Η τροφή είναι φάρμακο, μας επισημαίνει μεταξύ άλλων ο χειρουργός Δημήτρης Κεραμιδάρης, εξειδικευμένος στην Προχωρημένη Λαπαροσκοπική και Βαριατρική Χειρουργική, ο οποίος μας μίλησε εκτενώς για τις επεμβάσεις στο στομάχι για απώλεια βάρους. Όπως σημειώνει, για τους υπέρβαρους ασθενείς οι επεμβάσεις βαριατρικής μπορούν να έχουν αποτέλεσμα υπό την προϋπόθεση ότι η επέμβαση θα σημάνει και αλλαγή τρόπου ζωής ενώ, ακόμη και στην περίπτωση των καρκίνων του παχέος εντέρου η κακή διατροφή “ενοχοποιείται” ως ένας από τους επιβαρυντικούς παράγοντες.
Ακούμε για διάφορες επεμβάσεις στο στομάχι με στόχο την απώλεια βάρους: γαστρικοί δακτύλιο, γαστρικό μανίκι, γαστρικό μπαλόνι. Εξηγήστε μας, ποια είναι η διαφορά;
Κατ’αρχήν, όλες έχουν έναν κοινό στόχο: ο ασθενής να χάσει κιλά. Η καθεμιά προσπαθεί ο ασθενής να φτάσει σε αυτό τον στόχο με διαφορετικό τρόπο. Στον γαστρικό δακτύλιο θα μου επιτρέψετε να μην αναφερθώ, καθότι είναι μια μέθοδος που τείνει να εγκαταλειφθεί. Διότι οι ασθενείς σε βάθος χρόνου ανακτούν το χαμένο βάρος. Στις μέρες μας οι περισσότεροι ασθενείς σπεύδουν να απαλλαγούν από τον δακτύλιο που τοποθέτησαν παλιότερα. Όσον αφορά το γαστρικό μπαλόνι, δεν θα ήθελα να αναφερθώ, καθώς είναι μια τεχνική που αφορά τους συναδέλφους γαστρενετερολόγους. Τώρα. Όσον αφορά το γαστρικό μανίκι: Είναι μια περιοριστική μέθοδος. Μία επέμβαση στην οποία κόβεις ένα μεγάλο μέρος του στομάχου με αποτέλεσμα να μειώνεται η χωρητικότητα του στομάχου. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο ασθενής επειδή έχει μικρότερο στομάχι να μην μπορεί να φάει τόσο όσο έτρωγε προηγούμενα. Είναι μια μέθοδος η οποία αρχικά ξεκίνησε σαν μεταβατικό στάδιο, δηλαδή να κάνει το μανίκι , να χάσει κάποια κιλά ο ασθενής και σε δεύτερο χρόνο να κάνει και μια δεύτερη επέμβαση. Όμως στην πορεία αποδείχτηκε ότι αυτή η επέμβαση είχε πάρα πολύ καλά αποτελέσματα από μόνη της. Οπότε μπορούσε να σταθεί και σαν ξεχωριστή επέμβαση. Με αποτέλεσμα να έχει βρει πλέον τη θέση της. Πλέον σήμερα είναι η πιο διαδεδομένη επέμβαση. Έχει πολλά πλεονεκτήματα, όπως το ότι είναι μια σχετικά τεχνικά εύκολη επέμβαση, αποφεύγεις συνδέσεις, αναστομώσεις (έντερο με στομάχι κλπ) και έχει πολύ καλά αποτελέσματα.
