Η πανδημία ταλανίζει, αλλά δεν συγκινεί: Στο κενό η Ιταλική πρόταση για διαγραφή κρατικών χρεών

Η πρόταση απερρίφθη…  άνευ επαίνων, και από την ΕΚΤ και από τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, με πρώτο το Παρίσι: «Το χρέος πληρώνεται, αυτή είναι η βασική αρχή του», δήλωσε ο υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας Μπρούνο ΛεΜερ, ενώ ο γάλλος κεντρικός τραπεζίτης και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ Φρανσουά Βιλερουά ντε Γκαλό  είπε ότι η διαγραφή χρέους είναι μια συζήτηση που μπορεί «να εκπυρσοκροτήσει».

“Η διαγραφή χρέους είναι επικίνδυνο μονοπάτι”

«Το να εξεταστεί η ακύρωση του χρέους, θα ήταν ένα πολύ επικίνδυνο μονοπάτι», δήλωσε  θυμίζοντας «Με την εισαγωγή του ευρώ, η Γαλλία, όπως και οι υπόλοιπες χώρες, δεσμεύτηκε από τη Συνθήκη να επιστρέφει πάντα στην κεντρική τράπεζα τα χρήματα που δανείστηκε. Είναι μια απολύτως απαραίτητη συμφωνία εμπιστοσύνης».

Και η ίδια η πρόεδρος της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ, πριν μάλιστα από την πρόταση Φρακάρο, είχε απορρίψει ασυζητητί  την προοπτική διαγραφής χρέους, απαντώντας σε σχετική ερώτηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: «Δεν αναρωτιέμαι καν εγώ η ίδια – είναι τόσο απλό: κάτι τέτοιο σε αυτές τις γραμμές θα αποτελούσε παραβίαση τον κανονισμών».

Όταν τοποθετούνται έτσι η Λαγκάρντ και οι γάλλοι, είναι προφανές ποια θα είναι η απάντηση από τους γερμανούς: Για το Βερολίνο και τους κεντρικούς τραπεζίτες της Φραγκφούρτης η αναφορά και μόνον σε διαγραφή χρεών συνιστά έγκλημα καθοσιώσεως έναντι της οικονομικής και νομισματικής ορθοδοξίας.

Το τσουνάμι του χρέους μετά την πανδημία

Τούτων δοθέντων η συζήτηση θα μπορούσε να κλείσει όπως άνοιξε. Δεν είναι όμως δεδομένο πως δεν θα την ξανανοίξει – αναγκαστικά και ίσως και σύντομα – η ίδια η ζωή. Διότι μετά την παγκόσμια πανδημία του κορονοϊού άπαντες προεξοφλούν το, επίσης παγκόσμιο, τσουνάμι του χρέους.

Σήμερα, όλες οι ευρωπαϊκές χώρες μπορούν και ανταποκρίνονται στην δραματική ύφεση της υγειονομικής κρίσης χάρις στον «αναπνευστήρα» της ΕΚΤ – το πρόγραμμα «μπαζούκα» των μαζικών αγορών κρατικών ομολόγων.

Σύμφωνα με  υπολογισμούς της  Citigroup που επικαλούνται οι Financial Times η EKT έχει προγραμματίσει να αγοράσει μέσα στο 2021 περισσότερα ομόλογα από εκείνα που θα εκδώσουν οι κυβερνήσεις της ευρωζώνης για να χρηματοδοτήσουν την άμυνα απέναντι στην ύφεση.

Η Citi υπολογίζει ότι το 2021 οι χώρες της ευρωζώνης θα εκδώσουν ομόλογα αξίας περίπου 1,2 τρισ. ευρώ, ενώ η ΕΚΤ υλοποιεί ήδη αγορές ομολόγων που θα φτάσουν συνολικά το 1,35 τρισ. ευρώ και αναμένεται ότι το Δεκέμβριο θα επεκτείνει το πρόγραμμα με άλλα 500 δισ. ευρώ.

Άρα, οι κυβερνήσεις μπορούν πρακτικά να δανειστούν όσο θέλουν, καθώς η αγορά των ομολόγων είναι εγγυημένη από την ΕΚΤ και, δη, με σχεδόν μηδενικά επιτόκια.

Όταν όμως η πανδημία τελειώσει, αποσυρθεί το «μπαζούκα» της ΕΚΤ και τα επιτόκια αρχίσουν να αυξάνονται θα έρθει η ώρα της αποπληρωμής του χρέους. Ηδη, το χρέος της Ελλάδας ξεπερνά το 200% του ΑΕΠ.

Το αντίστοιχο της Ιταλίας, της τρίτης μεγαλύτερης οικονομίας της ευρωζώνης, θα κλείσει το 2020 στο 170% του ΑΕΠ και, σύμφωνα με το Bruegel, στο καλύτερο αναπτυξιακό σενάριο, θα χρειαστεί τουλάχιστον μια δεκαετία για να μειωθεί στο 140%.

Η πολιτική απόφαση και η “λογιστική” λύση

Σύμφωνα με το Reuters, τότε θα έρθει και η ώρα της πραγματικής, και ουσιαστικής συζήτησης περί διαγραφής. Και κατά τους αναλυτές που επικαλείται το πρακτορείο, το ζήτημα θα είναι βαθιά πολιτικό, και όχι τεχνοκρατικό και νομισματικό.

Σε «λογιστικό» επίπεδο, άλλωστε, όπως λένε, η άσκηση βγαίνει:  Η κεντρική τράπεζα έχει στη μια τσέπη, στο ενεργητικό της, τα κρατικά ομόλογα που έχει αγοράσει και στην άλλη τσέπη, στο παθητικό της, το χρήμα που έχει δημιουργήσει για να τα αγοράσει.

Αρκεί, λοιπόν, η κεντρική τράπεζα με μια απλή λογιστική κίνηση να διαγράψει το ίδιο ποσό και από τις δύο «τσέπες» για να εξαφανιστεί και το αντίστοιχο χρέος.

Πρόκειται για τη λεγόμενη νομισματική χρηματοδότηση: Είναι το μοντέλο που θεωρείται μέχρι τώρα το «απόλυτο κακό» και απαγορεύεται δια ροπάλου από τη συνθήκη της Ε.Ε. Δεν ισχύει όμως το ίδιο και για τις Ηνωμένες Πολιτείες – εκεί, ουδεμία τέτοια απαγόρευση υπάρχει και δεν είναι λίγοι εκείνοι που στοιχηματίζουν ήδη ότι το μεγάλο πείραμα μπορεί να ξεκινήσει από την Αμερική.