Για κάποιους ανθρώπους, ένα φλιτζάνι καφέ δεν πυροδοτεί μόνο την ενέργειά τους, αλλά και τις… κενώσεις τους.
Παρά την τεράστια δημοφιλία του συγκεκριμένου αφεψήματος, ωστόσο, ελάχιστη έρευνα έχει γίνει για ποιο λόγο ο καφές στέλνει τους ανθρώπους στην τουαλέτα μέσα σε λίγα λεπτά από την κατανάλωσή του.
«Ίσως δεν έχει υπάρξει μεγάλη ιατρική ζήτηση για σοβαρή έρευνα», λέει η δρ. Κάιλι Στάλερ, διευθύντρια του Εργαστηρίου Γαστρεντερικής Κινητικότητας του Γενικού Νοσοκομείου Μασαχουσέτης.
«Επίσης, ενδεχομένως έχει να κάνει με το προφανές, δηλαδή δεν χρειάζονται πολλές μελέτες για να δει κανείς ότι ο καφές διεγείρει κενώσεις, όταν είναι μέρος της καθημερινότητας τόσων ανθρώπων».
Ίσως απλώς ο καφές έχει κάτι το ξεχωριστό και η υπάρχουσα έρευνα αποδεικνύει ότι «οι ασθενείς έχουν δίκιο», λέει η Στάλερ, η οποία είναι επίσης βοηθός καθηγήτρια της ιατρικής σχολής του Χάρβαρντ.
Κάποιες μικρές έρευνες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση καφέ είναι πολύ πιο αποτελεσματική στην ενεργοποίηση του εντέρου από το ζεστό νερό. Κι αυτό σημαίνει κάτι, δεδομένου ότι «το νερό είναι αναπόσπαστο μέρος της φυσιολογικής πέψης με μεγάλες ποσότητες που απελευθερώνονται και επαναρροφούνται από το πεπτικό σου σύστημα κάθε μέρα», λέει η Στάλερ.
Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι η λήψη επαρκούς ποσότητας νερού δεν είναι σημαντική για την υγεία μας.
«Περίπου το 60% του σώματός μας αποτελείται από νερό», διευκρινίζει η Τζέρλιν Τζόουνς διαιτολόγος – διατροφολόγος και εκπρόσωπος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας.
Παρότι δεν έχει απασχολήσει πολλές έρευνες πόση διαφορά κάνει αν ο καφές είναι ντεκαφεϊνέ ή όχι, υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι σε κάποιες περιπτώσεις τα συστατικά του καφέ εκτός από την καφεΐνη ίσως είναι υπεύθυνα για τις εκκρίσεις του εντέρου.
Τα συστατικά αυτά και ο τρόπος που ίσως αλληλοεπιδρούν είναι ακόμη άγνωστα σε μεγάλο βαθμό, ωστόσο υπάρχουν κάποια στοιχεία που έχουν γίνει γνωστά από τις έρευνες:
Ο καφές ίσως προκαλεί συστολή του παχέος εντέρου
Το παχύ έντερο βιώνει τρεις τύπους συσπάσεων που συνεργάζονται για να αναμειγνύουν, να ζυμώνουν και τελικά να αποβάλλουν τα κόπρανα. Η εμφάνιση, ο χρόνος και η συχνότητα αυτών των συσπάσεων επηρεάζονται από μυϊκούς, νευρικούς και χημικούς παράγοντες.
Ο καφές μπορεί να διεγείρει αυτήν την κινητική δραστηριότητα του παχέος εντέρου μέσα σε λίγα λεπτά από την κατανάλωσή του, με βάση την περιορισμένη διαθέσιμη έρευνα, λέει η Στάλερ.
Δώδεκα υγιείς άνθρωποι βίωσαν αυτή τη δραστηριότητα κατά τη διάρκεια μιας μελέτης του 1998, όταν συμφώνησαν να τοποθετήσουν έναν αισθητήρα στο παχύ τους έντερο.
Σε διάστημα 10 ωρών της επόμενης μέρας, οι συμμετέχοντες κατανάλωναν ζεστό καφέ, καφέ χωρίς καφεΐνη, νερό ή ένα γεύμα με τυχαία σειρά.
Τα δύο είδη καφέ και το γεύμα προκάλεσαν περισσότερες συσπάσεις και πίεση του παχέος εντέρου, σε σύγκριση με το νερό.
Ο καφές με καφεΐνη ήταν 60% πιο αποτελεσματικός από το νερό στην τόνωση της κινητικής δραστηριότητας του παχέος εντέρου και 23% πιο αποτελεσματικός από τον ντεκαφεϊνέ.
Πολλοί συμμετέχοντες σε άλλη έρευνα δήλωσαν ότι πίνοντας καφέ τους ήρθε η διάθεση να αφοδεύσουν, και στη συνέχεια υποβλήθηκαν σε ένα παρόμοιο τεστ. Η δραστηριότητα του παχέος εντέρου τους αυξήθηκε μέσα σε τέσσερα λεπτά αφότου ήπιαν καφέ χωρίς ζάχαρη, παρενέργεια που κράτησε τουλάχιστον 30 λεπτά.