Ποιο είναι το ποσοστό ανθρώπων που καταφεύγουν σε χειρουργική επέμβαση για να διαχειριστούν το βάρος τους;
Είναι λίγο δύσκολο να μιλήσουμε για ποσοστά με ακρίβεια, ειδικά τώρα στην εποχή της οικονομικής κρίσεως. Το σίγουρο όμως είναι ότι ολοένα και περισσότεροι παχύσαρκοι συνάνθρωποί μας καταφεύγουν στην χειρουργική θεραπεία. Εδώ πρέπει να πούμε ότι ο ασθενής πρέπει αν καταλάβει ότι η επέμβαση δεν είναι πανάκεια. Θα σε βοηθήσει να χάσεις κάποια κιλά -όποια επέμβαση κι αν κάνεις -αλλά ασφαλώς πρέπει να μιλάμε και για αλλαγή του lifestyle. Πρέπει το τρένο να μπει σε άλλες ράγες. Πρέπει να είσαι πειθαρχημένος, να προσέχεις τι τρως. Δεν σημαίνει ότι κάνω το sleeve (μανίκι) και μετά μπορώ να τρώω ό,τι θέλω. Γιατί και το sleeve δεν θα σε βοηθήσει. Αν είσαι πειθαρχημένος θεωρώ ότι είναι μια πολύ καλή επέμβαση που μπορεί να αποδώσει.
Πολύ ενδιαφέρον αυτό που λέτε. Υπάρχει η αίσθηση ότι ο ασθενής με μία επέμβαση ‘καθαρίζει”…
Έχω αρνηθεί να χειρουργήσω ασθενή γιατί μου έδωσε αυτή την αίσθηση ότι κάνει την επέμβαση γιατί θέλει να συνεχίσει να τρώει ανεξέλεγκτα και θεωρεί λοιπόν ότι “άμα χάσω τα κιλά μου θα τρώω ό,τι να’ναι και θα χάνω κιλά”. Και έχω αρνηθεί γιατί έχω καταλάβει ότι δεν έχει κατανοήσει τη φιλοσοφία της επέμβασης.
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι από την επέμβαση;
Είναι πολλοί. Να μιλήσω για το μανίκι που είναι η πλέον διαδεδομένη πια. Είναι η αιμορραγία, που αντιμετωπίζεται στο χειρουργείο, αλλά και η περίπτωση μιας μετεγχειρητικής αιμορραγίας. Και η βασικότερη απ’όλες: η διαφυγή από τη γραμμή συρραφής. Στο σημείο που έχει κοπεί το στομάχι και έχουν τοποθετηθεί τα μεταλλικά κλιπ σε κάποιο σημείο να δημιουργηθεί ρήξη και να έχουμε διαφυγή περιεχομένου από το στομάχι. Αυτή είναι επιπλοκή που απευχόμαστε όλοι οι χειρουργοί, εμφανίζεται σε ποσοστό κάτω του 10% και αντιμετωπίζεται στο μεγαλύτερο ποσοστό συντηρητικά : σταματά ο ασθενής να σιτίζεται, μπαίνει σε παρεντερική διατροφή (φαγητό από τη φλέβα) και αναμονή.
Έχει συμπτώματα;
Βεβαίως. Θα αρχίσει να έχει πυρετό, θα νιώθει πόνο στην κοιλιά, μια ταχύπνοια, οπότε εκεί θα προβεί σε μια αξονική τομογραφία και θα φανεί το πρόβλημα.
Οπότε όταν έχει κάνει μια τέτοια επέμβαση κάποιος πρέπει να προσέχει τέτοια δείγματα;
Ασφαλώς. Τον ενημερώνει για όλα ο γιατρός. Του δίνει οδηγίες. Εγώ στέλνω τον ασθενή και σε κάποιο διαιτολόγο. Οφείλεις να ενημερώνεις ότι οι κίνδυνοι είναι αυτοί και ότι θα πρέπει, όταν δει τα συμπτώματα, να επικοινωνήσει μαζί σου για να το ψάξετε περισσότερο.
Ποσοστό επιτυχίας στο μανίκι; Οι ασθενείς χάνουν κιλά;
Υψηλό και ικανοποιητικό, γι’αυτό και έχει καθιερωθεί ως μια από τις πιο διαδεδομένες επεμβάσεις παγκοσμίως. Ο ασθενής χάνει ένα ποσοστό 50-60% του υπερβάλλοντος βάρους σε βάθος πενταετίας.
Ποιο είναι το κριτήριο για να κάνει ένας ασθενής την επέμβαση; Αποκλειστικά το βάρος;
Το κριτήριο είναι το bmi(ο δείκτης μάζας/σώματος), που είναι το βάρος δια του τετραγώνου του ύψους. Η ένδειξη είναι το bmi να είναι πάνω από 40. Ή πάνω από 35 αν συνδέεται με κάποιες άλλα νοσήματα: ζάχαρο, χοληστερίνη, προβλήματα με τις αρθρώσεις κλπ.) .
