Θεία Λειτουργία στην κεντρική αίθουσα του Μεγάρου «Χρήστος Λαμπράκης», όπου βρίσκεται το μεγαλύτερο εκκλησιαστικό όργανο των Βαλκανίων, τέλεσε το απόγευμα ο Επίσκοπος και Πάπας της Ρώμης Φραγκίσκος.
Τη Λειτουργία παρακολούθησαν στην κεντρική αίθουσα 800 – 900 Καθολικοί από όλη την Ελλάδα, ενώ σε όλες τις άλλες αίθουσες του Μεγάρου Μουσικής 2.500 άτομα. Είχε προηγηθεί η επίσκεψη του Ποντίφικα στο νησί της Λέσβου και το ΚΥΤ του Καρά Τεπέ.
«Κατ’ αυτή τη δεύτερη Κυριακή της Παρουσίας ο Λόγος του Θεού μας παρουσιάζει τη μορφή του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή. Το Ευαγγέλιο υπογραμμίζει δύο όψεις: τον τόπο όπου βρίσκεται, την έρημο, και το περιεχόμενο του μηνύματός του, τη μεταστροφή. Έρημος και μεταστροφή: πάνω σ’ αυτό επιμένει το σημερινό Ευαγγέλιο, και αυτή η μεγάλη επιμονή μας δίνει να καταλάβουμε ότι αυτά τα λόγια μας αφορούν άμεσα. Ας τα δεχτούμε και τα δύο», τόνισε στον λόγο του ο Πάπας.
Ο Κύριος προτιμά τη μικρότητα και την ταπεινοφροσύνη»
Επιπρόσθετα, ανέφερε: «Η έρημος. Ο ευαγγελιστής Λουκάς εισάγει αυτό τον τόπο με έναν ιδιαίτερο τρόπο. Μιλάει πράγματι για επίσημες περιστάσεις και για μεγάλες προσωπικότητες του καιρού εκείνου: αναφέρει το δέκατο πέμπτο έτος του αυτοκράτορα Τιβερίου Καίσαρα, τον κυβερνήτη Πόντιο Πιλάτο, τον βασιλιά Ηρώδη και άλλους ”πολιτικούς ηγέτες” της εποχής* έπειτα αναφέρει τους θρησκευτικούς ηγέτες, ‘Αννα και Καϊάφα, που ήταν στον ναό της Ιερουσαλήμ (βλ Λκ 3,1-2). Σε αυτό το σημείο δηλώνει ”Ο Λόγος του Θεού ήλθε στον Ιωάννη, υιό του Ζαχαρία, στην έρημο” (Λκ 3,2). Μα πώς; Θα περιμέναμε να απευθυνθεί ο Λόγος του Θεού σε έναν από τους μεγάλους, που μόλις αναφέρθηκαν. Και όμως όχι. Από τις γραμμές του Ευαγγελίου προκύπτει μια λεπτή ειρωνεία: από τα υψηλά επίπεδα στα οποία κατοικούν οι κάτοχοι της εξουσίας περνάμε ξαφνικά στην έρημο, σε έναν άνθρωπο άγνωστο και μοναχικό. Ο Θεός μας εκπλήσσει, οι επιλογές του εκπλήσσουν: δεν εντάσσονται μέσα στις ανθρώπινες προβλέψεις, δεν ακολουθούν τη δύναμη και το μεγαλείο που Του αποδίδει συνήθως ο άνθρωπος. Ο Κύριος προτιμά τη μικρότητα και την ταπεινοφροσύνη. Η λύτρωση δεν αρχίζει στην Ιερουσαλήμ, στην Αθήνα ή στη Ρώμη, αλλά στην έρημο. Αυτή η παράδοξη στρατηγική μάς δίνει ένα μήνυμα πολύ ωραίο. Το να έχουμε εξουσία, να είμαστε μορφωμένοι και φημισμένοι δεν αποτελεί εγγύηση για να αρέσουμε στον Θεό* απεναντίας, θα μπορούσε να μας κάνει να υπερηφανευτούμε και να τον απωθήσουμε. Χρησιμεύει αντιθέτως το να είμαστε εσωτερικά φτωχοί, όπως φτωχή είναι η έρημος».
