Της Αθηνάς Κοροβέση
Γνώση, Κατάκτηση, Αναγνώριση, Καρποφορία. Οι τέσσερις φάσεις κάθε καλού αγώνα της ζωής.
Κάπως έτσι θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ο “δρόμος” προς την κατάκτηση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Μία εκ θεμελίων μελέτη που έχει συμβάλει στην κατάκτηση του ευρωπαϊκού ιδεώδους, μέσω της αναγνώρισης της συνεισφοράς της μεταλαμπάδευσης των αξιών του ευρωπαϊκού κεκτημένου -όπως τις οραματίστηκαν οι ιδρυτές της- και η οποία αντικατοπτρίζεται στην πολύτιμη κληρονομιά των “Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης”. Μία κληρονομιά που, εν μέσω αντιξοοτήτων και προβληματισμών για τη βιωσιμότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διαφαίνεται καρποφορούσα.
Από την “άγονη” Ευρώπη, στην “καρποφορία”
Την σκέψη αυτή μπορεί κάποιος να την δει εικονοποιημένη, βλέποντας το εξώφυλλο ενός πολυσέλιδου επιστημονικού, μα άκρως χρήσιμου βιβλίου για τον κάθε Ευρωπαίο πολίτη. Το πόνημα του καθηγητή Ευρωπαϊκού Δικαίου στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Αστέρη Πλιάκου, υπό τον τίτλο «Το Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Θεσμικό & Ουσιαστικό Δίκαιο», συνιστά μια σύγχρονη, συστηματική και πλήρη συνεισφορά στον χώρο του ενωσιακού δικαίου.
Όπως πολύ εύστοχα παρατήρησε και ένας εκ των ομιλητών, ο Μιχαήλ Βηλαράς, κατά την παρουσίαση της δεύτερης έκδοσης του βιβλίου του εξαίρετου καθηγητή που έχει εντρυφήσει στη μελέτη του Δικαίου της Ε.Ε., “μέσα από τις σελίδες του βιβλίου θα βρει κανείς μία πρόταση, ακόμα και προοπτική, για το μέλλον της ΕΕ.”. “Κάτι που ο αναγνώστης το αντιλαμβάνεται αμέσως μόλις βλέπει το εξώφυλλο του βιβλίου όπου η Ευρώπη απεικονίζεται ως η άγονη γη από την οποία ξεπροβάλλει το καταπράσινο φύλλωμα του σπόρου”, όπως εξήγησε ειδικότερα ο κ. Βηλαράς, Πρόεδρος Τμήματος στο Δικαστήριο της ΕΕ και Σύμβουλος Επικρατείας ε.τ., χαρακτηρίζοντας το έργο του καθηγητή πολυσχιδές, πλούσιο και πολυδιάστατο.
Η ανάπτυξη του Δικαίου της Ε.Ε.
Η εντυπωσιακή ανάπτυξη του Δίκαιου της Ε.Ε., σχεδόν σε όλους τους τομείς και καθ’ όλο το φάσμα εφαρμογής του, κατέστησε επιβεβλημένη την δεύτερη έκδοση του ομότιτλου έργου του Αστέρη Πλιάκου.
Βασικοί ερευνητικοί άξονες αποτέλεσαν το θεσμικό και ουσιαστικό δίκαιο της Ε.Ε., μέσω της ανάλυσης της ευρωπαϊκής συνεργασίας, από ιστορική, πολιτική, οικονομική και δικαιική οπτική. Η ανωτέρω επικαιροποιημένη έκδοση περιλαμβάνει αναπτύξεις που εξετάζουν, μεταξύ άλλων, την ευρωπαϊκή ιδέα, τις αξίες, τις πολιτικές και τους πόρους της Ένωσης, την προσχώρηση της τελευταίας στην ΕΣΔΑ, την ευρωπαϊκή ιθαγένεια, τη νέα οικονομική διακυβέρνηση, την εξωτερική δράση, την πολιτική ασφαλείας, κ.ά. Εκκινώντας από μια ευσύνοπτη, αλλά πλήρως κατατοπιστική εισαγωγή σχετικά με ευρύτερο ιστορικό και θεσμικό πλαίσιο της Ε.Ε., το έργο διαρθρώνεται σε δύο βασικά μέρη: το θεσμικό και το ουσιαστικό Δίκαιο της Ε.Ε.
Εκτός της εντυπωσιακής αυτής ανάπτυξης του Δικαίου της Ε.Ε., το βιβλίο δημοσιεύεται σε μία κρίσιμη περίοδο για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κατά την οποία, ο κατάλογος της ρήξης με το ευρωπαϊκό ιδεώδες θα μπορούσε να λεχθεί και ως μακρύς.
Ο Μιχαήλ Βηλαράς αναφέρθηκε στην εισήγησή του στην απειλή του Brexit, στην άνοδο του λαϊκισμού, στην αμφισβήτηση των θεσμών και του κράτους δικαίου, και εν συνόλω στο ανησυχητικό κλίμα που υφίσταται λόγω της οικονομικής και μεταναστευτικής κρίσης. Προς αντίθεση όμως όλων των παραπάνω, το καθαρό μήνυμα αισιοδοξίας μέσω της πίστης στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα διακατέχει το πνεύμα του βιβλίου από την αρχή μέχρι το τέλος.