Και σε ποιους ασθενείς αντενδείκνυται;
Σε ασθενείς με συγκεκριμένες παθήσεις. Π.χ. σε έναν ασθενή που έχει διαφραγματοκοίλη και γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, η επέμβαση για το γαστρικό μανίκι του επιδεινώνει τα συμπτώματα. Εκεί διστάζουμε να το προτείνουμε για να μην επιδεινωθεί η ποιότητα ζωής του. Επίσης, αν έχει μια άλλη συνοδό πάθηση στο στομάχι. Αν έχει ένα έλκος ή έναν πολύποδα στο στομάχι ή αν είναι ασθενής που δεν μπορεί να πάρει γενική αναισθησία. Αν είναι χρόνιος καπνιστής ή έχει κάποια αναπνευστική ανεπάρκεια. Κρίνεται κατά περίπτωση.
Παχύ έντερο και διατροφή
Αναφερθήκαμε σε παθήσεις και διατροφή. Να περάσω σε ένα άλλον θέμα της ειδικότητάς σας: Η κακή διατροφή που κάνουμε τα τελευταία χρόνια έχετε διαπιστώσει ότι έχει αυξήσει τις επεμβάσεις τις σχετικές με καρκινικές και άλλες παθήσεις του εντέρου;
Σαφώς, η τροφή είναι φάρμακο. Εμείς έχουμε ξεφύγει πολύ τα τελευταία χρόνια από αυτό που λέμε μεσογειακή διατροφή που είναι παγκοσμίως γνωστή. Στα πλαίσια αυτά η διατροφή μας κάποια στιγμή συμμετέχει στο να αυξάνονται τα ποσοστά καρκίνου του παχέος εντέρου. Είναι τελείως διαφορετικό αν έχεις μια διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες, σε λαχανικά, από το να τρως συνέχεια κρέας. Ξέρω ανθρώπους που πιστεύουν ότι αν δεν έχουν κρέας στο τραπέζι δεν έχουν φάει. Αυτό είναι δεδομένο ότι κάποια στιγμή θα βγει. Και όχι μόνο για καρκίνο, εγκολπώματα κλπ. Πάρα πολλοί άνθρωποι βασανίζονται από εγκολπωματίτιδες ή έχουν εγκολπώματα και δεν το ξέρουν. Και αυτά είναι αποτέλεσμα μιας κακής διατροφής. Όταν παίρνουμε ιστορικό από ασθενείς με καρκίνο παχέος εντέρου βλέπουμε ότι ένα πολύ μεγάλο μέρος είναι η κακή διατροφή.
Περιστατικά καρκίνου του παχέος εντέρου έχουν αυξηθεί ή έχουν μείνει σταθερά τα τελευταία χρόνια; Παίζει ρόλο μόνο η διατροφή;
Γενικότερα, αν δεν υπάρχει αύξηση, υπάρχει μια σταθεροποίηση σε υψηλά ποσοστά. Ένα μέρος είναι η διατροφή. Από εκεί και μετά σαφώς παίζει ρόλο ο γενετικός παράγοντας, αυτό που είναι γραμμένο στο DΝΑ. Κακά τα ψέματα, μπορούμε να κάνουμε όλοι την ίδια διατροφή, ένας όμως θα νοσήσει. Από τους περιβαλλοντικούς παράγοντες όμως για το παχύ έντερο η διατροφή είναι ο πιο σημαντικός.
