Αν ζούσαμε στη Σουηδία, τη Φινλανδία ή την Ολλανδία, η εφορία για να μαζέψει περισσότερα έσοδα θα είχε λίγες επιλογές, αν οι κυβερνήσεις δεν αποφάσιζαν αύξηση των επιβαρύνσεων για φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις. Οι χώρες αυτές χάνουν μόλις το 4% των ετήσιων εσόδων από ΦΠΑ. Στα 100 ευρώ ΦΠΑ, δηλαδή, που πρέπει να καταλήξουν στα ταμεία του υπουργείου Οικονομικών, μόνο 4 χάνουν τον δρόμο τους.
Στην Ελλάδα, τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στην Ελλάδα, 34 στα 100 ευρώ ΦΠΑ, ή παραπάνω από 6 δισ. ευρώ τον χρόνο δεν καταλήγουν ποτέ στα ταμεία του δημοσίου, είτε διότι δεν κόβονται αποδείξεις, είτε διότι ο ΦΠΑ εισπράττεται αλλά δεν αποδίδεται στο υπουργείο Οικονομικών και μπαίνει τελικά στον κουβά των ληξιπρόθεσμων οφειλών των περίπου 80 δισ. ευρώ.
Με αυτά τα δεδομένα, τώρα, για μία ακόμα φορά ακούμε κυβερνητικά στελέχη (χθες ο κ. Τρύφωνας Αλεξιάδης) να αναφέρουν ότι σχεδιάζονται κίνητρα για τη χρήση πλαστικού χρήματος και απευθείας παρακράτηση του ΦΠΑ μέσω τραπεζών (το σχέδιο είχε προωθήσει το 2013 ο Χάρης Θεοχάρης, αλλά δυστυχώς είχε την τύχη του κ. Θεοχάρη στη Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων), όπως αναφέρει το αναλυτικό ρεπορτάζ του euro2day. Το έχουμε ακούσει τόσες φορές στο παρελθόν, που αν δεν το δούμε να συμβαίνει, δυσκολευόμαστε να το πιστέψουμε. Η διαφορά τώρα είναι ότι το προβλέπει όμως και το Μνημόνιο (από τον Μάρτιο του 2016), οπότε ίσως αυτή τη φορά να έχει περισσότερες πιθανότητες να γίνει.
Αν όλα όσα αναφέρει συχνά πυκνά ο κ. Αλεξιάδης (με τηλεοπτικές ή ραδιοφωνικές του δηλώσεις) γίνουν πράξη, τότε από το 2016 το αφορολόγητο όριο εισοδήματος θα «χτίζεται» μέσω των δαπανών που έχουν γίνει με πλαστικό χρήμα, μηχανήματα POS για πιστωτικές κάρτες θα διαθέτουν όλες οι επιχειρήσεις και οι επαγγελματίες, οι ιατρικές δαπάνες θα συνιστούν φοροαπαλλαγή μόνο εφόσον έχουν πληρωθεί ηλεκτρονικά και οι φορολογικές δηλώσεις θα είναι προσυμπληρωμένες σε όλα τους τα πεδία.
Η εφορία θα γνωρίζει εκ των προτέρων και εισοδήματα και δαπάνες που χτίζουν αφορολόγητο, καθώς όλες οι συναλλαγές θα έχουν περάσει μέσω τραπεζικού συστήματος με άμεση παρακράτηση του ΦΠΑ. Σε επόμενη φάση, θα υπάρξει και διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με το υπουργείο Οικονομικών. Με τον τρόπο αυτό, θα μπορούσαν να μαζευτούν ακόμα και τα 6 δισ. ευρώ των εσόδων από ΦΠΑ που διαφεύγουν σήμερα, καθιστώντας όχι μόνο αχρείαστη την περαιτέρω αύξηση των φόρων, αλλά δημιουργώντας και περιθώρια ελαφρύνσεων. Πρέπει όμως, τα σχέδια να φύγουν από το χαρτί και να γίνουν πράξη.
Από τον περασμένο Φεβρουάριο
Η κυβέρνηση από τον περασμένο Φεβρουάριο είχε αρχίσει να επεξεργάζεται σχέδιο μετάβασης στην εποχή των πληρωμών με πλαστικό χρήμα. Η ομάδα του αντιπροέδρου Γ. Δραγασάκη είχε τρέξει επαφές με αρμόδιους φορείς και το σχέδιο φαινόταν προχωρημένο, αλλά δεν ολοκληρώθηκε. Προϋπόθετε την προμήθεια POS από κάθε επιχείρηση και κάθε ελεύθερο επαγγελματία, μείωση του κόστους χρήσης των POS για τις επιχειρήσεις και μετάβαση σε ένα σύστημα κληρώσεων με βάση τον αριθμό της απόδειξης (τώρα χτίσιμο αφορολογήτου).
