Δεν είναι μόνο το πότε, είναι φυσικά και το πώς θα κλείσει ο κύκλος της πανδημίας, που απασχολεί τις κοινωνίες σε όλο τον κόσμο και τα συμπεράσματα κινούνται σε ένα σαφές συμπέρασμα: Με ανοσία αγέλης, η οποία θα επιτευχθεί με εμβολιασμό, έκθεση στον κορωνοϊό ή συνδυασμό και των δύο.
Το συμπέρασμα ανήκει στον καθηγητή Σωτήρη Τσιόδρα και στον επιδημιολόγο του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας Θεόδωρο Λύτρα και περιλαμβάνεται στο ιδιαίτερα ενδιαφέρον άρθρο που συνυπογράφουν οι δύο ειδικοί στο επιστημονικό περιοδικό “Scandinavian Journal of Public Health“.
Η «παρεξηγημένη» ανοσία της αγέλης
Στο άρθρο, ο Σωτήρης Τσιόδρας και ο Θεόδωρος Λύτρας σημειώνουν πως η ανοσία αγέλης έχει γίνει παγκοσμίως γνωστή ως η «αποτυχημένη στρατηγική» που εφαρμόστηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο, πριν η χώρα κάνει στροφή στο lockdown.
Όπως αναφέρουν, η διαμάχη που ακολούθησε, έχει «δηλητηριάσει» τον επιστημονικό αυτόν όρο: πρόκειται για μία κατάσταση, κατά την οποία ο αριθμός των ατόμων που έχουν ανοσία σε ένα παθογόνο είναι τόσο μεγάλος, που αυτό δεν βρίσκει έδαφος να διασπαρεί και σταδιακά εξαφανίζεται.
«Στην πραγματικότητα, η ανοσία αγέλης αποτελεί τον μοναδικό τρόπο να οδηγηθούμε στο τελικό στάδιο της CoViD-19», τονίζουν οι επιστήμονες, για να διευκρινίσουν:
Λόγω της μεγάλης διασποράς του κορωνοϊού σε παγκόσμια κλίμακα, της μεγάλης έκτασης ασυμπτωματικής ή ήπια συμπτωματικής μετάδοσης, ο έλεγχος του ιού με τον ίδιο τρόπο που συνέβη στον Έμπολα ή στον SARS-CoV 1 δεν είναι πιθανός.
Επομένως, η πανδημία θα τελειώσει οριστικά μόνο όταν επιτευχθεί η ανοσία αγέλης, είτε μέσω εμβολιασμού, είτε μέσω λοίμωξης από τον ιό, είτε μέσω συνδυασμού και των δύο.
«Κλειδί» ο δείκτης μετάδοσης R
Ακόμη και στην περίπτωση που επιτευχθεί ανοσία σε ποσοστά πληθυσμού κάτω από εκείνα που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως «ανοσία αγέλης», θα ακολουθήσει αναλογική μείωση της μεταδοτικότητας του παθογόνου.
Σε αυτή την κατεύθυνση, βοηθάει η υποχώρηση του δείκτη μετάδοσης R του ιού κάτω από το 1, ώστε -σε συνδυασμό με τα κατάλληλα μέτρα- να «παγώσει» η επιδημία. Είναι ενδεχόμενο οι χώρες που είχαν περισσότερες λοιμώξεις στο πρώτο κύμα να αντιμετωπίσουν μικρότερα προβλήματα στο δεύτερο κύμα και το αντίστροφο.
Μια σημαντική παράμετρος που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη είναι ότι η διάρκεια της προστατευτικής ανοσίας έπειτα από φυσική λοίμωξη από κορωνοϊό δεν είναι, επί του παρόντος, γνωστή. Το δεδομένο αυτό είναι το ζητούμενο στην επιστημονική έρευνα.
Τα αντισώματα φαίνεται ότι παραμένουν στον οργανισμό για μερικούς μήνες και η απόκριση των τ-λεμφοκυττάρων ενδέχεται να υπάρχει για αρκετά χρόνια.
Θα γίνει ενδημικός ο ιός;
Στην περίπτωση που οι άνθρωποι μολυνθούν ξανά από κορωνοϊό μέσα σε λίγα χρόνια, ο ιός θα μπορούσε να εξελιχθεί σε ενδημικός, όπως συμβαίνει με άλλους εποχικούς ιούς του αναπνευστικού (γρίπη, συγκυτιακός ιός). Σε αυτή την περίπτωση, η ανοσία αγέλης μπορεί να επιτυγχάνεται μόνο μέσω του εμβολιασμού, ο οποίος ενδέχεται να απαιτεί επανάληψη σε ετήσια βάση, προκειμένου να διατηρηθούν τα επίπεδα ανοσίας.
«Ναι» ή «όχι» στα lokdowns;
Για το θέμα του «απαγορευτικού» ή lockdown, οι συντάκτες του άρθρου υπογραμμίζουν πως πρόκειται για ένα δίλημμα στο οποίο συγκρούονται η Δημόσια Υγεία και η Οικονομία.
Όταν, όμως, δεν είναι διαθέσιμα τα θεραπευτικά μέσα και τα εμβόλια, το lockdown μπορεί να αποτρέψει μαζικές απώλειες ανθρώπινων ζωών από τη γρήγορη διασπορά του ιού σε έναν πληθυσμό χωρίς ανοσολογική απάντηση. Το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο σε χώρες με ανεπαρκή συστήματα Υγείας και κοινωνικές ανισότητες.
Το lockdown έχει επιπτώσεις και στην υγεία των ανθρώπων, οι οποίες πρέπει να αξιολογούνται σε σχέση με τα οφέλη που μπορεί να προσφέρει. Μεταξύ άλλων, προκαλεί περιορισμούς στην πρόσβαση στο σύστημα Υγείας σε χρονίως πάσχοντες και ψυχολογικά προβλήματα σε ενηλίκους και παιδιά που δεν πηγαίνουν στο σχολείο.
Η οικονομική επίπτωση του lockdown μπορεί να γίνει ορατή και σε πλευρές της Δημόσιας Υγείας, κυρίως μέσω της αυξημένης ανεργίας και των ανισοτήτων. Για τον σκοπό αυτό, τα περιοριστικά μέτρα πρέπει να λαμβάνονται κατόπιν αξιολόγησης, ώστε να ισορροπεί το όφελος στις εμπλεκόμενες παραμέτρους.
Η διατήρηση ενός «σκληρού» lockdown θα μπορούσε να έχει βάση όταν αναμένεται ένα ασφαλές, αποτελεσματικό και σε επαρκείς ποσότητες εμβόλιο, στο τέλος των περιορισμών. Αυτό, ωστόσο, δεν είναι σαφές, καθώς υπάρχουν προβληματισμοί σε σχέση με τα αντισώματα, ενώ ενδέχεται το εμβόλιο να έρθει αργά, για να αλλάξει ουσιαστικά την πορεία της επιδημίας.