Η τελευταία παραλλαγή του covid εξαπλώνεται ταχέως σε όλη την Ευρώπη και τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης σε ορισμένες χώρες είναι ήδη σε κατάσταση κρίσης . «Αυξάνονται οι φόβοι ότι η Όμικρον θα αποτελέσει το χειρότερο κύμα της πανδημία», γράφει το γερμανικό περιοδικό Der Spiegel.
Από τη στιγμή που ο ΠΟΥ βάφτισε τη νέα παραλλαγή Όμικρον , το κύμα έχει ήδη εξαπλωθεί σε διάφορες περιοχές του κόσμου. Και οι φόβοι των επιδημιολόγων λόγω των πολυάριθμων μεταλλάξεων που εμφανίζει η νέα παραλλαγή ,έχουν επιβεβαιωθεί σε μεγάλο βαθμό από τότε: η Όμικρον είναι πολύ πιο μολυσματική από τη Δέλτα και μπορεί επίσης να μολύνει όσους είναι πλήρως εμβολιασμένοι, ακόμη και εκείνους που έχουν λάβει την ενισχυτική δόση .
«Με την Ομικρον, τα χαρτιά σε αυτή την πανδημία ανακατεύονται – δυστυχώς υπέρ του ιού», λέει η επιδημιολόγος Μέλανι Μπρίνκμαν, μέλος του νέου συμβουλίου εμπειρογνωμόνων της γερμανικής κυβέρνησης.
«Είναι σχεδόν σαν να έχει εξαπολυθεί μια εντελώς νέα πανδημία», προσθέτει. Στη Νορβηγία, τη Δανία και τη Βρετανία, οι επιπτώσεις που μπορεί να έχει αυτός ο ιός στους ανθρώπους και στα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης είναι ήδη οδυνηρά σαφείς. Το ερώτημα, ωστόσο, παραμένει εάν και πότε τα μαθήματα από αυτές τις χώρες μπορούν να εφαρμοστούν και στον υπόλοιπο κόσμο. Η παραλλαγή, λέει η Δρ Μπρίνκμαν, εξαπλώνεται «με τρομερή δυναμική».
Στη Βρετανία, η Όμικρον γίνεται ήδη αισθητή με τη μορφή ρεκόρ καθημερινών αριθμών μόλυνσης. Την Πέμπτη, οι αρχές μέτρησαν 88.000 νέες μολύνσεις, περισσότερες από ποτέ στη χώρα. Μέχρι τον Απρίλιο, σύμφωνα με τους υπολογισμούς των ειδικών, η παραλλαγή θα μπορούσε να έχει μολύνει τη μισή χώρα.
Ήδη, είναι σαφές ότι οι εξαιρετικά υψηλοί αριθμοί κρουσμάτων σημαίνουν ότι η χώρα είναι πιθανό να ξεμείνει από τεστ κορωνοϊού. Εάν συμβεί αυτό, δεν θα είναι πλέον δυνατός ο υπολογισμός του ακριβούς ποσοστού μόλυνσης, πράγμα που σημαίνει ότι το μόνο εργαλείο για την παρακολούθηση της εξάπλωσης του ιού θα είναι οι εισαγωγές στα νοσοκομεία. «Θα είναι λίγο σαν να προσπαθείς να παρακολουθείς στον ιππόδρομο κοιτώντας σε έναν καθρέφτη», έγραψε στο Twitter ο μαθηματικός και επιδημιολόγος Άνταμ Κουτσάρσκι.
«Τα κρούσματα της Όμικρον διπλασιάζονται σε λιγότερο από δύο ημέρες», λέει ο Ντέπτι Γκουρντασάνι, επιδημιολόγος στο Πανεπιστήμιο Queen Mary στο Λονδίνο. Ως εκ τούτου, ανησυχεί για μια «τεράστια αύξηση τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά, με σημαντική πίεση στις υπηρεσίες υγείας». Πολλοί, πιστεύει, δεν έχουν ακόμη καταλάβει το τι σημαίνει αυτό. «Δεν νομίζω ότι οι άνθρωποι ίσως ανησυχούν όσο θα έπρεπε», προσθέτει.
Η μοντελοποίηση που πραγματοποιήθηκε από τη Βρετανική Επιστημονική Συμβουλευτική Ομάδα για Επείγουσες καταστάσεις (SAGE), λέει ο δρ Γκουρντσάνι, δείχνει ότι ακόμη και στο καλύτερο σενάριο, διπλάσιοι έως τρεις φορές περισσότεροι άνθρωποι θα καταλήξουν στο νοσοκομείο λόγω του COVID-19 ,σε σχέση σήμερα. Αυτό μεταφράζεται σε μεταξύ 1.700 και 2.500 ατόμων ανά ημέρα.
«Κλείνει» η Δανία
Η κατάσταση στη χώρα έχει γίνει τόσο δραματική που η πρωθυπουργός της Δανίας Μέτε Φρέντρικσεν διέταξε το κλείσιμο των θεάτρων, των κινηματογράφων, των αιθουσών συναυλιών, των πάρκων ψυχαγωγίας, των μουσείων και των γκαλερί τέχνης. Τα καταστήματα και τα εστιατόρια θα πρέπει επίσης να περιορίσουν τον αριθμό των επισκεπτών.
