του Γιάννη Πολίτη
Σε κάθε αναποδιά που συμβαίνει στη χώρα βγαίνουν οι «ειδικοί» και πετούν μια νέα δήθεν ιδέα στον δημόσιο διάλογο, που συχνά, αν αφαιρέσεις τις φιοριτούρες που τη συνοδεύουν, καταλήγει να είναι μια μπαρούφα. Όπως τώρα με την κατάρρευση του τουρισμού -λες και αυτή θα είναι για πάντα- που ξαφνικά αρχίσαμε μιλάμε για το νέο μοντέλο ανάπτυξης της χώρας.
Δηλαδή να ανακαλύψουμε πάλι τον τροχό. Τι θα πει νέο μοντέλο; Η κάθε χώρα έχει τα πλεονεκτήματά της. Αυτά οφείλει να τα αναδεικνύει, να τα βελτιώνει και να τα προσαρμόζει στις συνθήκες. Ούτε Γερμανία μπορεί να γίνει η Ελλάδα και να φτιάχνει αυτοκίνητα ούτε Ελβετία και να φτιάχνει ρολόγια. Εμείς σε 5-6 όλους κι όλους βασικούς πυλώνες στηριζόμαστε – πράγματα γνωστά. Είναι συγκεκριμένες οι δουλειές που κάνουμε καλά και διακρινόμαστε. Σε άλλες λόγω μεγάλης εμπειρίας και παράδοσης, όπως η ναυτιλία που είμαστε πρώτοι και καλύτεροι, και σε άλλες λόγω γεωγραφικής θέσης, όπως ο τουρισμός και τα μοναδικά προϊόντα μεσογειακής διατροφής.
Το μοντέλο που ψάχνουμε είναι εδώ, το ξέρουμε και αποδείξαμε ότι μπορούμε να το υποστηρίξουμε. Πράγματι, δεν να πρέπει βασιζόμαστε μόνο στον τουρισμό, γιατί συμβαίνουν απρόοπτα όπως φέτος, αρκεί να ξέρουμε ότι αυτή είναι και θα παραμείνει η βαριά βιομηχανία μας. Στράβωσε πολύ το 2020 αυτή η δραστηριότητα, είναι αλήθεια. Αυτό δεν σημαίνει ότι την παρατάμε γιατί μας… πρόδωσε και τρέχουμε για να βρούμε νέα μονοπάτια με το σύνθημα «όχι στη μονοκαλλιέργεια».
Ακούσατε στη Ρώμη ή στο Παρίσι, που είναι από τους πρώτους προορισμούς στον κόσμο, συζητήσεις για αλλαγή του μοντέλου ανάπτυξης; Περιμένουν να τελειώσει η παγκόσμια συμφορά της πανδημίας για να υποδεχθούν ξανά εκατομμύρια τουρίστες κάθε μήνα. Αυτός είναι ο πλούτος τους. Οπως είναι και ο δικός μας. Θα είναι βλακώδες να του γυρίσουμε την πλάτη και να πούμε φτάνει πια με την τουριστική ανάπτυξη και να αρχίσουμε τα πειράματα. Αντίθετα, η κακή συγκυρία που βιώνουμε μας δίνει την ευκαιρία να βελτιώσουμε και να εκσυγχρονίσουμε το προϊόν μας. Υπάρχουν πολλά περιθώρια σε αυτή την κατεύθυνση.
Πρώτα πρέπει να συμφωνήσουμε ότι η ποσότητα, δηλαδή ο αριθμός αφίξεων, δεν έχει τόση σημασία. Σημασία έχει ποιοι έρχονται και πόσο μεγάλη διάρκεια έχει η σεζόν. Οπως δεν έχει τόση σημασία πόσα καταλύματα διαθέτουμε, αλλά τι είδους καταλύματα. Πριν μείνουν στα αζήτητα αδιάθετα χρήματα από το ΕΣΠΑ, που υπάρχουν σε πολλές περιφέρειες, θα ήταν έξυπνο να δοθούν από τις αρχές του φθινοπώρου για την ενεργειακή αλλά και ποιοτική αναβάθμιση καταλυμάτων. Είναι ευέλικτη πλέον η Ευρώπη στις αλλαγές κωδικών, αρκεί τα χρήματα να πιάνουν τόπο.
