Όλες οι αλλαγές σε συντάξεις, εισφορές και αναδρομικά - Οδηγός με 21 ερωτήσεις και απαντήσεις

Επίσης το υπουργείο Εργασίας απαντά για την πιλοτική δίκη του ΣτΕ σημειώνοντας ότι όποια αναδρομικά προκύψουν θα πληρωθούν στο ακέραιο αλλά πάντα σύμφωνα με τις δημοσιονομικές αντοχές της ελληνικής οικονομίας.

Ερωτήσεις – απαντήσεις

1.Ποια είναι η φιλοσοφία του νέου ασφαλιστικού νομοσχεδίου και πως θα χτίζονται οι νέες κύριες συντάξεις για όσους συνταξιοδοτηθούν από τώρα και στο εξής;

Η νέα ασφαλιστική μεταρρύθμιση αγκαλιάζει όλους τους σημερινούς εργαζόμενους και ευνοεί αισθητά όλους τους αυριανούς συνταξιούχους της χώρας εφόσον έχουν συμπληρώσει 30 χρόνια ασφαλιστικού βίου. Η δομή του συστήματος υπολογισμού αναμένεται να παραμείνει ίδια αλλά ενισχύονται σημαντικά οι συντελεστές της ανταποδοτικής σύνταξης με στόχο να οδηγούν σε αναπλήρωση 37,31% για τα 35 χρόνια ασφάλισης (από 33,81% σήμερα), 50,5% για 40 έτη ασφάλισης (έναντι 42,80% σήμερα) και 51% για τα 42 χρόνια ασφάλισης (από 46,8% σήμερα). Αυτό σημαίνει αύξηση άνω των 7 ποσοστιαίων μονάδων για την 40ετία και άνω των 6 ποσοστιαίων μονάδων για την 35ετία. Η φιλοσοφία του νέου νόμου είναι διαφορετική από το νόμο Κατρούγκαλου διότι στόχος του νέου ασφαλιστικού νομοσχεδίου είναι να αποκατασταθεί η δικαιοσύνη για όσους έχουν εργαστεί περισσότερο και παράλληλα να ενισχυθεί η ανταποδοτικότητα των συντάξεων ώστε να διαμορφωθούν ταυτόχρονα ισχυρά κίνητρα παραμονής στο σύστημα για 35 και 40 χρόνια.

2.Στο νέο ασφαλιστικό σε ποιους και πόσο θα αυξηθούν οι κύριες συντάξεις;

Με την ψήφιση του νέου ασφαλιστικού και αναδρομικώς από 4 Οκτωβρίου θα αυξηθούν οι κύριες συντάξεις για όσους έχουν συνταξιοδοτηθεί ή συνταξιοδοτούνται με περισσότερα από 30 χρόνια ασφάλισης. Όσοι έχουν αποχωρήσει με 35ετία και πάνω θα έχουν πιο αισθητή αύξηση ενώ πλέον στα 42 χρόνια ασφαλιστικού βίου τα ποσοστά αναπλήρωσης θα φτάνουν στο μέγιστο επίπεδο των 51%. Θα υπάρξουν 2 κατηγορίες ωφελουμένων από τις αυξήσεις στις κύριες συντάξεις.

Η πρώτη κατηγορία είναι εκατοντάδες χιλιάδες συνταξιούχοι που θα δουν εγχρήματες αυξήσεις στην τσέπη τους οι οποίες θα φτάσουν μέχρι τα 252 ευρώ.
Η δεύτερη κατηγορία συνταξιούχων θα δει αυξήσεις στις συντάξεις τους που θα συμψηφιστούν με την προσωπική διαφορά της σύνταξής τους, την οποία θα μειώσουν ή και θα την ξεπεράσουν.

Υπενθυμίζουμε ότι για το σύνολο των συνταξιούχων, ο ασφαλιστικός νόμος Κατρούγκαλου-ΣΥΡΙΖΑ τους δέσμευσε με την προσωπική διαφορά και ενέταξε τον όρο αυτό στις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας μας.
Ωστόσο, από 1-1-2023 θα υπάρξουν και νέοι ωφελούμενοι καθώς θα έχουμε και νέες -προβλεπόμενες εκ του νόμου- αυξήσεις στις κύριες συντάξεις, οι οποίες θα ξεπεράσουν πλέον την -ήδη μειωμένη- προσωπική διαφορά.