«Έχουμε δει μια ταχεία αύξηση των κρουσμάτων της Όμικρον», λέει ο επιδημιολόγος Τρόελς Λίλεμπεκ από το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, ο οποίος είναι επίσης πρόεδρος της επιτροπής αξιολόγησης της παραλλαγής SARS-CoV-2 της Δανίας. Οι αριθμοί των κρουσματων διπλασιάζονταν κάθε δύο ημέρες στην αρχική φάση.
Ο Λίλεμπεκ πιστεύει ότι η αύξηση της Όμικρον αυτή τη στιγμή στη Δανία συμβαίνει επίσης σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ακόμη κι αν μπορεί να μην το γνωρίζουν ακόμη πλήρως. «Δεν υπάρχει λόγος να υποθέσουμε ότι η Δανία έχει ιδιαίτερα πολλά κρούσματα της Ομικρον σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αν και μπορεί να υπάρχουν περιφερειακές διαφορές», λέει. «Δεν έχουμε ιδιαίτερες σχέσεις με τη Νότια Αφρική. Από αυτή την άποψη, είμαστε απλώς μια μέση χώρα», προσθέτει.
Η Δανία, ωστόσο, έχει ένα ιδιαίτερα καλό πρόγραμμα επιτήρησης για νέες παραλλαγές και εκτελεί εξαιρετικά μεγάλο αριθμό δοκιμών, συμπεριλαμβανομένων 200.000 δοκιμών PCR την ημέρα. Σε σχέση με τον πληθυσμό, αυτό είναι περίπου 10 φορές το ποσοστό των δοκιμών στη Γερμανία. Και αυτός, πιστεύει ο Λίλεμπεκ είναι ο λόγος που η αύξηση της Όμικρον έγινε εμφανής νωρίτερα στη Δανία. «Βρίσκεις μόνο αυτό που ψάχνεις, ειδικά στην αρχή», λέει.
Δύο επικίνδυνα χαρακτηριστικά
Είναι πρωτίστως δύο χαρακτηριστικά που κάνουν την Ομικρον τόσο επικίνδυνη. Πρώτον, είναι πιθανώς πιο μεταδοτική από οποιαδήποτε παραλλαγή που έχει προηγηθεί. Επιπλέον, η Όμικρον είναι μια λεγόμενη παραλλαγή διαφυγής, που σημαίνει ότι μπορεί να παρακάμψει τμήματα της ανοσολογικής μας άμυνας. Όσοι έχουν αναρρώσει από τον COVID-19 ή έχουν εμβολιαστεί έχουν αντισώματα που, σε περιπτώσεις μόλυνσης, θα αναγνωρίσουν τον εισβολέα και θα τον απενεργοποιήσουν. Η Όμικρον , όμως, …μεταμφιέζεται. Τα πειράματα έχουν αποκαλύψει ότι η ικανότητα των αντισωμάτων να εξουδετερώνουν αυτή την παραλλαγή μειώνεται περίπου 40 φορές. Αυτό εξηγεί επίσης γιατί τα διαθέσιμα εμβόλια είναι πολύ λιγότερο αποτελεσματικά έναντι της νέας παραλλαγής από ό,τι ήταν κατά των προηγούμενων μεταλλάξεων .
Αισιοδοξία από τη Ν.Αφρική
Ωστόσο, τα αρχικά στοιχεία από τη Νότια Αφρική παρέχουν κάποια αιτία για αισιοδοξία. Σύμφωνα με ανάλυση που πραγματοποιήθηκε από την Discovery Health, τον μεγαλύτερο πάροχο ασφάλισης υγείας της χώρας, ο κίνδυνος νοσηλείας με τη νέα παραλλαγή είναι σχεδόν 30% χαμηλότερος από ό,τι στο πρώτο κύμα. Αυτό σημαίνει ότι η Όμικρον είναι ίσως πιο ήπια και λιγότερο επικίνδυνη από τις προηγούμενες παραλλαγές;
Θα μπορούσαμε ίσως να επιτρέψουμε στην Όμικρον να εξαπλωθεί στον πληθυσμό σαν εποχιακή γρίπη χωρίς να κατακλύσει το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης, επιτυγχάνοντας έτσι ευρεία ανοσία, ακόμη και μεταξύ των μη εμβολιασμένων;
Οι ειδικοί προειδοποιούν ομόφωνα και επειγόντως ενάντια σε μια τέτοια ερμηνεία. Σε μια κατάσταση όπου υπάρχει τεράστιος αριθμός λοιμώξεων, έστω και ένα μικρό ποσοστό βαρέως πασχόντων ασθενών θα ήταν, σε απόλυτους αριθμούς, αρκετό για να κατακλύσει εύκολα τις μονάδες εντατικής θεραπείας. Η αυξημένη μεταδοτικότητα της παραλλαγής, με άλλα λόγια, είναι αρκετή για να εξουδετερώσει το γεγονός ότι προκαλεί λιγότερο σοβαρά συμπτώματα σε πολλούς ασθενείς.
