σύμφωνα με τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας. Οι συντεταγμένες των περιοχών στις οποίες πραγματοποιούνται οι έρευνες είναι προσβάσιμες σε όλους τους ενδιαφερόμενους μέσω της έκδοσης σχετικών NAVTEX.
Η ελληνική πλευρά χαιρετίζει την αναφορά, από τη λιβυκή πλευρά, στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS). Εντούτοις, υπενθυμίζει στη λιβυκή πλευρά ότι τα δύο παράνομα και ανυπόστατα μνημόνια κατανοήσεως που αυτή έχει υπογράψει με την Τουρκία (Νοέμβριος 2019 και Οκτώβριος 2022) παραβιάζουν κατάφωρα θεμελιώδεις διατάξεις της UNCLOS, οι οποίες αντανακλούν και κανόνες του διεθνούς εθιμικού δικαίου.
Επιπλέον, το ελληνικό ΥΠΕΞ τονίζει ότι τα εν λόγω παράνομα μνημόνια αγνοούν και παραβιάζουν τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας επί της υφαλοκρηπίδας της, καθώς και τα κυριαρχικά της δικαιώματα και τη δικαιοδοσία της επί της Αποκλειστικής της Οικονομικής Ζώνης.
Απορρίπτει εκ νέου
Μέσω της Ρηματικής Διακοίνωσης, το ελληνικό ΥΠΕΞ απορρίπτει εκ νέου τα εν λόγω μνημόνια, κάτι το οποίο έχει κάνει και στο παρελθόν με σχετικές Ρηματικές Διακοινώσεις. Στο πλαίσιο των ιστορικών δεσμών φιλίας των δυο χωρών και των λαών τους, το ΥΠΕΞ της Ελλάδας επαναλαμβάνει την επιθυμία της για την επανέναρξη της διμερούς συνεργασίας σε πνεύμα αμοιβαίας εμπιστοσύνης.
Τέλος, με την εν λόγω Ρηματική Διακοίνωση, η Ελλάδα εκφράζει για μια ακόμη φορά την ετοιμότητά της να συνεχίσει τις διαπραγματεύσεις με τη λιβυκή κυβέρνηση που θα αναδειχθεί μετά τη διενέργεια εκλογών, για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, με βάση τη Σύμβαση των Η.Ε για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Δικαστήριο της Λιβύης αναστέλλει το μνημόνιο με την Τουρκία
Με απόφασή του δικαστήριο της Λιβύης αποφάσισε την αναστολή της «συμφωνίας για εξερεύνηση υδρογονανθράκων» που είχε υπογραφεί μεταξύ της Τρίπολης και της Τουρκίας, σύμφωνα με όσα μεταδίδει το πρακτορείο ειδήσεων Reuters.
Το εφετείο της Τρίπολης, το οποίο εξέδωσε τη χθεσινή απόφαση, άφησε χώρο στην κυβέρνηση της Τρίπολης να ασκήσει έφεση κατά της απόφασης. Παράλληλα, σημειώνεται ότι η κυβέρνηση της Τρίπολης δεν έχει προβεί σε κανένα άμεσο σχόλιο για τη δικαστική απόφαση της Δευτέρας.
Η κοινή επιστολή Τουρκίας – Λιβύης
Υπενθυμίζεται ότι στα τέλη Δεκεμβρίου Λιβύη και Τουρκία επέδωσαν κοινή επιστολή στον ΟΗΕ για να αντικρούσουν τις αντιδράσεις της Ελλάδας για το νέο παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο που υπογράφτηκε τον Οκτώβριο του 2022 όπως εκφράστηκαν με την επιστολή της μόνιμης αντιπροσώπου της Ελλάδας στον ΟΗΕ Μαρίας Θεοφίλη στις 17 Νοεμβρίου.
Στην επιστολή που εστάλη στον ΟΗΕ από κοινού από τους Μόνιμους Αντιπροσώπους Τουρκίας και Λιβύης Feridun Sinirlioğlu και Taher El-Sonni αντίστοιχα, υποστηρίζεται μεταξύ άλλων ότι οι «αβάσιμοι ισχυρισμοί και τα επιχειρήματα» της Ελλάδας έχουν στόχο να υπονομεύσουν την νομιμότητα της κυβέρνησης της Λιβύης.
Ενώ την ίδια στιγμή χαρακτηρίζουν «άκυρη» την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών Ελλάδας – Αιγύπτου που υπεγράφη το 2020.