3. Στο νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο σε ποιους και πόσο θα αυξηθούν οι επικουρικές συντάξεις;

Με την ψήφιση του νέου ασφαλιστικού νομοσχεδίου θα υπάρχουν αυξήσεις στην επικουρική τους σύνταξη για όσους είχαν περικοπές το καλοκαίρι του 2016 επειδή είχαν τότε άθροισμα κύριας και επικουρικής άνω των 1.300 ευρώ. Πρόκειται για περίπου 300.000 συνταξιούχους που στο σύνολό τους είναι παλαιοί συνταξιούχοι, που είχαν δηλαδή συνταξιοδοτηθεί πριν από τις 12 Μαίου του 2016 και προέρχονται κατά κύριο λόγο από 21 Ταμεία. Αυξήσεις θα δουν μισθωτοί του πρ. ΙΚΑ, δημόσιοι υπάλληλοι, εμπορουπάλληλοι, ναυτιλιακοί και τουριστικοί πράκτορες, εργαζόμενοι σε εταιρείες οινοποιίας, δημοτικοί υπάλληλοι, δικηγόροι – συμβολαιογράφοι, ναυτικοί, τραπεζουπάλληλοι ΕΤΒΑ και Εμπορική, μηχανικοί κ.α. Οι αυξήσεις των επικουρικών θα κυμαίνονται από 5 ευρώ έως 196 ευρώ, ενώ μεσοσταθμικά θα είναι 99,57 ευρώ.

4. Θα υπάρξουν μειώσεις συντάξεων στο νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο;

Κατηγορηματικά όχι. Είναι ο πρώτος ασφαλιστικός νόμος εδώ και πολλά χρόνια που δεν περιέχει καμία μα καμία μείωση συντάξεων παρά μόνο αυξήσεις.

5. Θα υπάρξουν αλλαγές στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης των ασφαλισμένων και αλλαγή στο ύψος της «εθνικής» σύνταξης;

Δεν θίγονται ούτε τα όρια ηλικίας ούτε η αρχιτεκτονική του ασφαλιστικού που αποτελείται από το άθροισμα της εθνικής και ανταποδοτικής σύνταξης. Η εθνική σύνταξη παραμένει η ίδια ενώ την ίδια στιγμή βελτιώνεται σημαντικά η ανταποδοτικότητα του συστήματος για όσους παραμένουν πολλά χρόνια στον εργασιακό τους βίο. Η Εθνική Σύνταξη αναμένεται να παραμείνει αμετάβλητη στα 384 ευρώ για 20ετία και πλέον και 345,60 για 15ετία.

6. Νέο σύστημα ασφαλιστικών εισφορών για τους ελεύθερους επαγγελματίες. Ποια η νέα φιλοσοφία του συστήματος;

Το νέο σύστημα εισφορών αφορά όλους τους μη μισθωτούς, δηλαδή ελεύθερους επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενους – επιστήμονες καθώς και όσους ασχολούνται με τον πρωτογενή τομέα (αγρότες κτλ). Δεν αφορά τους μισθωτούς και τους δημοσίους υπαλλήλους. Το νέο σύστημα στηρίζεται στις αρχές της απλότητας, της ελευθερίας και ευελιξίας και πλέον θα είναι πιο δίκαιο, πιο ανταποδοτικό και κατ’ επέκταση πολύ πιο ελκυστικό από το προηγούμενο που όριζε ο Νόμος Κατρούγκαλου, του οποίου βασικές διατάξεις εξέπεσαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας.

7. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του νέου συστήματος εισφορών των ελεύθερων επαγγελματιών;

Το νέο σύστημα διαρθρώνεται εντελώς διαφορετικά από το προηγούμενο. Τα ποσά των εισφορών αποσυνδέονται ΠΛΉΡΩΣ από τα χρόνια εργασίας, από τα δηλωθέντα στην εφορία εισοδήματα αλλά και από το ύψος του κατώτατου μισθού. Οι 6 ασφαλιστικές κατηγορίες που διαμορφώνονται είναι ελεύθερης επιλογής από τον καθέναν και μπορεί να την αλλάξει στην αρχή κάθε έτους ανάλογα με τον προγραμματισμό του. Οι ασφαλιστικές κατηγορίες θα οδηγούν σε συγκεκριμένα ύψη συντάξεων τα οποία οι ασφαλισμένοι θα τα γνωρίζουν καθ’ όλη την διάρκεια του ασφαλιστικού τους βίου.

8. Επιβαρύνονται οι ελ. επαγγελματίες από την αύξηση των ασφ. εισφορών;

Η συντριπτική πλειοψηφία των ελεύθερων επαγγελματιών και αυτοαπασχολούμενων, θα είναι ωφελημένοι μέσα από τον συνδυασμό ασφαλιστικού και φορολογικού. Τα 1.300 ευρώ που προκύπτουν από τη μείωση του φόρου –μέχρι τα 10.000 ευρώ- από το 22% στο 9%, θα υπερκαλύπτουν την όποια επιπλέον επιβάρυνση. Το σωρευτικό αποτέλεσμα των φορολογικών και ασφαλιστικών βαρών έχει θετικό πρόσημο για τον ασφαλισμένο και αυξάνει το διαθέσιμο εισόδημά του κατά περίπου 1.000 ευρώ το χρόνο. Γι’ αυτό το λόγο, κερδισμένοι, όμως, είναι όλοι. Και όσοι έχουν εισόδημα πάνω από 10.000 ευρώ αλλά και όσοι είναι κάτω από τα 10.000 ευρώ.

9.Υπάρχει μέριμνα για τους νέους ελεύθερους επαγγελματίες;

Ασφαλώς και υπάρχει μέριμνα για τους νέους ελεύθερους επαγγελματίες και μάλιστα με το νέο ασφαλιστικό νόμο διευρύνεται όχι μόνο στους νέους επιστήμονες (όπως ίσχυε μέχρι σήμερα) αλλά και σε κάθε έναν ελεύθερο επαγγελματία. Η ειδική μέριμνα έχει να κάνει με μειωμένες εισφορές που θα έχει ο νέος για τα πέντε πρώτα έτη. Μάλιστα, ο νέος νόμος δεν θα υποχρεώνει κανέναν ελεύθερο επαγγελματία μετά την πενταετία να δίνει πίσω την διαφορά των μειωμένων εισφορών και της πρώτης ασφ.κατηγορίας όπως τον υποχρέωνε ο Νόμος Κατρούγκαλου.

10. Πως αντιμετωπίζει ο νέος ασφαλιστικός νόμος τον πρωτογενή τομέα (αλιείς, αγρότες, κτηνοτρόφοι);

Ο πρωτογενής τομέας μέσα από το νέο ασφαλιστικό νόμο αντιμετωπίζεται με ευαισθησία, μέσα από ένα ευνοϊκό και προστατευτικό πλαίσιο μειωμένων ασφαλιστικών εισφορών που διαφέρουν από το πλαίσιο των ασφαλιστικών εισφορών για όλους τους άλλους ελ. επαγγελματίες. Παράλληλα, με διάφορες παραμετρικές διατάξεις, όπως π.χ η εργασία των συνταξιούχων αγροτών τονώνεται ακόμα περισσότερο η παραγωγική ανασυγκρότηση του κλάδου.

11. Στο νέο ασφαλιστικό υπάρχει πλέον και η προαιρετική επικουρική ασφάλιση για τους ελεύθερους επαγγελματίες;

Με την ασφαλιστική μας μεταρρύθμιση διευρύνουμε για πρώτη φορά το πεδίο

εφαρμογής -σε προαιρετική βάση- της υπαγωγής στην επικουρική σύνταξη σε όλους τους μη μισθωτούς. Συγκεκριμένα δίνεται η δυνατότητα σε εκατοντάδες χιλιάδες ασφαλισμένους οι οποίοι δεν είχαν την δυνατότητα πριν, να υπαχθούν στο σύστημα επικουρικής ασφάλισης, νοητής κεφαλαιοποίησης ΝDC. Το δικαίωμα της προαιρετικής τους υπαγωγής θα συνδυάζεται με την πλήρη εναρμόνιση όσων είχαν υποχρέωση να υπαχθούν. Αποτελεί στόχο και φιλοδοξία μας με την προαιρετική δυνατότητα που δίνουμε στην δημόσια επικουρική σύνταξη να ενταχθούν όσο περισσότεροι γίνονται, γιατί, πολύ απλά, συμφέρει όλους.