Η εποικοδομητική κριτική στο ενωσιακό δίκαιο
Διαβάζοντας κανείς το σύγγραμα, αντιλαμβάνεται ότι ο καθηγητής Αστέριος Πλιάκος, “κουβαλώντας” μία παρακαταθήκη βαθιάς και μακροχρόνιας έρευνας, μελέτης και διδασκαλίας επί του ενωσιακού δικαίου, συγκαταλέγεται μεταξύ των υποστηρικτών της “πολύτιμης κληρονομιάς” που λέγαμε παραπάνω, από την οποία δεν λείπει ωστόσο και η κριτική.
Ο Μιχαήλ Βηλαράς την χαρακτήρισε συγκεκριμένα ως “εποικοδομητική κριτική που δεν εμφορείται από στείρο ευρωσκεπτικισμό αλά από έναν ευρωϊδεαλισμό για μαι ευρωπαϊκή αναγέννηση”.
Επιπλέον, ο Πρόεδρος Τμήματος στο Δικαστήριο της ΕΕ και Σύμβουλος Επικρατείας ε.τ. εξήρε το έργο του καθηγητή, καθώς δεν πρόκειται απλά για ένα πόνημα που προορίζεται για επιστημονική διδασκαλία, αλλά για μία “πολύτιμη πυξίδα” – ένα σύγγραμμα αναφοράς που επιτρέπει στον αναγνώστη να αποκτήσει μια συνολική και εμπεριστατωμένη θεώρηση των ζητημάτων που εξετάζονται, και χωρίς να αρκείται στις περιγραφικές αναλύσεις, προτείνει μάλιστα και λύσεις.
Ο επιβεβλημένος επιστημονικός διάλογος
Σε ένα μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον, με τις προκλήσεις που αναφέρθηκαν παραπάνω, ο επιστημονικός διάλογος είναι επιβεβλημένος. Η έλευση της αναγκαίας “καρποφορίας” προϋποθέτει την κατάκτηση της γνώσης. Από πλευράς του, ο ομιλητής αλλά και συντονιστής της εκδήλωσης, ο ο Ομότιμος Καθηγητής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Βασίλειος Σκουρής, που έχει διατελέσει Πρόεδρος του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χαρακτήρισε το ενωσιακό δίκαιο “διαρκώς εξελισσόμενο”, και τόνισε ότι η κυκλοφορία κάθε συστηματικού έργου για την Ε.Ε. αποτελεί θετικό στοιχείο. Με πλούσιες αναφορές στη νομολογία, τη νομοθεσία και τη βιβλιογραφία, το βιβλίο των 850 και άνω καλογραμμένων σελίδων, καταπιάνεται με την συστηματική ανάπτυξη του ενωσιακού δικαίου, ένα εγχείρημα απαιτητικό και αξιέπαινο που αποτελεί την φωνή της εγχώριας επιστήμης στο εξωτερικό.
Ο Κωνσταντίνος Ηλιόπουλος, Δικαστής στο Γενικό Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και Ομότιμος Καθηγητής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, αναφέρθηκε επίσης στην ολοκληρωμένη τεκμηρίωση του λόγου του καθηγητή, υπογραμμίζοντας ότι ένα έργο 850 και άνω σελίδων δεν μπορεί παρά να χαρακτηρίζεται από μόνο του σπουδαίο.
Η έμφαση στην “ενιαία ευρωπαϊκή ταυτότητα”
Τέλος, ο συγγραφέας του βιβλίου θέλησε να δώσει έμφαση κατά την εισήγησή του με την οποία ευχαρίστησε όσους τον τίμησαν, στην “ενιαία ευρωπαϊκή ταυτότητα“. Στον “ενιαίο ευρωπαϊκό χώρο” όπως είπε στη συνέχεια, που βασίζεται στον συνθετικό διάλογο και στο βάσιμο και θετικό πεδίο της περαιτέρω ανάπτυξης που έχει αναπτυχθεί μεταξύ του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Γερμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου. Επιπλέον, αναφέρθηκε στην ενότητα που χαρακτηρίζει το σύνολο του ενωσιακού δικαίου και στην βαθιά αντιστοίχιση στόχων, πολιτικών δράσεων και εφαρμογών.
Ένα “καθήκον” που δεν σταματάει
“Η μελέτη του Δικαίου της ΕΕ αποτελεί καθήκον που δε σταματάει” είπε στην αποφώνησή του. Κάτι που μας θύμισε την φράση στην αρχή με την οποία ξεκίνησε το παρόν κείμενο…
Γνώση, Κατάκτηση, Αναγνώριση, Καρποφορία. Στοιχεία που έχουν χαρακτηρίσει όπως είπαμε τον αγώνα για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, και που χαρακτηρίζουν κάθε προσωπικό και συλλογικό αγώνα. Πόσο μάλλον τον διαρκή αγώνα για την μελέτη κάθε αγαπημένου αντικειμένου, όπως είναι το Δίκαιο της ΕΕ για τον καθηγητή Αστέριο Πλιάκο.
Για όσους ενδιαφέρονται για περισσότερες πληροφορίες για το βιβλίο του καθ. Αστέριου Πλιάκου, μπορούν να επισκεφθούν τον ακόλουθο σύνδεσμο.
Η παρουσίαση του Βιβλίου «Το Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Θεσμικό & Ουσιαστικό Δίκαιο» (2η έκδοση, Αστέριος Πλιάκος) πραγματοποιήθηκε στη Νομική Βιβλιοθήκη, την Τετάρτη 20 Φεβρουαρίου 2019.
