Με drones, δορυφόρους, αεροφωτογραφίες και ηλεκτρονικό φακέλωμα όλων των κτιρίων σχεδιάζει από τον ερχόμενο Οκτώβριο το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) να εμποδίσει την επέκταση της αυθαίρετης δόμησης και να εντοπίσει εκείνους τους ιδιοκτήτες που δεν θα έχουν τακτοποιήσει μέχρι την δημοσίευση του νέου νόμου τις αυθαίρετες κατασκευές.
Τους βασικούς πυλώνες του νέου νομοσχεδίου που θα τεθεί σε διαβούλευση στα μέσα του επόμενου μήνα, παρουσιάζει σήμερα η εφημερίδα «Τα Νέα». Συγκεκριμένα αναφέρεται ότι έως τις 8 Οκτωβρίου 2016 οι ιδιοκτήτες ακινήτων που δεν προέβησαν σε τακτοποίηση των αυθαιρέτων μπορούν να το κάνουν με τον ισχύοντα νόμο (4178/2013).
Όπως εξηγούν από το υπουργείο Περιβάλλοντος, πλέον δεν θα υπάρχουν οριζόντια πρόστιμα για την τακτοποίηση των αυθαιρέτων και οι ιδιοκτήτες θα κληθούν πριν από την εφαρμογή του νέου νόμου να δηλώσουν όλα τα στοιχεία του κτιρίου τους (ενεργοποιώντας το μέτρο της ηλεκτρονικής ταυτότητας κτιρίων), καταβάλλοντας ένα μικρό ποσό που ακόμη δεν έχει ξεκαθαριστεί το ύψος του.
Όσοι ιδιοκτήτες δεν το κάνουν και οι παραβάσεις διαπιστωθούν αργότερα από τη διασταύρωση των στοιχείων (εδώ μπαίνουν και τα drones), τότε, σε σχέση με αυτούς που το έκαναν, θα έχουν διαφορετική αντιμετώπιση στην καταβολή των προστίμων.
«Με τον νέο νόμο εστιάζουμε στην πρόληψη. Κύριο μέλημά μας είναι να αποτυπώσουμε ποιες αυθαίρετες κατασκευές υπάρχουν πριν από τον Ιούλιο του 2011 αφού δεν έχουμε συνολική εικόνα της κατάστασης» δηλώνει στα «ΝΕΑ» ο αναπληρωτής Υπουργός Περιβάλλοντος Γιάννης Τσιρώνης και προσθέτει ότι «η δήλωση των στοιχείων δεν είναι υπόσχεση νομιμοποίησης αλλά ένταξη σε μια διαδικασία νομιμοποίησης».
Σύμφωνα με πηγές του ΥΠΕΝ, ο νέος νόμος προβλέπει τρεις βασικές κατηγορίες-ομάδες αυθαιρέτων με διαφορετική διαδικασία τακτοποίησης για την καθεμία από αυτές.
Ειδικότερα: Στην πρώτη κατηγορία θα ανήκουν όλα τα κτίρια με κτιριοδομικές παραβάσεις στο εσωτερικό τους (όπως είναι για παράδειγμα η μετακίνηση μιας εσωτερικής τοιχοποιίας) χωρίς να γίνεται καμία παράβαση σε όσα προβλέπονται σχετικά με τον όγκο και το ύψος.
«Οι παραβάσεις αυτές δεν έχουν κανένα χωροταξικό και περιβαλλοντικό αποτύπωμα και μπορεί να έχουν γίνει ακόμη και εν αγνοία των ιδιοκτητών» αναφέρουν πηγές από το ΥΠΕΝ και σημειώνουν ότι «αυτές οι παραβάσεις πρέπει να αντιμετωπιστούν με επιείκεια. Για τον λόγο αυτό δεν θα υπάρχει οριζόντια αντιμετώπιση σε ό,τι αφορά τα πρόστιμα τακτοποίησης. Αντιθέτως, θα υπάρχει μεγάλη μείωσή τους».
Στη δεύτερη κατηγορία θα ανήκουν ακίνητα με παραβάσεις σε αυθαίρετους εκτός σχεδίου οικισμούς. Τέτοια περίπτωση είναι, για παράδειγμα, η περιοχή από το Νομισματοκοπείο έως τον σταθμό Δουκίσσης Πλακεντίας στο Χαλάνδρι. Εδώ το κόστος τακτοποίησης είναι συνήθως πολύ μεγάλο με συνέπεια τα πρόστιμα να είναι περίπου ίσα με τις πραγματικές αξίες των ακινήτων και οι ιδιοκτήτες να μην αντέχουν να τα πληρώσουν.