Και εν συνεχεία προτρέπει: «Ας παραμείνουμε στο παράδοξο της ερήμου. Ο Πρόδρομος προετοιμάζει τον ερχομό του Χριστού σ’ αυτό τον τόπο τον δύσβατο και αφιλόξενο, γεμάτο κινδύνους. Τώρα, αν κάποιος θέλει να κάνει μια σπουδαία αναγγελία, συνήθως πηγαίνει σε όμορφα μέρη, όπου υπάρχει πολύς κόσμος, όπου υπάρχει ορατότητα. Ο Ιωάννης όμως κηρύττει στην έρημο. Ακριβώς εκεί, στον άνυδρο τόπο, σ’ εκείνο τον κενό χώρο που εκτείνεται όσο βλέπει το μάτι και όπου σχεδόν δεν υπάρχει ζωή, εκεί αποκαλύπτεται η δόξα του Κυρίου, η οποία -όπως προφητεύουν οι Γραφές (βλ Ησ 40,3-4)- μετατρέπει την έρημο σε λίμνη, την άνυδρη γη σε πηγές υδάτων (βλ Ησ 41,18). Ιδού ένα άλλο μήνυμα ενθαρρυντικό: ο Θεός, τώρα όπως και τότε, στρέφει το βλέμμα του εκεί όπου κυριαρχούν θλίψη και μοναξιά. Μπορούμε να το διαπιστώσουμε μέσα στη ζωή: Εκείνος συχνά δεν κατορθώνει να φθάσει κοντά μας όταν βρισκόμαστε ανάμεσα σε χειροκροτήματα και σκεπτόμαστε μόνο τον εαυτό μας* το κατορθώνει κυρίως στις ώρες της δοκιμασίας. Μας επισκέπτεται μέσα στις δύσκολες καταστάσεις, μέσα στο κενό μας που του αφήνει χώρο, μέσα στις υπαρξιακές μας ερήμους».
Και εν συνεχεία προτρέπει: «Ας παραμείνουμε στο παράδοξο της ερήμου. Ο Πρόδρομος προετοιμάζει τον ερχομό του Χριστού σ’ αυτό τον τόπο τον δύσβατο και αφιλόξενο, γεμάτο κινδύνους. Τώρα, αν κάποιος θέλει να κάνει μια σπουδαία αναγγελία, συνήθως πηγαίνει σε όμορφα μέρη, όπου υπάρχει πολύς κόσμος, όπου υπάρχει ορατότητα. Ο Ιωάννης όμως κηρύττει στην έρημο. Ακριβώς εκεί, στον άνυδρο τόπο, σ’ εκείνο τον κενό χώρο που εκτείνεται όσο βλέπει το μάτι και όπου σχεδόν δεν υπάρχει ζωή, εκεί αποκαλύπτεται η δόξα του Κυρίου, η οποία -όπως προφητεύουν οι Γραφές (βλ Ησ 40,3-4)- μετατρέπει την έρημο σε λίμνη, την άνυδρη γη σε πηγές υδάτων (βλ Ησ 41,18). Ιδού ένα άλλο μήνυμα ενθαρρυντικό: ο Θεός, τώρα όπως και τότε, στρέφει το βλέμμα του εκεί όπου κυριαρχούν θλίψη και μοναξιά. Μπορούμε να το διαπιστώσουμε μέσα στη ζωή: Εκείνος συχνά δεν κατορθώνει να φθάσει κοντά μας όταν βρισκόμαστε ανάμεσα σε χειροκροτήματα και σκεπτόμαστε μόνο τον εαυτό μας* το κατορθώνει κυρίως στις ώρες της δοκιμασίας. Μας επισκέπτεται μέσα στις δύσκολες καταστάσεις, μέσα στο κενό μας που του αφήνει χώρο, μέσα στις υπαρξιακές μας ερήμους».