12. Οι νέες εισφορές των μη μισθωτών θα είναι ίδιες για όλα τα έτη;

Σύμφωνα με το νέο νόμο, οι ασφαλιστικές εισφορές θα προσαυξάνονται ετησίως με βάση το ποσοστό μεταβολής του γενικού Δείκτη Τιμών Καταναλωτή του προηγούμενου έτους από το 2023 μέχρι το τέλος του 2024 και από το 2025 με βάση το νέο Δείκτη Μεταβολής Μισθών της ΕΛΣΤΑΤ. Με το νέο νόμο απαλείφεται η εξάρτηση των ασφαλιστικών εισφορών των μη μισθωτών από τις επώδυνες αυξήσεις του κατώτατου μισθού.

13. Τι επιδιώκεται με την ενοποίηση των φορέων απονομής κύριας, επικουρικής σύνταξης και εφάπαξ παροχών;

Μέσα από την σύσταση του μεγαλύτερου δημόσιου φορέα e-ΕΦΚΑ (ηλεκτρονικός/ψηφιακός Εθνικός Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης) επιδιώκουμε να κάνουμε την μεγαλύτερη διοικητική και οργανωτική ενοποίηση του ασφαλιστικού συστήματος από την σύστασή του. Προκειται για ενα μοναδικό εγχείρημα μέσα από το οποίο θα επιτεχθούν μεγάλες οικονομίες κλίμακος, θα μειωθούν οι χρόνοι απονομής συντάξεων προς όφελος των εργαζομενων, της εθνικής οικονομίας και της κοινωνίας μας. Ένα μόνο παράδειγμα: Μέχρι σήμερα 3 διαφορετικοί άνθρωποι από 3 διαφορετικούς φορείς ασχολούνταν με έναν δικαιούχο σύνταξης για να του απονείμουν την κύρια, την επικουρική σύνταξη και την εφάπαξ παροχή. Μετά την δημιουργία του e-ΕΦΚΑ, ένας μόνο υπάλληλος θα συγκροτεί και θα προετοιμάζει ενιαίο φάκελο για κάθε ένα δικαιούχο σύνταξης.

14. Τι είναι η ψηφιακή σύνταξη και πότε θα ισχύσει;

Με συστηματικό και μεθοδικό τρόπο προετοιμαζόμαστε να αντιμετωπίσουμε την τελευταία παθογένεια του ασφαλιστικού συστήματος, αυτή των εκκρεμμών συντάξεων. Δυστυχώς, όπως αποδείχτηκε στην Βουλή η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ μας κληρονόμησε πάνω από 1 εκατ. εκκρεμείς κυριες, επικουρικές συντάξεις και εφάπαξ, συντάξεις χηρείας, επαναυπολογισμούς που δεν είχαν γίνει ποτέ και υποθέσεις. Η αντιμετώπιση αυτού του νοσηρού φαινομένου δεν μπορεί να γίνει μόνο από το ανθρώπινο δυναμικό του Υπουργείου Εργασίας. Εχουμε θέσει ως στόχο και προετοιμαζόμαστε για αυτό, την 1.6.2020 να απονεμηθούν οι πρώτες ψηφιακές συντάξεις του συστήματος ΑΤΛΑΣ. Με την μεταρρύθμιση της ψηφιακής σύνταξης ΑΤΛΑΣ απαντάμε και λύνουμε για πάντα μία μεγάλη πρόκληση του Υπουργείου. Στόχος μας είναι στο μέλλον, όλοι οι απόμαχοι του εργασιακού βίου να βλέπουν και να απολαμβάνουν σχεδόν αμέσως και χωρίς καμία καθυστέρηση την σύνταξή τους.