Η εν λόγω επιστολή Τουρκίας – Λιβύης στην οποία είχε αναφερθεί στα μέσα Δεκεμβρίου από το βήμα της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης κατά τη συζήτηση για τον προϋπολογισμό οι πρεσβευτές των δύο χωρών, έχει ημερομηνία 9 Δεκεμβρίου και υποστηρίζει χαρακτηριστικά:
«Σας γράφουμε αναφορικά με την επιστολή της 17ης Νοεμβρίου 2022 της Μόνιμου Αντιπροσώπου της Ελλάδας (A/77/604). Στην εν λόγω επιστολή, η Ελλάδα προβάλλει αβάσιμους ισχυρισμούς και επιχειρήματα και προσπαθεί να υπονομεύσει την διεθνή νομιμότητα της κυβέρνησης της Λιβύης, καθώς και των δύο μνημονίων κατανόησης που έχουν υπογράψει η Λιβύη και η Τουρκία ως κυρίαρχα κράτη.
»Η επιστολή δεν συνάδει με τις θεμελιώδεις αρχές του διεθνούς δικαίου που ενσωματώνονται στον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, ιδίως με την αρχή της κυριαρχικής ισότητας και την αρχή της μη παρέμβασης σε θέματα που αφορούν την εσωτερική δικαιοδοσία των κρατών.
Τουρκία και Λιβύη απορρίπτουν τα επιχειρήματα της Ελλάδας
»Ως εκ τούτου, η Λιβύη και η Τουρκική Δημοκρατία απορρίπτουν όλα τα επιχειρήματα και τους ισχυρισμούς που περιέχονται στην επιστολή και θα ήθελαν να επισημάνουν τα ακόλουθα:
»Πρώτον, το μνημόνιο κατανόησης που υπεγράφη στις 3 Οκτωβρίου 2022 μεταξύ της Κυβερνήσεων Εθνικής Ενότητας της Λιβύης (GNU) και της Δημοκρατίας της Τουρκίας για τη συνεργασία στον τομέα των υδρογονανθράκων είναι ένα νομικό εργαλείο που βασίζεται στην αρχή της κυριαρχικής ισότητας.
»Το μνημόνιο κατανόησης προβλέπει την ανάπτυξη διμερούς συνεργασίας στον τομέα των υδρογονανθράκων, τόσο στην ξηρά όσο και στη θάλασσα στην ανατολική Μεσόγειο και, ως εκ τούτου, τηρεί πλήρως τις αρχές του διεθνούς δικαίου που αφορούν τις φιλικές σχέσεις και τη συνεργασία μεταξύ των κρατών.
»Σε αντίθεση με τον ελληνικό ισχυρισμό, η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας της Λιβύης έχει πλήρη νομιμοποίηση, εξουσία και αρμοδιότητα να δρομολογεί και να οριστικοποιεί διεθνείς πράξεις.
»Στο πλαίσιο αυτό, θα θέλαμε να αναφερθούμε στην επιστολή του Επιτετραμμένου της Μόνιμης Αντιπροσωπείας της Λιβύης με ημερομηνία 26 Δεκεμβρίου 2019 (A/74/634).
»Σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία της Λιβύης η κυβέρνηση εξουσιοδοτείται να συνάπτει μνημόνια κατανόησης με άλλα κράτη.
»Ο ελληνικός ισχυρισμός ότι το μνημόνιο κατανόησης για τη συνεργασία στον τομέα των υδρογονανθράκων έρχεται σε αντίθεση με τον Οδικό Χάρτη 2020 για την προπαρασκευαστική φάση μιας συνολικής λύσης, που εκπονήθηκε από το Φόρουμ Πολιτικού Διαλόγου για τη Λιβύη, υπό τα Ηνωμένα Έθνη, στερείται οποιασδήποτε νομικής ή άλλης βάσης.
»Η Ελλάδα επιλέγει να αγνοεί το γεγονός ότι ο ίδιος οδικός χάρτης παραχωρεί πλήρεις εξουσίες στην εκτελεστική αρχή που αποτελείται από το Συμβούλιο Προεδρίας και την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας κατά τη διάρκεια της προπαρασκευαστική φάση, η οποία θα ολοκληρωθεί με τη διεξαγωγή των προεδρικών και βουλευτικών εκλογών.
