Ισότητας …. το αφήγημα

Άλλο να φέρεσαι στους ανθρώπους ίσα και άλλο να προσπαθείς να τους κάνεις ίσους

                                                                                                                   ( HAYEK A. FRIEDRICH)

 

Τέλος της σχολικής χρονιάς και με συγκίνηση  παρατηρώ  τους μαθητές μου να παίρνουν τα απολυτήρια τους. Καθένας  τους είναι μοναδικός και ξεχωριστός, όπως οι στόχοι και ο αγώνας τους να φτάσουν ως εδώ. Η Χριστίνα ψιλόλιγνη και όπως πάντα καλοντυμένη. Είχε ιδέες, προβληματισμούς και ήταν συγκροτημένη και ικανή. Θέλει να γίνει μοριακή βιολόγος και να ασχοληθεί με την έρευνα, οι γονείς της και οι δύο δάσκαλοι, στηρίζουν την επιλογή της. Η Αντιγόνη πιο κοντή και με περισσότερα κιλά. ∆εν ενδιαφερόταν για τα θέµατα που συζητούσαμε, η προσοχή της αποσπόταν εύκολα και η βαθμολογία των εργασιών της δεν ήταν ικανοποιητική, δεν θέλει να σπουδάσει, δεν της αρέσει το διάβασμα. Ο πατέρας της εστιάτορας  και η μητέρα της μαγείρισσα έχουν όνειρο να την παντρέψουν και να αναλάβει το εστιατόριο.

Η ευκαιρία της δωρεάν δημόσιας εκπαίδευσης δόθηκε και στις δύο.Η αντίφαση ανάμεσα στην ισότητα των ευκαιριών και στην ανισότητα των αποτελεσμάτων οφείλεται στο ότι για διάφορους λόγους αξιοποίησαν τις ευκαιρίες διαφορετικά και η ανισότητα έγινε πιο έντονη. Εξάλλου, η ισότητα δεν είναι εμφανής πουθενά στη φύση. Η φύση είναι άδικη και φονική για τους αδύναμους. Στην προσπάθεια  να ξεφύγει από αυτή ο άνθρωπος δημιούργησε  την κοινωνία, επιταγή της οποίας, πέραν της ελευθερίας, ήταν και η ισότητα. Σε μια κοινωνία ελεύθερη όμως ο καθένας πρέπει να είναι ελεύθερος να διαμορφώνει τη ζωή του σύμφωνα με τις δικές του ηθικές αξίες, σύμφωνα με τις δικές του αντιλήψεις ,τα δικά του όνειρα. Μια κοινωνία δεν μπορεί να επιδιώκει τα άτομα να ζουν με τον ίδιο (ίσο) τρόπο.

Είναι γενικά αποδεκτό πως κάθε άτομο έχει διαφορετικές ιδιότητες που καθορίζονται από βιολογικούς ή ψυχολογικούς παράγοντες. Οι παράγοντες αυτοί δεν δρουν ανεξάρτητα από το περιβάλλον, τις συνθήκες όπου μεγαλώνει και την επίδραση της οικογένειας. Έτσι τα άτομα, ανάλογα µε το κοινωνικό περιβάλλον από το οποίο προέρχονται, φτάνουν στο σχολείο άνισα εξοικειωμένα µε τη γλώσσα και την κουλτούρα του (μορφωτική ανισότητα;).

Επιπλέον οι άνθρωποι διαφέρουν στον ηθικό τους χαρακτήρα, έχουν διαφορετικές προτεραιότητες, φιλοδοξίες και ικανότητες.Οι επιθυμίες και οι στόχοι τους διαφέρουν, καθώς και το τι είναι αυτό που θα κάνει τον καθένα ευτυχισμένο. Συχνά μάλιστα η ευτυχία του ενός περνά από την δυστυχία ( αποτυχία) του άλλου, όπως  για παράδειγμα όταν διεκδικούμε  την ίδια δουλειά, την ίδια γυναίκα-άνδρα, τον ίδιο στόχο (ανισότητα στην ευτυχία και ευδαιμονία;).

Όλοι θα συμφωνήσουμε ότι είναι άδικο να μην αμείβονται αυτοί που εργάζονται, και να αμείβονται – ή να αμείβονται διαφορετικά – αυτοί που δεν εργάζονται. Άλλωστε οι καταναλωτές, έχουν  το δικαίωμα να επιλέγουν υπηρεσίες και προϊόντα που θεωρούν ποιοτικότερα ή φτηνότερα, αυτή η ελευθερία επιλογής από μόνη της οδηγεί στην ανισότητα των εισοδημάτων, αφού οι πιο ικανοί παραγωγοί θα αμείβονται καλύτερα από τους άλλους (ανισότητα στα εισοδήματα;)

Όπως φαίνεται η ανισότητά  των ανθρώπων, αρχής γενομένης από τα ιδιάζοντα φυσικά χαρακτηριστικά του καθενός ως προς το σώμα, την ψυχή και το πνεύμα του είναι κάτι υπαρκτό και δεν είναι αυταπάτη.

Εντούτοις μια δίκαιη, πολιτισμένη κοινωνία  χαρακτηρίζεται από την ισονομία, την ισοπολιτεία και την ισότητα στις ευκαιρίες ή στα εφόδια .Έτσι οι πολίτες είναι ίσοι έναντι της πολιτείας με ίσα δικαιώματα συμμετοχής στη δημόσια ζωή (ισοπολιτεία), είναι ίσοι απέναντι στον νόμο, ως προς τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα τους (ισονομία) και όλοι ξεκινούν με παραπλήσια εφόδια και παραπλήσιες πιθανότητες επιτυχίας.

Με άλλα λόγια η ομοιογένεια και η ισότητα μεταξύ των ανθρώπων, θα ερχόταν σε σύγκρουση με αξίες, όπως εκείνες της μοναδικότητας του κάθε ανθρώπου και της ατομικής ελευθερίας να πράττει εκείνα που θέλει και να είναι αυτός που επιθυμεί να είναι. Η ισότητα τελικά μπορεί να είναι ισότητα ορισμένων μόνον πραγμάτων ή ορισμένων αγαθών, ωστόσο σε όλους πρέπει  να παρέχονται  βασικά εφόδια της ζωής όπως: παιδεία, τροφή, στέγη, βασικές υπηρεσίες υγείας, πολιτικά δικαιώματα.

Καταληκτικά αφού, κατά κάποιο τρόπο είναι αφύσικο να υπάρξει ισότητα, ας υπάρξει ενότητα. Να είμαστε, δηλαδή, ενωμένοι μεταξύ μας, ακόμα κι αν είμαστε άνισοι. Σε αυτό το αίσθημα ενότητας μεταξύ ατόμων που τους συνδέουν κοινά συμφέροντα, κοινοί στόχοι ή κίνδυνοι βρίσκει στήριξη η αλληλεγγύη .Ας καταλάβουμε πως «η αλληλεγγύη είναι η άλλη όψη της ελευθερίας. Δεν είναι μόνο θέμα ανθρωπιάς. Είναι η έμπρακτη αναγνώριση της κοινής μοίρας που δένει όλες τις Ελληνίδες και όλους τους Έλληνες.»