Η νέα απειλή, που ενδυνάμωσε τον κορωνοϊό, την στιγμή που η ανθρωπότητα χάρις στο εμβόλιο είναι έτοιμη να τον νικήσει είναι η μετάλλαξη Ν501Υ (VUI-202012/01), η οποία εντοπίστηκε για πρώτη φορά στην Αγγλία τον περασμένο Σεπτέμβριο και φαίνεται πως εξαπλώνεται με ταχύτερο ρυθμό απ’ ό,τι όλες οι άλλες μεταλλάξεις του ιού.
Η είδηση έχει προκαλέσει παγκόσμιο τρόμο, σε κοινό και ειδικούς και η νέα μετάλλαξη του κορωνοϊού SARS-CoV-2 εντοπίστηκε στη Βρετανία, την ώρα που η έλευση του εμβολίου, έσωσε ελπίδες, πως αυτό θα άλλαζε την πορεία της πανδημίας.
Πιο μεταδοτικός αλλά λιγότερο φονικός
Αξιοσημείωτο είναι πως και στη δυτική Ευρώπη, όπως και στη Βόρεια Αμερική νωρίτερα φέτος είχε επίσης εντοπιστεί η μετάλλαξη D614G, η οποία πιστεύεται επιπλέον πως κάνει πιο μεταδοτικό τον κορωνοϊό αλλά δεν προκαλεί σοβαρότερη νόσηση.
- «Τρία διαφορετικά επίπεδα ανάλυσης, αναφορικά με τη γενετική σύσταση του κορωνοϊού, στατιστικά δεδομένα και εργαστηριακές αναλύσεις, μας δείχνουν ότι η μετάλλαξη αυτή είναι σημαντικά ευκολότερο να μεταδοθεί μεταξύ των ανθρώπων συγκριτικά με άλλες μεταλλάξεις», δήλωσε το Σάββατο ο Σερ Πάτρικ Βάλανς, επικεφαλής της συμβουλευτικής επιτροπής Εμπειρογνωμόνων της βρετανικής κυβέρνησης.
Σύμφωνα με τον ίδιο η μετάλλαξη εντοπίστηκε πρώτη φορά τον περασμένο Σεπτέμβριο και συνέβη είτε στο Λονδίνο όπου έγινε αντιληπτή στις 21 Σεπτεμβρίου, ή στο γειτονικό Κεντ που ανιχνεύθηκε μια ημέρα νωρίτερα. Έως τα μέσα Νοεμβρίου, το 28% των κρουσμάτων στο Λονδίνο οφείλονταν στην Ν501Υ. Την εβδομάδα 7-13 Δεκεμβρίου ευθυνόταν για το 62% των κρουσμάτων στη βρετανική πρωτεύουσα.
«Είναι πια η κυρίαρχη μετάλλαξη (σσ. στη Βρετανία) καθώς καταφέρνει να νικά όλες τις άλλες αναφορικά με τη μεταδοτικότητα», ανέφερε χαρακτηριστικά χθες ο Δρ. Βάλανς κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου.
Τρία «καυτά» ερωτήματα για τη νέα μετάλλαξη
Με το δεύτερο κύμα της πανδημίας να είναι σε πλήρη εξέλιξη στην Ευρώπη και τους επιδημιολόγους να ανησυχούν για την πορεία της λόγω των Χριστουγέννων, οι επιστήμονες καλούνται να απαντήσουν σε τρία καίρια ερωτήματα αναφορικά με τη νέα μετάλλαξη:
- αν η Ν501Υ είναι πιο μολυσματική
- αν προκαλεί σοβαρότερη νοσηρότητα και περισσότερους θανάτους και
- αν νικά ευκολότερα την άμυνα του ανοσοποιητικού συστήματος και φυσικά αν το ίδιο ισχύει και για εμβόλια κατά της νόσου COVID-19.
Όπως χθες Σάββατο ανακοίνωσε επισήμως η αρμόδια επιστημονική επιτροπής που διαχειρίζεται την πανδημία στη Βρετανία, οι απαντήσεις στα προαναφερόμενα ερωτήματα είναι: ναι, όχι και όχι! Δηλαδή, η νέα μετάλλαξη Ν501Υ ναι είναι πιο μολυσματική από τις προηγούμενες, όχι δεν προκαλεί σοβαρότερη νόσηση ή περισσότερους θανάτους και όχι δεν ακυρώνει τις άμυνες του ανοσοποιητικού συστήματος και των εμβολίων που μόλις έχουν εγκριθεί και έχουν αρχίσει να χορηγούνται.
Ωστόσο ο κ. Βαλανς σημειώνει ότι τα στοιχεία για την επικινδυνότητα της μετάλλαξης και την επίδρασή της στην αποτελεσματικότητα των εμβολίων είναι προκαταρκτικά. Σύμφωνα με τον ίδιο θεωρητικά η Ν501Υ μπορεί να αλλάξει την ανοσολογική απόκριση. Όμως προς το παρόν δεν υπάρχουν τέτοιες ενδείξεις.