Αυτή η κίνηση που κάποιες περιφέρειες, όπως αυτή των Ιονίων Νήσων, τη μελετούν σοβαρά, θα έχει μεγάλο πολλαπλασιαστή. Θα δημιουργήσει κύκλο εργασιών μέσα στον χειμώνα, που η ανεργία θα έχει χτυπήσει κόκκινο, και θα προσελκύσει τουρισμό υψηλού επιπέδου τα επόμενα πολλά χρόνια. Είναι προφανές ότι χρειάζεται μια γέφυρα για παροχή ρευστότητας μέχρι να πέσουν στην αγορά χρήματα από το νέο μεγάλο πακέτο βοήθειας.
Και κάτι ακόμη. Είναι ανάγκη άμεσα να βρούμε τρόπους για ανάδειξη των χειμερινών προορισμών. Τρέχουν στην Ελβετία, στη Γαλλία ακόμη και στη Βουλγαρία οι ευκατάστατοι Ελληνες τον χειμώνα γιατί εμείς δεν καταφέραμε πολλές περιοχές μας, παρά τη φυσική τους ομορφιά, να τις καταστήσουμε πόλους έλξης. Με μικρές εξαιρέσεις και σε αντίθεση με τα νησιά μας, οι υπηρεσίες είναι μέτριες και η αισθητική των οικισμών της κακιάς συμφοράς. Οσο για τις υποδομές και τις δραστηριότητες άσ’ τα να πάνε. Μόνη παρηγοριά στον επισκέπτη είναι καμιά καλή ταβέρνα.
Το μεγαλύτερο στοίχημα, ωστόσο, παράλληλα με τη βελτίωση του τουριστικού προϊόντος, θα είναι η αύξηση και η βελτίωση της αγροτικής παραγωγής από σύγχρονους μορφωμένους ανθρώπους, που θα βοηθηθούν ώστε να ασχοληθούν με τη γη την οποία μέχρι τώρα περιφρονούσαν.
Είναι γνωστό ότι πολλά προϊόντα μας γίνονται ανάρπαστα σε Ευρώπη, ΗΠΑ και Ασία. Τυρί -κυρίως φέτα και μέλι-, λάδι και παντός είδους καλούδια, από μύρτιλο μέχρι σύκα και χαρούπια. Μόνο που η παραγωγή μας είναι μικρή και ανοργάνωτη. Δεν υπάρχουν σταθερή ποσότητα και ποιότητα όπως ζητούν οι αγορές. Η τυποποίηση είναι σε περιορισμένα προϊόντα. Υπάρχουν λίγες επιχειρήσεις γι’ αυτή τη σπουδαία δουλειά. Ακόμη το λάδι μας το τυποποιούν οι Ιταλοί και το προωθούν σε όλο τον κόσμο. Και όσοι νέοι επιχειρηματίες επιχειρούν να στήσουν έξυπνες νέες εταιρείες, δεν έχουν αρωγό το κράτος για να φθάσουν τα προϊόντα τους μέχρι την άλλη άκρη της Γης και να βρεθούν στα ράφια καταστημάτων-κολοσσών.
Μόνοι τους δεν μπορούν να κάνουν το θαύμα. Η περίφημη οικονομική διπλωματία είναι ακόμη σε κουβέντα να βρισκόμαστε. Μεγάλοι και αξιόπιστοι συνεταιρισμοί, όπως στη Δανία, δεν υπάρχουν για να ενώσουν πολλούς μικρούς σε μια δυνατή ομάδα. Εδώ χρειάζεται πολλή δουλειά την ερχόμενη διετία. Το πάντρεμα του τουρισμού με τον πολιτισμό και τα μοναδικά μεσογειακά προϊόντα είναι το μοντέλο μας. Η λύση που αναζητούμε είναι μπροστά μας. Όπως το αυγό του Κολόμβου.