Όλες οι βεβαιότητες και οι ψευδαισθήσεις ανατράπηκαν μέσα σε τέσσερις εβδομάδες. Εγιναν όλα δυνατά τα αδύνατα.
Βγήκαμε από την πολυετή χρεοκοπία με πολύ χαμηλή αυτοεκτίμηση. Φάγαμε τόσο ξύλο από τους γιάπηδες με τα γκρι κοστούμια, που στο τέλος πιστέψαμε και εμείς -οι περισσότεροι- ότι είμαστε άχρηστοι, ανοργάνωτοι και τεμπέληδες. Στοιχηματίζω ότι, αν πριν από έναν χρόνο ρωτούσαν τους αξιολογητές μας στα μνημόνια πώς θα αντιδρούσε η Ελλάδα σε μια πανδημία, η απάντηση θα ήταν τρεις λέξεις: «Η απόλυτη καταστροφή».
Οι ίδιοι θα έλεγαν ότι ο Βορράς θα ήταν άμεσος, αποτελεσματικός και θα είχε τις λιγότερες απώλειες. Και προφανώς η καλύτερη όλων θα ήταν, όπως πάντα, η Γερμανία. Ολοι αυτοί που μετρούν το ρίσκο κάθε χώρας σε συνθήκες πίεσης και βγάζουν την Ελλάδα πρώτη από το τέλος σταθερά έχουν μοντέλο λειτουργίας το Βερολίνο βρέξει-χιονίσει και ξεχνούν τον ανθρώπινο παράγοντα, που στην παρούσα φάση έκανε την ανατροπή. Οσο για το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ, οι ειδικοί θα ήταν βέβαιοι χωρίς πολλές κουβέντες: «Αυτές είναι αυτοκρατορίες με λεπτομερή πρωτόκολλα αντίδρασης σε δύσκολες καταστάσεις, με σοβαρές επιστημονικές ομάδες και με κράτος που λειτουργεί υπό συνθήκες πίεσης».
Το κακό είναι ότι τα ίδια θα έλεγαν και οι Ελληνες τεχνοκράτες-αναλυτές, που έχουν κάνει καριέρες σε μεγάλα πιστωτικά ιδρύματα και διεθνείς οργανισμούς, ως βασιλικότεροι του βασιλέως, όταν επρόκειτο να συνταχθούν με σκληρά μέτρα εναντίον της χώρας μας.
Υπάρχει και χειρότερο. Ακόμη και οι απλοί πολίτες στη χώρα μας, στη μεγάλη τους πλειονότητα, σε ανάλογη ερώτηση, θα θεωρούσαν πρώτες τη Σουηδία και την Ελβετία ως κοινωνίες-πρότυπα στη διαχείριση κρίσεων. Για τους Ελβετούς λέμε πάντα «αυτοί δουλεύουν σαν ρολόγια». Μόνο που αυτή τη φορά η πολιτική τους ηγεσία ξέχασε το ρολόι ξεκούρδιστο. Και έβαλε την εύρυθμη λειτουργία των μεγάλων τραπεζών, που είναι το θησαυροφυλάκιο του κόσμου, πάνω από την υγεία των πολιτών. Οσο για τη Σουηδία, και εγώ θα έβαζα το χέρι στην φωτιά ότι θα ήταν η καλύτερη μακράν και θα… καιγόμουν, όπως απέδειξε η ζωή. Πράγματι, στη χώρα μας υπάρχει ένας μύθος γι’ αυτή την πολύ φιλική προς την Ελλάδα χώρα της Σκανδιναβίας εδώ και δεκαετίες. Τα χρόνια της στενής πολιτικής σχέσης των ιστορικών ηγετών Ούλοφ Πάλμε και Ανδρέα Παπανδρέου, τα μοντέλα λειτουργίας της αποθεώθηκαν. Θεωρούσαμε τη Σουηδία μια υποδειγματική χώρα, στη δημοκρατία, στα ανθρώπινα δικαιώματα την ισότητα των δύο φύλων την ανοχή στις ιδιαιτερότητες και βεβαίως στο κράτος πρόνοιας. Και δικαίως. Τα περισσότερα από αυτά ισχύουν.