Τι κάνει η νέα μετάλλαξη
Σύμφωνα με τους Βρετανούς Ιολόγους που αναλύουν τη μετάλλαξη λεπτομερώς, ένα πρώτο συμπέρασμα είναι ότι ο κορωνοϊός μεταλλάχθηκε με στόχο να αλλάξει τη σύσταση της πρωτεΐνης ακίδας S στην επιφάνεια του SARS-CoV-2 με στόχο να αυξηθεί η ικανότητα της πρωτεΐνης να προσκολλάται και να εισβάλλει στα ανθρώπινα κύτταρα.
Η πρωτεΐνη S εντοπίζεται πάνω στις ακίδες που προεξέχουν από τον SARS-CoV-2 και οι οποίες του δίνουν αυτό χαρακτηριστικό σχήμα κορώνας, που το έδωσε και το όνομά του.
Η πρωτεΐνη S περιέχει αμινοξέα που χρησιμοποιεί ένα ένζυμο του οργανισμού μας, η φουρίνη, για να διαλύει τις επιστρώσεις του κυττάρου ώστε να μπορεί ο ιός να εισβάλλει σε αυτά.
- Η μετάλλαξη Ν501Υ κάνει τον κορωνοϊό 70% πιο γρήγορο στην εξάπλωσή του στον ανθρώπινο οργανισμό, συγκριτικά με τις άλλες μεταλλάξεις που είχαν ανιχνευθεί νωρίτερα φέτος κατά το πρώτο κύμα της πανδημίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η μετάλλαξη είναι μια φυσική διαδικασία για τους κορωνοϊούς. Άλλοι μεταλλάσσονται λιγότερο και άλλοι περισσότερο, όπως για παράδειγμα ο ιό της εποχικής γρίπης. Κάποιες φορές ωστόσο οι αλλαγές αυτές στη σύσταση ενός ιού αλλάζουν τα χαρακτηριστικά του και άλλες φορές όχι.
Απ’ όσα στοιχεία έχουν γίνει γνωστά επί του παρόντος για τη νέα μετάλλαξη, οι ερευνητές έχουν καταφέρει να εντοπίσουν 23 γενετικές αλλαγές, ένας ασυνήθιστα μεγάλος αριθμός. Κάποιες από αυτές σχετίζονται με τροποποιήσεις στις πρωτεΐνες που παράγει ο κορωνοϊός.
4.000 μεταλλάξεις στο γονίδιο!
Να σημειωθεί ότι μέχρι σήμερα έχουν συμβεί περίπου 4.000 μεταλλάξεις στο γονίδιο που κωδικοποιεί την πρωτεΐνη ακίδα S.
Στην περίπτωση του SARS-CoV-2, αυτές οι μεταλλάξεις συσσωρεύονται με ρυθμό περίπου μία έως δύο μεταλλάξεις ανά μήνα παγκοσμίως, σύμφωνα με τους ειδικούς.
«Ως αποτέλεσμα αυτής της συνεχούς διαδικασίας, πολλές χιλιάδες μεταλλάξεις έχουν ήδη προκύψει στο γονιδίωμα του SARS-CoV-2 από την εμφάνιση του ιού το 2019»
, υποστηρίζουν οι Βρετανοί εμπειρογνώμονες.
Η πλειονότητα των μεταλλάξεων που έχουν εντοπιστεί μέχρι στιγμής δεν έχουν εμφανή επίδραση στον ιό και μόνο μια μειονότητα αυτών είναι πιθανό να αλλάξει τον ιό με σημαντικό τρόπο -για παράδειγμα, καθιστώντας τον πιο ικανό να μολύνει τον άνθρωπο, πιο πιθανό να προκαλέσει σοβαρή νόσο ή λιγότερο ευαίσθητο σε φυσικές ή προκαλούμενες από εμβόλια ανοσολογικές άμυνες.
Από που προήλθε η Ν501Υ
Προκαταρκτικά στοιχεία που αφορούν στην περιγραφή της μετάλλαξης και τα οποία έχουν δημοσιευθεί ήδη στο virological.org δείχνουν ότι το νέο αυτό στέλεχος ενδεχομένως να αναπτύχθηκε στον οργανισμό κάποιου ασθενή που είχε ήδη κάποια χρόνια λοίμωξη, πιθανόν λόγω αποδυναμωμένου ανοσοποιητικού συστήματος.
Έχει περάσει τα βρετανικά σύνορα;
Σύμφωνα με τους Βρετανούς επιστήμονες δεν υπάρχουν προς το παρόν στοιχεία που να τεκμηριώνουν ότι η μετάλλαξη έχει περάσει τα βρετανικά σύνορα. Ωστόσο έχει εντοπιστεί μια παρόμοια μετάλλαξη στη Νότια Αφρική, η οποία όμως θεωρείται ότι έχει συμβεί αυθόρμητα και ανεξάρτητα από την Ν501Υ.
Πρόκειται για την 501.V2 που σύμφωνα με τον υπουργό Υγείας της Νοτίου Αφρικής Ζβέλι Μκιζέ, έχει καταστεί κυρίαρχη τις τελευταίες εβδομάδες και φαίνεται να πυροδοτεί το δεύτερο κύμα της επιδημίας στη χώρα.