Σε αυτή την περίπτωση, όπωςσημειώνουν από το υπουργείο Περιβάλλοντος, πρώτα θα αποτιμηθεί το κόστος της ρυμοτόμησης και μετά θα καθοριστεί το τέλος τακτοποίησης. Για παράδειγμα, υπάρχουν περιπτώσεις που ένα ακίνητο το παίρνει ο δρόμος οπότε δεν υπάρχει λόγος να πληρώσει ο ιδιοκτήτης και ένα άλλο αναβαθμίζεται με πάρκο μπροστά του και ξεκαθαρίζουν ότι «δεν μπορεί και οι δύο ιδιοκτήτες να πληρώσουν το ίδιο πρόστιμο τακτοποίησης». Σε αυτή την κατηγορία, σύμφωνα με τον σχεδιασμό του υπουργείου θα μπει πλαφόν στη νομιμοποίηση, ο δήμος θα αποφασίζει ύστερα από μελέτη και τη σύνταξη του Ρυμοτομικού, πόσο δομημένο χώρο αντέχει η περιοχή και σε αυτό το ζήτημα ανοίγει το θέμα της κατεδάφισης
Βέβαια, θα υπάρχουν και οι ευνοημένοι. Αυτοί δηλαδή που θα πληρώσουν εισφορά σε γη και χρήμα μόλις γίνει το Ρυμοτομικό αλλά όχι το πρόστιμο τακτοποίησης. «Πρόκειται για περιπτώσεις που θα αποδειχθούν ότι είναι μέσα στα όρια που θέτει ο συντελεστής δόμησης» επισημαίνουν συντάκτες του νόμου.
Στην τρίτη κατηγορία θα ανήκουν τα ακίνητα σε εντός σχεδίου περιοχές με μεγάλες παραβάσεις του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού (ΓΟΚ) σε ύψος και όγκο. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν από το υπουργείο, γι’ αυτά τα ακίνητα θα επιβάλλονται τα μεγαλύτερα πρόστιμα, ανάλογα με την περίπτωση. Φέρνουν μάλιστα ως παράδειγμα τα ανοίγματα σε τοίχους σε κοινό όριο.
Όπως σημειώνουν, ένας ιδιοκτήτης που έχει παράθυρα ανοιγμένα σε χώρο συνεχούς δόμησης με συνέπεια να μην μπορεί να χτίσει ο διπλανός του δεν μπορεί απλώς να πληρώνει ένα πρόστιμο. Έτσι, θα πρέπει να αποζημιώσει τον διπλανό του με βάση το χωροταξικό αποτύπωμα και τη ζημιά που του προκάλεσε. Σύμφωνα με όσα προβλέπονται από τον υπάρχοντα νόμο, δεν γίνεται διευθέτηση αυθαίρετων τα οποία ανεγέρθηκαν μετά τις 28 Ιουλίου 2011. Αυτή η κόκκινη γραμμή διαφυλάσσεται και με τον νέο νόμο, κυρίως με τις αεροφωτογραφίες.
Ωστόσο, σύμφωνα με πηγές από το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ), στο σύστημα του Επιμελητηρίου δεν έχουν μπει όλες οι αεροφωτογραφίες. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει δρόμος ακόμη μέχρι το Δημόσιο να έχει το απαραίτητο εργαλείο ελέγχου οπότε με δυο κλικ στον υπολογιστή θα φαίνεται αν ένα αυθαίρετο ανεγέρθηκε μετά τις 28 Ιουλίου 2011.μ Διευκρινίζεται ότι σήμερα οι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων έχουν τη δυνατότητα να αγοράσουν τις αεροφωτογραφίες και να τις προσκομίσουν με τον φάκελο τους. Ωστόσο, αυτές υπόκεινται σε έλεγχο διότι υπάρχει το ενδεχόμενο να είναι «πειραγμένες».
Ένα σημείο που ακόμη δεν έχει διευκρινιστεί είναι τι θα γίνει με τον συμψηφισμό του προστίμου που προβλέπεται από το σημερινό καθεστώς – στα αυθαίρετα προκειμένου να γίνονται εργασίες ενεργειακής αναβάθμισης και στατικής ενίσχυσης.
Σύμφωνα με πηγές του ΥΠΕΝ, το θέμα που προκύπτει είναι ότι με τον νέο νόμο θα υπάρχουν περιπτώσεις ιδιοκτητών αυθαιρέτων που θα πληρώσουν λιγότερο πρόστιμο από αυτό που προβλέπεται σήμερα. Έτσι ενδεχόμενα τίθεται ζήτημα με διπλά ωφελημένους ιδιοκτήτες.