Μόνο που στις μεγάλες κρίσεις δεν υπάρχουν βεβαιότητες. Μια λανθασμένη εκτίμηση μιας επιστημονικής ομάδας ή μια επιπολαιότητα ή αδυναμία ενός ηγέτη μπορεί να φέρουν καταστροφή. Στη Σουηδία ο αντίστοιχος Τσιόδρας και η ομάδα του έσφαλαν, καθώς υποτίμησαν τον κίνδυνο και η πολιτική ηγεσία ακολούθησε τυφλά. Αλλοι λένε ότι ήταν άβουλοι οι πολιτικοί και άλλοι αποκαλούν αυτό που συμβαίνει «θεσμική λειτουργία». Δηλαδή ότι δήθεν είναι δημοκρατική παράδοση να επικρατεί η γνώμη των ειδικών.
«Εφόσον το είπαν οι ειδικοί. έτσι πρέπει να γίνει». Μα, αν πούμε σε όλα το ίδιο, τότε δεν χρειαζόμαστε εκλεγμένες κυβερνήσεις να λένε τα μεγάλα «ναι» και τα μεγάλα «όχι». Αυτό σημαίνει να πάρουν το ρίσκο και να πληρώσουν το κόστος ή να εισπράξουν το όφελος στην κάλπη.
Μόλις τελειώσει αυτός ο εφιάλτης, με όλα αυτά που συμβαίνουν, οι θλιβερές εβδομάδες θα διδάσκονται επί χρόνια στα πανεπιστήμια, στο σπουδαίο μάθημα της διαχείρισης κρίσεων.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες και στη Μεγάλη Βρετανία είναι προφανέστατο τι συνέβη. Ατύχησαν, στην πανδημία του αιώνα, να έχουν αυτούς τους ηγέτες. Οταν φύγουν από τις καρέκλες τους ο Ντόναλντ Τραμπ και ο Μπόρις Τζονσον, η περιφρόνηση στις ζωές των ανθρώπων που επέδειξαν επί σχεδόν έναν μήνα θα τους ακολουθεί για πάντα. Είναι ύβρις με την αρχαιοελληνική σημασία και η αλαζονεία και η αυταρέσκειά τους. Αλλά αυτά είναι ψιλά γράμματα και για τους δύο. Αν δεν χάνονταν τόσες ανθρώπινες ζωές, θα λέγαμε «επιτέλους, θα καταλάβουν οι Βρετανοί και οι Αμερικανοί ποιους έβαλαν στο τιμόνι δύο χωρών που κυβέρνησαν και κυβερνούν τον κόσμο. Μόνο που τώρα δεν είναι αυτό το ζητούμενο, αλλά οι άνθρωποι που χάνονται, ενώ μπορούσαν να σωθούν.
Η φτωχή Ελλάδα, ο παρίας των «πετυχημένων», επί 10 χρόνια έκανε τη διαφορά. Πέτυχε εκεί που έχασαν οι σπουδαίοι. Θα μνημονεύεται ως θετικό μοντέλο ο τρόπος διαχείρισης της Αθήνας σε Ανατολή και Δύση. Ηδη τα ΜΜΕ σε όλο τον κόσμο έχουν προεξοφλήσει την επιτυχία και προκρίνουν μετά την καραντίνα την Ελλάδα ως ασφαλή προορισμό. Αυτό το κερδίσαμε με το σπαθί μας και οι λόγοι είναι δύο. Η Ελλάδα διαθέτει, όπως απεδείχθη, αποφασιστικό και επιμελή πρωθυπουργό. Και μια επιστημονική ομάδα με έναν σοφό και κυρίως ταπεινό επικεφαλής, που τον εμπιστεύτηκαν από την πρώτη στιγμή οι Ελληνες και τον ανέδειξαν σε σύμβολο της ενότητάς τους.