Ποια συμπτώματα πρέπει να μας ανησυχήσουν;
Ένα βασικό σύμπτωμα στο οποίο οι ασθενείς είτε δεν δίνουν σημασία είτε γιατί το αποδίδουν σε αιμορροΐδες είτε γιατί το αγνοούν επειδή φοβούνται είναι η αιμορραγία στην κένωση. Ένα τέτοιο περιστατικό που χειρούργησα ήταν αυτό. Ένα χρόνο το είχε αγνοήσει. Στην αρχή μπορεί να ήταν μια φορά την εβδομάδα, μετά κάθε κένωση θα έχει και από λίγο. Γι’ αυτό λέω στους ασθενείς μου ότι όταν δούμε αίμα στην κένωση, ιδίως αν έχουμε περάσει τα 50, οπωσδήποτε κολονοσκόπηση. Ας αποκλείσουμε το κακό και μετά αν είναι θέμα οι αιμορροΐδες αντιμετωπίζονται. Έπειτα, οι απότομες εναλλαγές στις κενώσεις. Εγώ π.χ. είμαι τακτικός και για κάποιο διάστημα γίνομαι δυσκοίλιος ή περνάω ένα διάστημα που κάνω διάρροιες. Αυτό είναι ένα σημάδι ότι πρέπει να το κοιτάξουμε. Ή η ύπαρξη βλέννας στα κόπρανα. Ή χάνουμε κιλά χωρίς λόγο. Όταν μιλάμε δε για καρκίνο στο δεξί παχύ έντερο, επειδή είναι διαφορετική η ανατομία του εντέρου θα αργήσει να δώσει δείγματα. Εκεί αυτό που θα μας χτυπήσει καμπανάκι είναι η αναιμία. Ο ασθενής χάνει αίμα, ρίχνει αιματοκρίτη. Η αναιμία εκεί είναι το πρώτο σύμπτωμα και η κολονοσκόπηση θα δώσει την απάντηση.
Επειδή η κολονοσκοπηση έχει και μια επώδυνη διάσταση και οι ασθενείς συχνά την φοβούνται και την αποφεύγουν,πότε είναι απαραίτητη να την κάνουμε;
Στην ηλικία των 50, όλοι οι άνθρωποι έχουν δεν έχουν συμπτώματα πρέπει να υποβάλλονται σε κολονοσκόπηση. Αν είναι καθαρή , μετά από 3-5 χρόνια πρέπει να το επαναλαμβάνουμε. Αν όμως έχουμε στο οικογενειακό περιβάλλον κάποιον που νόσησε, αν έχουμε δηλ. οικογενειακό ιστορικό, τα πράγματα αλλάζουν. Σε αυτή την περίπτωση πρέπει να ξεκινήσουμε την κολονοσκοπηση 10 χρόνια πριν από την ηλικία που νόσησε ο συγγενής μου. Π.χ. αν νόσησε ο αδερφός μου στην ηλικία των 50, καλό θα ήταν εγώ στα 40 μου να κάνω κολονοσκοπηση αν είναι καθαρή να συνεχίσω με τον ρυθμό 3-5 ετών. Να μην περιμένουμε να μας βρει. Σε κάθε περίπτωση να το βρούμε πριν μας βρει αυτό.
Από όσα μου λέτε, καταλαβαίνω ότι και στις δύο περιπτώσεις, είτε μιλάμε για το βάρος είτε για το παχύ έντερο, η ποιότητα και το είδος της διατροφής είναι το κλειδί.
Βεβαίως. Εγώ από την κουβέντα που κάναμε σήμερα, θέλω να περάσουν στον κόσμο δύο πράγματα: Την επέμβαση που κάνει την βαριατρική θα τη συμφωνήσει με τον γιατρό του. Ωστόσο, θα πρέπει να αλλάξει τη ζωή του. Χωρίς να αλλάξει τη φιλοσοφία, τον τρόπο ζωής, το lifestyle του, δεν έχει νόημα η επέμβαση. Από το χειρουργείο και μετά πρέπει να αλλάξουμε τρόπο ζωής. Το δεύτερο και για τους βαριατρικούς και για τον καρκίνο του παχέος εντέρου πρέπει να πούμε ότι πολλά πράγματα θα ήταν διαφορετικά αν κάναμε υγιεινή διατροφή. Δεν λέω πως δεν θα νοσούσε κανείς από καρκίνο αν έκανε καλή διατροφή – υπάρχουν άνθρωποι που προσέχουν την διατροφή τους και λόγω προδιάθεσης νόσησαν – ωστόσο από τους επιβαρυντικούς παράγοντες είναι ο σημαντικότερος. Η τροφή είναι φάρμακο.