Τα παραπάνω αποτελέσματα ίσως δείχνουν ότι ο καφές δεν διεγείρει απευθείας το παχύ έντερο, αλλά το επηρεάζουν μέσω ενός «γαστροκολικού μηχανισμού», λέει η Στάλερ, γεγονός που σημαίνει ότι ο καφές είτε πυροδοτεί «τους μηχανισμούς του στομάχου είτε ένα νευρικό σύστημα ορμονικής απόκρισης που προκαλεί τη συστολή του παχέος εντέρου».
Οι συσπάσεις του παχέος εντέρου μετακινούν τα κόπρανα στο κόλον προς το ορθό και ιδού: σας γεννιέται η επιθυμία να κάνετε μια κένωση.
Οι μελανοειδίνες -ενώσεις που σχηματίζονται κατά το καβούρδισμα του καφέ- έχουν διαιτητικές ίνες, οι οποίες βοηθούν την πέψη και αποτρέπουν τη δυσκοιλιότητα, λέει ο Τζόουνς.
Ίσως επηρεάζουν τις ορμόνες και το οξύ του στομάχου
Ο καφές φαίνεται να ενεργοποιεί επίσης την απελευθέρωση της ορμόνης γαστρίνη, λέει ο Στάλερ, η οποία επιτρέπει την παραγωγή γαστρικού οξέος (το οξύ του στομάχου). Το γαστρικό οξύ βοηθά στην πέψη των τροφών και μπορεί να ωθήσει τη δραστηριότητα του παχέος εντέρου. Οι ερευνητές ανακάλυψαν το 1986 ότι η κατανάλωση καφέ με ή χωρίς καφεΐνη επηρέαζε τα επίπεδα της γαστρίνης γρήγορα και σημαντικά.
Μετά τη νυχτερινή νηστεία, οι συμμετέχοντες σε μια μικρή μελέτη του 2009 έλαβαν είτε ένα γεύμα είτε μια κούπα καφέ χωρίς ζάχαρη, ή ένα γεύμαα.
Η πόση του καφέ επιτάχυνε σημαντικά στον χρόνο που χρειάστηκε το φαγητό να φύγει από το στομάχι να μπει στο λεπτό έντερο μετά τα γεύματα.
«Κάποιες ενώσεις στον καφέ μπορεί επίσης να αλληλεπιδράσουν με τους υποδοχείς οπιοειδών στο γαστρεντερικό σωλήνα», οι οποίοι επηρεάζουν τη λειτουργία του εντέρου, προσθέτει ο Στάλερ.
Γαλακτοκομικά και πεπτικό σύστημα
Εάν έχετε δυσανεξία στη λακτόζη αλλά εξακολουθείτε να απολαμβάνετε κρέμα στον καφέ σας, η κρέμα αυτή μπορεί να είναι ο ένοχος πίσω από μια τυχόν ξαφνική παρόρμηση για κενώσεις.
«Ένας τρόπος για να μάθετε τι σας κάνει να πάτε στην τουαλέτα είναι να πίνετε καφέ χωρίς κρέμα ή γάλα και να παρακολουθείτε τα συμπτώματά σας για μερικές ημέρες», προτείνει η Τζόουνς.
Ενώ από την έρευνα προκύπτουν κάποια πεπτικά οφέλη από την κατανάλωση καφέ, είναι ο κανονικός πρωινός καφές σας αυτό που ενδείκνυται για να κρατήσετε έναν τακτικό ρυθμό στις επισκέψεις σας στην τουαλέτα; Εάν έχετε δυσκοιλιότητα, το να πίνετε καφέ δεν είναι παράλογο, σύμφωνα με την Στάλερ.
«Αλλά μην βασίζεστε σε αυτό για να κινήσετε το έντερό σας», λέει ο Τζόουνς. «Μιλήστε με τον γιατρό σας εάν αντιμετωπίζετε προβλήματα να πηγαίνετε τακτικά στην τουαλέτα».
Ο Τζόουνς συστήνει να αυξήσετε αργά την πρόσληψη διαιτητικών ινών «με φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής αλέσεως, φασόλια και ξηρούς καρπούς».
«Ο μέσος ενήλικας καταναλώνει μόνο 12 έως 14 γραμμάρια φυτικών ινών την ημέρα, όταν οι Διατροφικές Κατευθυντήριες Γραμμές συνιστούν 25 έως 30 γραμμάρια φυτικών ινών την ημέρα για τους ενήλικες».
Όσοι είναι επιρρεπείς σε χαλαρές ή επείγουσες κενώσεις «μπορεί να θέλουν να σκεφτούν ότι ο καφές μπορεί να είναι ένα έναυσμα και για αυτά τα δυσάρεστα γεγονότα», λέει ο Στάλερ.