«Να πάμε πέρα από αυτό που μας λένε τα ένστικτά μας και φωτογραφίζουν οι σκέψεις μας»
Κατόπιν, προσκαλεί: «Ας περάσουμε τώρα στη δεύτερη όψη, τη μεταστροφή. Ο Βαπτιστής την κήρυττε δίχως ανάπαυλα και σε τόνους σφοδρούς (βλ Λκ 3,7). Και αυτή επίσης είναι μια θεματολογία ”στενόχωρη”. Όπως η έρημος δεν είναι το πρώτο μέρος στο οποίο θα θέλαμε να πάμε, έτσι και η πρόσκληση στη μεταστροφή δεν είναι ασφαλώς η πρώτη πρόταση που θα θέλαμε να ακούσουμε. Το να μιλάει κανείς για μεταστροφή μπορεί να προκαλέσει θλίψη* μας φαίνεται δύσκολο να το συνδέσουμε με το Ευαγγέλιο της χαράς. Αλλά αυτό συμβαίνει όταν η μεταστροφή περιορίζεται σε μια προσπάθεια ηθική, σαν να ήταν μόνο καρπός των δυνάμεών μας. Εδώ φωλιάζουν επίσης η πνευματική θλίψη και η απογοήτευση: θα θέλαμε να μεταστραφούμε, να είμαστε καλύτεροι, να υπερνικήσουμε τα ελαττώματά μας, να αλλάξουμε, αλλά αισθανόμαστε ότι δεν θα τα καταφέρουμε πλήρως και, παρά την καλή μας θέληση, ξαναπέφτουμε πάντα. Έχουμε την ίδια εμπειρία του Αγίου Παύλου ο οποίος, ακριβώς από αυτά εδώ τα μέρη, έγραφε: ”Εγώ θέλω να κάνω το καλό, δεν βρίσκω όμως τη δύναμη να το μετατρέψω σε πράξη* κι έτσι δεν κάνω το καλό που θα ήθελα, αλλά το κακό που δεν θέλω” (Ρωμ 7,18-19). Αν λοιπόν από μόνοι μας δεν έχουμε την ικανότητα να κάνουμε το καλό, τι σημαίνει να μεταστραφούμε;
Μπορεί να μας βοηθήσει η όμορφη γλώσσα σας, τα ελληνικά, με την ετυμολογία του ευαγγελικού ρήματος ”μετανοώ”, ”μεταστρέφομαι”. Είναι σύνθετο από την πρόθεση ”μετά”, που εδώ σημαίνει ”πέρα”, και το ρήμα ”νοώ” που σημαίνει ”σκέπτομαι”. Μεταστρέφομαι, λοιπόν, σημαίνει σκέπτομαι πέρα, δηλαδή πηγαίνω πέρα από τον συνηθισμένο τρόπο τού να σκέπτομαι, πέρα από τα δικά μας συνηθισμένα νοητικά σχήματα. Σκέπτομαι ακριβώς τα σχήματα που περιορίζουν τα πάντα στο εγώ μας, στη δική μας αξίωση αυτάρκειας. Ή σε εκείνα τα κλειστά από την αυστηρότητα και τον φόβο που παραλύουν, από τον πειρασμό τού ”έτσι γινόταν πάντα”, από την ιδέα ότι οι έρημοι της ζωής είναι χώροι θανάτου και όχι χώροι της παρουσίας του Θεού.