15. Ποιες κατηγορίες ασφαλισμένων θα ωφεληθούν περισσότερο από τις προωθούμενες αλλαγές ;

• Ελεύθεροι επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενοι που αποτελούν – κατά τους ειδικούς – τους ασφαλισμένους που έχουν πιο σταθερό ασφαλιστικό δεσμό και φτάνουν ευκολότερα στα 40 έτη.
• Δημόσιοι υπάλληλοι που είναι μόνιμοι και ασφαλίζονται συνεχώς άνευ διακοπής από την πρόσληψή τους κι έπειτα.
• Όλοι οι ασφαλισμένοι του ΕΦΚΑ που πλέον για περισσότερα χρόνια ασφάλισης από το 30ο έτος και πάνω, θα λαμβάνουν μεγαλύτερες συντάξεις.

16. Είμαι μισθωτός αλλά δραστηριοποιούμαι ταυτόχρονα ως ελεύθερος επαγγελματίας με μπλοκάκι. Τι εισφορές θα πληρώσω από το 2020;

Με το νέο ασφαλιστικό καταργείται η υποχρέωση ασφάλισης για το «μπλοκάκι» στην περίπτωση που ο εργαζόμενος είναι ταυτόχρονα και μισθωτός. Η πλήρης απαλλαγή για τους παραλλήλως απασχολούμενους θα ισχύει για όσους καλύπτουν από το μισθό τους την ελάχιστη εισφορά για σύνταξη και υγεία των 252 ευρώ. Εφόσον οι κρατήσεις εργαζόμενου και εργοδότη στο 27,10% του μεικτού μισθού καλύπτουν το ποσό των 252 ευρώ, ο ασφαλισμένος δεν θα υποχρεούται να καταβάλλει εισφορές και για το εισόδημα από το μπλοκάκι του. Διαφορετικά θα καταβάλλει στο «μπλοκάκι» κατ ελάχιστον το υπόλοιπο και μέχρι την συμπλήρωση των 252 ευρώ. Αυτό σημαίνει πως απαλλάσσονται από τις διπλές εισφορές όσοι έχουν μεικτό μισθό άνω των 934 ευρώ.

17. Τι αλλαγές θα έχει ένας ελεύθερος επαγγελματίας με μπλοκάκι και 2 εργοδότες;

Σε αυτή την περίπτωση δεν θα υπάρξει καμία αλλαγή και θα ισχύσει ότι ίσχυε και με το Νόμο Κατρούγκαλου. Ο κάθε εργοδότης θα πληρώνει το 13% περίπου των ασφαλιστικών εισφορών και ο ελεύθερος επαγγελματίας το 6% περίπου των εισφορών και για τις δύο δραστηριότητες. Εάν, όμως, υπάρξει και τρίτος εργοδότης τότε ο ελεύθερος επαγγελματίας θα μπορεί πλέον να επιλέξει μία ασφαλιστική κατηγορία από τις 6 διαθέσιμες και να πληρώνει μία ασφαλιστική εισφορά και για τις 3 δραστηριότητες.

18. Είμαι συνταξιούχος, εργάζομαι και χάνω σήμερα το 60% της σύνταξής μου. Θα πρέπει να περιμένω αλλαγές από το 2020;

Ασφαλώς και θα υπάρξουν αλλαγές. Με το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο βάζουμε ξανά στην παραγωγική διαδικασία τους έλληνες συνταξιούχους. Πλέον όσοι συνταξιούχοι του δημοσίου ή του ιδιωτικού τομέα θέλουν να εργαστούν θα μπορούν να το κάνουν και να λαμβάνουν το 70% της σύνταξής τους. Παράλληλα θα καταβάλλουν ασφαλιστικές εισφορές και φόρους. Οσοι συνταξιούχοι θελήσουν να εργαστούν στο στενό δημόσιο τομέα, μόνο όσοι έχουν συμπληρώσει το 62ο έτος της ηλικίας τους θα μπορούν να λαμβάνουν το 70% της σύνταξής τους. Σε άλλη περίπτωση, η παρακράτηση της σύνταξής τους θα είναι στο 100%. Τέλος, με το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο ο αγρότης συνταξιούχος (σε όλα τα συναφή επαγγέλματα του πρωτογενούς τομέα) θα μπορεί να εργάζεται και να λαμβάνει το 100% της σύνταξής τους.

