Οι ιοί αλλάζουν συνεχώς και παρουσιάζουν αλλαγές στο γενετικό υλικό τους. Αυτές οι μεταλλάξεις μπορεί να οδηγήσουν στην ανάδυση νέων στελεχών του ιού. Μερικά στελέχη εξαφανίζονται ενώ άλλα επιμένουν ανάλογα με το πλεονέκτημα επιβίωσης έναντι του υπολοίπων στελεχών του ιού. Η επιδημιολογική επιτήρηση των νέων στελεχών του SARS-CoV-2 είναι μία διαρκής και επίπονη διαδικασία που πραγματοποιείται σε παγκόσμιο επίπεδο και απαιτεί διεθνή συνεργασία.
Είναι αναμενόμενο να εμφανίζονται νέα στελέχη του SARS-CoV-2, όπως αναφέρουν οι γιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Γιάννης Ντάνασης, Πάνος Μαλανδράκης και Θάνος Δημόπουλος (πρύτανης ΕΚΠΑ), οι οποίοι συνοψίζουν τις νεότερες πληροφορίες από τα Κέντρα Ελέγχου Νοσημάτων (CDC) των ΗΠΑ. Η λήψη προληπτικών μέτρων για να μειωθεί η μεταδοτικότητα της λοίμωξης, συμπεριλαμβανομένου και του εμβολιασμού έναντι της COVID-19, είναι ο καλύτερος τρόπος για την ανάσχεση της εμφάνισης νέων στελεχών.
Οι διαγνωστικοί έλεγχοι ρουτίνας δεν προσδιορίζουν το στέλεχος του SARS-CoV-2 παρά μόνο την ύπαρξή του. Απαιτείται η εφαρμογή ειδικής τεχνολογίας αλληλούχιας του γονιδιώματος του ιού προκειμένου να ταυτοποιηθεί το συγκεκριμένο στέλεχος.
Τα εμβόλια μειώνουν τον κίνδυνο σοβαρής νόσου, νοσηλείας και θανάτου από COVID-19. Οι αναμνηστικές δόσεις εμβολίου συνίστανται για όλους τους ενήλικες άνω των 18 ετών. Δεν γνωρίζουμε ακόμα την ακριβή αποτελεσματικότητα των εμβολίων απέναντι στα νέα στελέχη όπως το Όμικρον.
Μέχρι σήμερα, όλα τα στελέχη του SARS-CoV-2 προκαλούν ίδια κλινική συμπτωματολογία COVID-19. Ορισμένα στελέχη, όπως το Άλφα και το Δέλτα, μπορεί να προκαλούν σοβαρότερα συμπτώματα και μεγαλύτερη πιθανότητα θανάτου από COVID-19.
Το νέο στέλεχος Όμικρον του SARS-CoV-2 εγείρει προβληματισμό σχετικά με το δυναμικό μετάδοσης και επικράτησης έναντι του στελέχους Δέλτα.
Η χρήση μάσκας προσώπου είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για τη μείωση της μετάδοσης των στελεχών του SARS-CoV-2 έως σήμερα. Τα άτομα που δεν είναι εμβολιασμένα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικά με τη χρήση της μάσκας σε όλους τους εσωτερικούς δημόσιους χώρους. Τα εμβολιασμένα άτομα πρέπει να φορούν μάσκα σε εσωτερικούς χώρους με συνωστισμό όπου υπάρχει αυξημένη πιθανότητα μετάδοσης του SARS-CoV-2. Η χρήση μάσκας προσώπου είναι ιδιαίτερα σημαντική εάν ένα άτομο συγκατοικεί με άτομα που έχουν εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, έχουν υποκείμενα νοσήματα, είναι προχωρημένης ηλικίας ή δεν είναι πλήρως εμβολιασμένα.
Σημαντικές πληροφορίες για το στέλεχος Όμικρον – Β.1.1.529
Χώρα πρώτης αναφοράς: Νότια Αφρική
Μεταδοτικότητα: Μπορεί να εξαπλωθεί πιο εύκολα από άλλες παραλλαγές του ιού, συμπεριλαμβανομένης της Δέλτα.
Σοβαρή ασθένεια και θάνατος: Λόγω του μικρού αριθμού περιπτώσεων έως σήμερα, η σοβαρότητα της ασθένειας και του θανάτου που σχετίζεται με αυτήν την παραλλαγή είναι ασαφής.
Εμβόλιο: Αναμένονται λοιμώξεις σε άτομα που είναι πλήρως εμβολιασμένα, αλλά τα εμβόλια είναι αποτελεσματικά στην πρόληψη της σοβαρής νόσου, της νοσηλείας και του θανάτου. Όλα τα εγκεκριμένα εμβόλια από τον FDA αναμένεται να είναι αποτελεσματικά αλλά δεν γνωρίζουμε τον βαθμό της προστασίας συγκριτικά με τα παλαιότερα στελέχη του ιού. Η πρόσφατη εμφάνιση της παραλλαγής Όμικρον τονίζει περαιτέρω τη σημασία του εμβολιασμού και των αναμνηστικών δόσεων.
Θεραπείες: Ορισμένες θεραπείες με μονοκλωνικά αντισώματα μπορεί να μην είναι το ίδιο αποτελεσματικές έναντι του στελέχους Όμικρον.
Σημαντικές πληροφορίες για το στέλεχος Δέλτα – Β.1.617.2
Χώρα πρώτης αναφοράς: Ινδία
Μεταδοτικότητα: Μεταδίδεται πιο εύκολα από προηγούμενες παραλλαγές του ιού.
Σοβαρή ασθένεια και θάνατος: Μπορεί να προκαλέσει πιο σοβαρή νόσο από άλλα στελέχη.
Εμβόλιο: Αναμένονται λοιμώξεις σε άτομα που είναι πλήρως εμβολιασμένα, αλλά τα εμβόλια είναι αποτελεσματικά στην πρόληψη της σοβαρής νόσου, της νοσηλείας και του θανάτου. Όλα τα εγκεκριμένα εμβόλια από τον FDA είναι αποτελεσματικά έναντι του στελέχους Δέλτα.
Θεραπείες: Σχεδόν όλες οι παραλλαγές που κυκλοφορούν στις Ηνωμένες Πολιτείες (πλην της Όμικρον πιθανώς) ανταποκρίνονται στη θεραπεία με μονοκλωνικά αντισώματα που έχουν εγκριθεί από τον Οργανισμό Φαρμάκων και Τροφίμων των ΗΠΑ (FDA).