Είχε ένα αδύνατο σημείο, το οποίο διατηρεί. Ο ΦΠΑ, πέραν όσων τον κλέβουν, λειτουργεί και ως μέσο ρευστότητας για επιχειρήσεις οι οποίες φυτοζωούν. Αν παρακρατούνταν απευθείας από την τράπεζα, ιδίως τώρα με τα capital controls, η παράμετρος αυτή θα ήταν ενδεχομένως ικανή να κάνει μαγαζιά να κλείσουν. Για τον λόγο αυτό, το σχέδιο απευθείας παρακράτησης του ΦΠΑ εξετάζεται να μη γίνεται στο σύνολο του οφειλόμενου φόρου αλλά σε ένα ποσοστό το οποίο σταδιακά θα αυξάνεται.
Για να λειτουργήσει αυτό το σχέδιο, οι επιχειρήσεις θα χρειαστούν δύο τραπεζικούς λογαριασμούς (όπως προέβλεπε το σχέδιο Θεοχάρη, από το 2013). Στον πρώτο λογαριασμό μπαίνει το καθαρό ποσό της συναλλαγής, στον δεύτερο, έναν κλειστό λογαριασμό ΦΠΑ, μπαίνει μόνο ο ΦΠΑ. Ο επιχειρηματίας μπορεί να κάνει ό,τι θέλει τα λεφτά του από τον πρώτο λογαριασμό, από τον δεύτερο όμως μπορεί μόνο να αποδώσει τον ΦΠΑ στο δημόσιο, ή να συμψηφίσει ΦΠΑ με άλλες του συναλλαγές.
Έτοιμη η Σαββαΐδου
H Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων είναι έτοιμη να υποστηρίξει τις αλλαγές. Ήδη, στο νέο έντυπο του ΦΠΑ, η ΓΓΔΕ φρόντισε να κοιτάξει μπροστά. Ο κωδικός 404, ο οποίος προστέθηκε- μεταξύ άλλων- στο νέο έντυπο δήλωσης ΦΠΑ, αποτελεί τον προάγγελο της εφαρμογής του μέτρου της απευθείας παρακράτησης του ΦΠΑ από τις τράπεζες σε κάθε συναλλαγή η οποία διενεργείται με τραπεζική διαμεσολάβηση, με πλαστικό χρήμα ή επιταγές.
Προ διμήνου, με εγκύκλιό της η ΓΓΔΕ ανέφερε ότι στη δήλωση προστέθηκε ο κωδικός «404», «Φόρος που έχει δεσμευθεί μέσω τραπεζών», στον οποίο θα καταχωρούνται τα ποσά που παρακρατούνται από τις τράπεζες κατά το χρόνο εξόφλησης των συναλλαγών, προκειμένου να αποδοθούν στη φορολογική διοίκηση, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παράγραφο 2 του άρθρου 1 του ν.4334/2015.
Ο συγκεκριμένος νόμος δεν είναι άλλος από την πρώτη δέσμη προαπαιτούμενων που ψήφισε η Βουλή στις 16 Ιουλίου. Στη συγκεκριμένη διάταξη αναφέρεται ότι «το ποσό ΦΠΑ που αναλογεί στο σύνολο των συναλλαγών, οι οποίες εμπίπτουν στις ρυθμίσεις των παραγράφων 2 και 3 του άρθρου 20 του νόμου 3842/2010, και διενεργούνται με οποιονδήποτε τρόπο και ιδίως μέσω χρήσης πιστωτικής ή χρεωστικής κάρτας, ηλεκτρονικής τραπεζικής, τραπεζικής κατάθεσης σε εξόφληση τιμολογίου ή τραπεζικής επιταγής, δεσμεύεται από την τράπεζα και αποδίδεται κατευθείαν στο Δημόσιο, εντός πέντε ημερών από τη διενέργεια της πληρωμής».
Ανατρέχοντας στο άρθρο 20 του νόμου 3842/2010, διαπιστώνει κανείς ότι σε αρχική φάση τουλάχιστον σχεδιάζεται η απευθείας παρακράτηση του ΦΠΑ από τις τράπεζες για τις συναλλαγές στις οποίες υπάρχει και σήμερα η υποχρέωση να γίνονται με άλλα μέσα πλην χρήματος σε φυσική μορφή.
Από το 2010, ισχύει ο περιορισμός πληρωμών μέσω τραπεζικών επιταγών, με χρέωση λογαριασμού καταθέσεων, με χρήση πιστωτικών ή χρεωστικών καρτών για κάθε συναλλαγή χονδρικής άνω των 3.000 ευρώ και κάθε συναλλαγή λιανικής άνω των 1.500 ευρώ (άσχετα αν στην πράξη τα όρια δεν τηρούνται).
Στις προθέσεις της ΓΓΔΕ είναι πλέον να θέσει άμεσα σε εφαρμογή το σχέδιο παρακράτησης του ΦΠΑ στην πηγή, για συναλλαγές οι οποίες περνούν μέσα από το δίκτυο των τραπεζών. Γι’ αυτό άλλωστε προβλέφθηκε στη νέα δήλωση ΦΠΑ και ειδικός κωδικός καταχώρησης του ποσού ΦΠΑ το οποίο παρακρατήθηκε απευθείας από την τράπεζα.
Μένει στους πολιτικούς και τους υπουργούς να πάνε το σχέδιο μπροστά, αντί να αυξάνουν τους φόρους κάθε φορά που ανοίγουν τρύπες στα έσοδα.