Μέχρι στιγμής, λέει ο επιδημιολόγος Κρίστιαν Ντρόστεν, η ηγετική φωνή της Γερμανίας για την πανδημία και επίσης μέλος του νέου συμβουλίου εμπειρογνωμόνων της κυβέρνησης, μπορούμε να μιλάμε μόνο για «πιθανές εικασίες» σχετικά με τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων που προκαλεί η Όμικρον.
Τι συμβαίνει με τα μικρά παιδιά;
Μια ιδιαιτερότητα συγκεκριμένα, έχει τραβήξει την προσοχή του Ντρόστεν από αυτή την άποψη: το γεγονός ότι πολλά παιδιά στη Νότια Αφρική κάτω των πέντε ετών ,χρειάστηκε να νοσηλευτούν με λοίμωξη από την Ομικρον. Ο Ντρόστεν πιστεύει ότι αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι τα μικρά παιδιά δεν έχουν φτάσει ακόμη στην «ομαδική ανοσία μέσω εκτεταμένης μόλυνσης, όπως συμβαίνει σε άλλες ηλικιακές ομάδες».
Εάν αυτή η υπόθεση αποδειχθεί ακριβής, αυτό θα σήμαινε ότι η παραλλαγή Ομικρον δεν είναι απαραίτητα λιγότερο επικίνδυνη, «αλλά ότι η φαινομενική μείωση της σοβαρότητας της νόσου είναι απλώς συνέπεια της ανοσίας του πληθυσμού».
Με άλλα λόγια, η Omicron θα μπορούσε να έχει εξίσου επικίνδυνη επίδραση στους μη εμβολιασμένους με τις παραλλαγές που έχουν προηγηθεί.
«Θα είναι κρίσιμο να σπάσουμε το κύμα Δέλτα και να αδειάσουμε τα νοσοκομεία προτού το κύμα Όμικρον πέσει πάνω μας», λέει ο Μέγερ Χέρμαν ,φυσικός και μαθηματικός μοντελιστής στο Helmholtz Center for Infection Research. Τα μέτρα που ισχύουν αυτή τη στιγμή είναι «επαρκή για την επιβράδυνση του κύματος Δέλτα, αλλά όχι για την πρόληψη του κύματος Ομικρον».
Πρέπει να δράσουμε γρήγορα
Ωστόσο, τα μέτρα που επιβάλλονται σήμερα θα μπορούσαν να επιβραδύνουν τον ρυθμό της εξάπλωσης της Όμικρον , λέει ο Ντρόστεν .
Κανείς δεν γνωρίζει αυτή τη στιγμή ποιο ποσοστό θα καταλήξει στο νοσοκομείο. Στη Δανία, το ποσοστό νοσηλείας των ασθενών με Όμικρον είναι μόνο περίπου 0,6 τοις εκατό – που μεταφράζεται σε έξι στα 1.000 περιστατικά. Αλλά αυτό θα μπορούσε να αλλάξει γρήγορα, προειδοποιεί ο Λίλαμπεκ. «Στο χειρότερο σενάριο μας από αυτή τη Δευτέρα, που ελπίζω να μην συμβεί, αναμένουμε περίπου 500 εισαγωγές σε νοσοκομεία την ημέρα γύρω στην παραμονή της Πρωτοχρονιάς».
Αλλά ακόμα κι αν δεν επιτευχθούν αυτοί οι αριθμοί, η Όμικρον θα μπορούσε να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα, λέει ο Δανός επιδημιολόγος . «Ανησυχούμε ότι ίσως πολλοί γιατροί και νοσηλευτές θα πρέπει να τεθούν σε καραντίνα λόγω μόλυνσης, ακόμη κι αν δεν είναι σοβαρά άρρωστοι», λέει. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε συμφόρηση στη φροντίδα των ασθενών. Οι εξαιρετικά υψηλοί αριθμοί κρουσμάτων θα μπορούσαν επίσης να δημιουργήσουν προβλήματα σε άλλους τομείς της ζωής, όπως τα σχολεία, τα συστήματα αστικών συγκοινωνιών, την αποκομιδή σκουπιδιών και τα εργοστάσια. «Πρέπει να δράσουμε γρήγορα», λέει ο δρ Λίλεμπεκ. «Όσο περισσότερο περιμένουμε, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος καθολικού Lockdown ».
«Μια παραλλαγή όπως η Όμικρον θα αλλάξει την πορεία της πανδημίας», λέει ο επιδημιολόγος Ντέπτι Γκουρντασάνι,στο Λονδίνο. «Ελπίζω σοβαρά οι χώρες να μάθουν από την ταχεία εξέλιξη αυτού του ιού και να σταματήσουν να λένε ότι μπορούμε να ζήσουμε με αυτόν. Δεν μπορούμε, χωρίς μαζικό πόνο, αναταραχή και θάνατο».