19. Είμαι μισθωτός του ιδιωτικού τομέα. Θα έχω ελάφρυνση στις εισφορές μου το 2020;

Μείωση εισφορών έρχεται και για τους μισθωτούς αλλά μόνο για όσους εργάζονται με πλήρη απασχόληση από το δεύτερο εξάμηνο του 2020. Η μείωση του 2020 θα είναι 0,9 ποσοστιαίες μονάδες ενώ θα φτάσει σωρευτικά τις 5 μονάδες μέχρι και το 2023. Η αφαίρεση 0,9 ποσοστιαίων μονάδων από τον όγκο των ασφαλιστικών εισφορών εργοδότη και εργαζόμενου που σήμερα φτάνουν αθροιστικά στο 40,56% μεταφράζεται σε ελάφρυνση 2,21% του μη μισθολογικού κόστους που αφορά στην ασφάλιση. Μεγαλύτερη θα είναι η ελάφρυνση από 1/1/2021 και μετά. Το μέτρο αφορά περίπου 1,5 εκατομμύριο μισθωτούς, εργαζόμενους με πλήρη απασχόληση.

20. Ποιοι θα πάρουν αναδρομικά και πόσα θα είναι αυτά;

Τα αναδρομικά που θα δοθούν μέσα στο 2020 είναι αυτά που προκύπτουν από τις αυξήσεις σε κύριες και επικουρικές συντάξεις λόγω των πρόσφατων αποφάσεων του ΣτΕ στις 4 Οκτωβρίου του 2020.

Τα αναδρομικά ποσά αυτά αφορούν περίπου 300.000 συνταξιούχους με αυξήσεις στις επικουρικές τους – που δικαιώθηκαν επειδή είχαν περικοπές το 2016 – αλλά και εκατοντάδες χιλιάδες συνταξιούχους που θα δουν αυξήσεις στην τσέπη από τις κύριες συντάξεις τους, επειδή αποχώρησαν με περισσότερα από 30 έτη ασφάλισης.
Μετά την ψήφιση του νέου νόμου, ο νέος e-ΕΦΚΑ θα κάνει τους επανυπολογισμούς όλων των συντάξεων και θα δώσει τα αναδρομικά στους δικαιούχους.
Ωστόσο παραμένει ανοικτό -και θα ξεκαθαρίσει με την πιλοτική δίκη του ΣτΕ- το 10μηνο που μεσολαβεί ανάμεσα στην προηγούμενη απόφαση του ΣτΕ τον Ιούνιο του 2015 και την ψήφιση του νόμου Κατρούγκαλου τον Μάιο του 2016. Σε κάθε περίπτωση, όποια αναδρομικά προκύψουν θα πληρωθούν στο ακέραιο αλλά πάντα σύμφωνα με τις δημοσιονομικές αντοχές της ελληνικής οικονομίας.

21. Πως θα γίνει η χρηματοδότηση των νέων αυξήσεων στο ασφαλιστικό σύστημα;

Ήδη έχει γίνει πρόβλεψη διατυπωμένη στο νομοσχέδιο για μόνιμη χρηματοδότηση του ασφαλιστικού συστήματος με το 0,5% του ΑΕΠ. Το κόστος του νέου ασφαλιστικού νομοσχεδίου έχει αναλυθεί και έχει εγκριθεί από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους και από τους Θεσμούς .
Για πρώτη φορά στην ιστορία του ασφαλιστικού συστήματος, ασφαλιστικό νομοσχέδιο συνοδεύεται από πλήρη αναλογιστική μελέτη κύριων και επικουρικών συντάξεων που επιβεβαιώνει την βιωσιμότητα του συστήματος μέχρι το 2070 αλλά και τηρεί τις εθνικές δεσμεύσεις που έχει η χώρα μας καθώς η συνταξιοδοτική δαπάνη ως ποσοστό του ΑΕΠ πρέπει να συγκλίνει μετά το 2030, με το μέσο όρο των ευρωπαϊκών χωρών.