Προτρέποντάς μας στη μεταστροφή, ο Ιωάννης μας καλεί να πάμε πέρα και να μη σταματήσουμε εδώ* να πάμε πέρα από αυτό που μας λένε τα ένστικτά μας και φωτογραφίζουν οι σκέψεις μας, διότι η πραγματικότητα είναι πιο μεγάλη. Η πραγματικότητα είναι ότι ο Θεός είναι πιο μεγάλος. Να μεταστραφούμε, λοιπόν, σημαίνει να μην ακούσουμε αυτό που βυθίζει την ελπίδα, εκείνον που επαναλαμβάνει ότι στη ζωή δεν θα αλλάξει ποτέ τίποτα. ”Να μεταστραφούμε” σημαίνει να αρνηθούμε να πιστέψουμε ότι προοριζόμαστε να βυθιστούμε στις κινητές άμμους της μετριότητας. Και μην καταθέσουμε τα όπλα εμπρός στα εσωτερικά φαντάσματα, που παρουσιάζονται κυρίως στις στιγμές της δοκιμασίας για να μας απογοητεύσουν και να μας πουν ότι δεν θα τα καταφέρουμε, ότι όλα πάνε άσχημα και ότι το να γίνουμε άγιοι δεν είναι για μας. Δεν είναι έτσι, διότι υπάρχει ο Θεός. Πρέπει να εμπιστευόμαστε σε Εκείνον, διότι Εκείνος είναι το δικό μας ”πέρα”, η δύναμή μας. Όλα αλλάζουν εάν αφήσουμε σε Εκείνον την πρώτη θέση. Ιδού η μεταστροφή: στον Κύριο αρκεί η δική μας ανοιχτή πόρτα για να εισέλθει και να κάνει αξιοθαύμαστα έργα, όπως του ήταν αρκετά μια έρημος και τα λόγια του Ιωάννη για να έλθει στον κόσμο».
«Ας ζητήσουμε τη χάρη της ελπίδας»
Τέλος, υπογραμμίζει: «Ας ζητήσουμε τη χάρη να πιστέψουμε ότι με τον Θεό τα πράγματα αλλάζουν, ότι Εκείνος θεραπεύει τα τραύματά μας, μεταμορφώνει τους άνυδρους τόπους σε πηγές υδάτων. Ας ζητήσουμε τη χάρη της ελπίδας. Διότι η ελπίδα είναι εκείνη που εμψυχώνει την πίστη και αναθερμαίνει την αγάπη. Διότι οι έρημοι του κόσμου διψούν σήμερα ακριβώς για ελπίδα. Και ενώ αυτή η συνάντησή μας μάς ανανεώνει μέσα στην ελπίδα και τη χαρά του Ιησού Χριστού, και εγώ χαίρομαι να βρίσκομαι μαζί σας, ας ζητήσουμε από τη Μητέρα μας, την Παναγία, να μας βοηθήσει να είμαστε, όπως εκείνη, μάρτυρες ελπίδας, σπορείς χαράς γύρω μας. Όχι μόνο όταν είμαστε ευχαριστημένοι και είμαστε μαζί, αλλά κάθε μέρα, μέσα στις ερήμους που κατοικούμε. Διότι εκεί είναι που, με τη χάρη του Θεού, η ζωή μας καλείται να μεταστραφεί και να ανθήσει».
Με το Χρυσό Μετάλλιο Αξίας της Πόλεως των Αθηνών τίμησε ο δήμαρχος Αθηναίων τον Πάπα Φραγκίσκο
Με το Χρυσό Μετάλλιο Αξίας της Πόλεως των Αθηνών, το οποίο αποτελεί την ύψιστη διάκριση της ελληνικής πρωτεύουσας, τίμησε τον Πάπα Φραγκίσκο ο δήμαρχος Αθηναίων, Κώστας Μπακογιάννης, ύστερα από απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου και σε αναγνώριση του έργου, της κοινωνικής προσφοράς και της βαθιάς ευαισθησίας του Προκαθήμενου της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.
Η απονομή του Μεταλλίου στον Ποντίφικα πραγματοποιήθηκε αμέσως μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας, σε μια λιτή τελετή.