Μέχρι τις εκλογές η κυβέρνηση της Λιβύης είναι αυτή
»Όπως επανέλαβαν επίσης τα Ηνωμένα Έθνη στις 22 Ιουνίου 2022, η προπαρασκευαστική φάση δεν έχει ακόμη λήξει, λόγω του γεγονότος ότι οι εκλογές δεν πραγματοποιήθηκαν όπως είχε προγραμματιστεί στις 24 Δεκεμβρίου 2021. Συνεπώς, η τήρηση της εσωτερικής και διεθνούς νομιμότητας ανήκει αδιαμφισβήτητα στη σημερινή κυβέρνηση εθνικής ενότητας της Λιβύης.
»Δεύτερον, η Ελλάδα παραλείπει να αναφέρει, ή αγνοεί σκόπιμα, ότι πολλά κράτη, συμπεριλαμβανομένων των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχουν συνάψει δεκάδες άλλα παρόμοια μνημόνια κατανόησης με την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας της Λιβύης σε τομείς που απαιτούν μακροχρόνιες δεσμεύσεις από τους υπογράφοντες, από την ενέργεια έως τις υποδομές και τις οικονομικές δραστηριότητες.
»Τρίτον, όλα τα λιβυκά θεσμικά όργανα, καθώς και οι πολιτικές προσωπικότητες της Λιβύης, γνωρίζουν πολύ καλά ότι αυτό το μνημόνιο κατανόησης υποστηρίζει και διασφαλίζει πλήρως τα δικαιώματα και τα συμφέροντα της Λιβύης. Είναι απαράδεκτο και ακόμη και συγκαταβατικό να αναμένεται από τη Λιβύη να απορρίψει ένα τόσο στέρεο νομικό πλαίσιο, τόσο προφανώς προς όφελος του λαού όσο και του κράτους της Λιβύης.
Κανείς δεν μπορεί να κρίνει συμφωνίες μεταξύ κυρίαρχων κρατών
»Κανένα κράτος, είτε πρόκειται για την Ελλάδα είτε για οποιοδήποτε άλλο, δεν μπορεί να κρίνει τις συμφωνίες που συνάπτονται ελεύθερα μεταξύ κυρίαρχων κρατών.
»Τέταρτον, η θαλάσσια οριοθέτηση που προβλέπεται στο μνημόνιο κατανόησης μεταξύ της Κυβέρνησης της Δημοκρατίας της Τουρκίας και της Κυβέρνησης της Εθνικής Συμφωνίας – Κράτους της Λιβύης σχετικά με την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών δικαιοδοσίας στην Μεσόγειο, που υπογράφηκε στην Κωνσταντινούπολη της Τουρκίας στις 27 Νοεμβρίου 2019 και καταχωρήθηκε αρμοδίως στη Γραμματεία των Ηνωμένων Εθνών σύμφωνα με το άρθρο 102 του Χάρτη από τις 11 Δεκεμβρίου 2019, είναι μια δίκαιη λύση που επιτεύχθηκε βάσει του διεθνούς δικαίου.
Απαράδεκτες οι αντιρρήσεις της Ελλάδας
»Οι αντιρρήσεις της Ελλάδας για το εν λόγω μνημόνιο κατανόησης με την αιτιολογία ότι δήθεν παραβιάζει ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα είναι απαράδεκτες για τη Λιβύη και την Τουρκία.
»Το ίδιο και η υποτιθέμενη συμφωνία οριοθέτησης των θαλάσσιων συνόρων που υπογράφηκε μεταξύ της Αιγύπτου και της Ελλάδας. Εμείς τη θεωρούμε άκυρη- δεν μπορούν να μας την αντιτάξουν σε καμία περίπτωση..
»Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, η Ελλάδα δεν έχει κυριαρχικά δικαιώματα στις θαλάσσιες περιοχές που οριοθετούνται μεταξύ Λιβύης και Τουρκίας.
»Οι μαξιμαλιστικές και υπερβολικές διεκδικήσεις θαλάσσιων συνόρων της Ελλάδας στην περιοχή αγνοούν τα κυριαρχικά δικαιώματα της Τουρκίας και της Λιβύης.
Η Ελλάδα ερμηνεύει επιλεκτικά το διεθνές δίκαιο
»Η Ελλάδα εξακολουθεί να ερμηνεύει επιλεκτικά το δίκαιο της θάλασσας και γενικά το διεθνές δίκαιο. Αγνοεί την αρχή της ισότητας στην οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων.