O Πάπας Φραγκίσκος αποδέχθηκε, κατ’ εξαίρεση των κανόνων, αυτή την τιμητική διάκριση εκ μέρους της πόλης των Αθηνών, αναγνωρίζοντας εμπράκτως τη διαχρονική σπουδαιότητα της ελληνικής πρωτεύουσας.
Λίγες ώρες νωρίτερα, ο Ποντίφικας είχε χαρακτηρίσει την Αθήνα ως τόπο που είναι «δώρο, κληρονομία της ανθρωπότητας επάνω στον οποίο χτίσθηκαν τα θεμέλια της Δύσης».
Ο δήμαρχος Αθηναίων μετέφερε στον Πάπα Φραγκίσκο τον βαθύ σεβασμό του ίδιου, καθώς και των εκπροσώπων του Δημοτικού Συμβουλίου, και τον ευχαρίστησε για την προσφορά του στον άνθρωπο, τον οποίο θέτει πάντοτε στο επίκεντρο με τον λόγο και τις δυνατές πράξεις του.
«Αποτελεί μεγάλη τιμή για την Αθήνα η παρουσία του Πάπα Φραγκίσκου. Η βαθιά του ευαισθησία, η συμπόνια που επιδεικνύει, η πνευματική του ακτινοβολία και το πολύπλευρο έργο του είναι παγκοσμίως γνωστά. Του απονέμουμε το Χρυσό Μετάλλιο της πόλης ως ελάχιστο δείγμα σεβασμού στην τεράστια προσφορά του στον κατατρεγμένο άνθρωπο, στη συμβολή του στον διάλογο του χριστιανικού κόσμου, στη στήριξή του ώστε να παραμείνει η Αγια- Σοφιά σύμβολο θρησκευτικής λατρείας και οικουμενικό μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς», ανέφερε ο δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Μπακογιάννης και υπογράμμισε: «Η Αθήνα σήμερα είναι αυτή που βιώνει τις συνέπειες της τριπλής κρίσης: άντεξε στα απανωτά κύματα της προσφυγικής, ζει τις εξάρσεις της υγειονομικής, δέχεται ήδη τις συνέπειες της κλιματικής. Όλες αυτές οι διαστάσεις επιτείνουν τις προϋπάρχουσες οικονομικές ανισότητες, για την άμβλυνση των οποίων βρισκόμαστε στην ίδια πλευρά της Ιστορίας, με απαρχή τις κοινές μας αποστολικές ρίζες, σύγχρονο συνδετικό κρίκο τις κοινές μας αγωνίες, με γνώμονα τον άνθρωπο όπως άλλωστε επιτάσσει η παράδοση και η φιλοσοφία μας από την αρχαιότητα».
Στην περγαμηνή που συνοδεύει το μετάλλιο αναφέρεται:
Το Δημοτικό Συμβούλιο της Αθήνας, με την υπ’ αριθμόν/πράξη του, απένειμε στην Αυτού Αγιότητα τον Πάπα Φραγκίσκο, το Χρυσό μετάλλιο της πόλεως των Αθηνών, σε ένδειξη βαθυτάτου σεβασμού προς την προσωπικότητα του και το παγκόσμιο κύρος του ως θρησκευτικού ηγέτη.
Αναγνωρίζοντας την έμπρακτη αγάπη και αφοσίωσή του στην απόλυτη αξία της ανθρώπινης υπόστασης. Τη συνεχή προσπάθειά του για την ανακούφιση των προβλημάτων των δοκιμαζόμενων συνανθρώπων μας και την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, προωθώντας τις αξίες και αρχές του χριστιανικού πνεύματος, για την επίτευξη κοινωνικής δικαιοσύνης και συμφιλίωσης μεταξύ των εθνών.
Παρόντες, μεταξύ άλλων, ήταν οι υπουργοί Ανάπτυξης και Επενδύσεων, ‘Αδωνις Γεωργιάδης, Παιδείας και Θρησκευμάτων, Νίκη Κεραμέως, και Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνα Μενδώνη.