»Εμφανίζεται παράνομα ως αρχιπελαγικό κράτος, υποστηρίζοντας ότι πρέπει να δοθεί πλήρης επήρεια κατά την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων σε όλα τα νησιά, τις νησίδες και τους βράχους, ανεξάρτητα από τη θέση, το μέγεθος, το αν μπορούν να κατοικηθούν ή να έχουν οικονομική ζωή.
»Επιπλέον, είναι βαθύτατα λυπηρό το γεγονός ότι η Ελλάδα, κατά τη διάρκεια μιας περιόδου αναταραχής στη Λιβύη και προωθώντας τη μαξιμαλιστική της προσέγγιση, επιχείρησε να καθορίσει περιοχές αδειών για δραστηριότητες έρευνας υδρογονανθράκων κατά παράβαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Λιβύης το 2014.
»Η Λιβύη διαμαρτυρήθηκε, με ρηματική διακοίνωση, για την ισχυριζόμενη από την Ελλάδα αδειοδότηση περιοχών αδειών εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων και την υπογραφή συμβάσεων έρευνας με διεθνείς και εγχώριες εταιρείες.
»Η Λιβύη διαμαρτυρήθηκε επίσης, με επίσημη δήλωση, στις 7 Δεκεμβρίου 2022, για τις συνεχιζόμενες δραστηριότητες έρευνας και γεώτρησης στην θάλασσα, οι οποίες ξεκίνησαν μονομερώς από την Ελλάδα στις 26 Νοεμβρίου 2022 εις βάρος των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Λιβύης.
Η συμφωνία Ελλάδας – Αιγύπτου
»Επιπλέον, η Λιβύη εξέφρασε τις επιφυλάξεις της για την υπογραφή της συμφωνίας θαλάσσιας οριοθέτησης μεταξύ της Αιγύπτου και της Ελλάδας στις 6 Αυγούστου 2020, με την αιτιολογία ότι η συμφωνία παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Λιβύης στην Ανατολική Μεσόγειο.
»Η Τουρκική Δημοκρατία έχει επίσης δηλώσει δημοσίως τη μη αναγνώριση της ίδιας συμφωνίας, τόσο διμερώς όσο και μέσω της επιστολής του Μόνιμου Αντιπροσώπου της Τουρκίας στα Ηνωμένα Έθνη με ημερομηνία 14 Αυγούστου 2020 (A/74/990).
»Συνεπώς, η εφαρμογή των μνημονίων κατανόησης της 27ης Νοεμβρίου 2019 και της 3ης Οκτωβρίου 2022 δεν συνιστά ούτε παραβίαση του διεθνούς δικαίου ούτε προσβολή των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας ή οποιουδήποτε άλλου μέρους στην περιοχή.
Ατυχής προσπάθεια
»Η επιστολή της Μόνιμης Αντιπροσώπου της Ελλάδας αποτελεί μια ατυχή προσπάθεια να απαξιωθούν οι προσπάθειες της Λιβύης και της Τουρκίας για την προώθηση του διαλόγου στην περιοχή της Μεσογείου.
»Οι δύο κυβερνήσεις μας, με γνώμονα τις αρχές του Χάρτη, επαναλαμβάνουν ότι οι διαφορές στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο επιλύονται καλύτερα με τα ειρηνικά μέσα που προβλέπονται στο άρθρο 33 του Χάρτη, στη βάση της αμοιβαίας συναίνεσης των μερών.
Η Ελλάδα να σεβαστεί την απόφαση
»Καλούμε την Κυβέρνηση της Ελλάδας να σεβαστεί την απόφαση των δύο γειτονικών χωρών και να πάψει να υποκινεί την αντιπαράθεση μέσω αβάσιμων κατηγοριών, εχθρικής ρητορικής και κλιμακούμενων ενεργειών.
»Μια μαξιμαλιστική και αναθεωρητική προσέγγιση έχει τη δυνατότητα να απειλήσει την περιφερειακή ειρήνη και ασφάλεια.
»Θα σας ήμασταν ευγνώμονες αν θα μπορούσατε να κυκλοφορήσετε την παρούσα επιστολή ως έγγραφο της Γενικής Συνέλευσης, στο πλαίσιο του σημείου 72 (α) της ημερήσιας διάταξης, και του Συμβουλίου Ασφαλείας και να τη δημοσιεύσετε στην ιστοσελίδα του Τμήματος Ωκεάνιων Υποθέσεων και Δικαίου της Θάλασσας, καθώς και στην επόμενη έκδοση του Δελτίου για το Δίκαιο της Θάλασσας».