Στην απόφαση να δωρίσουν -μετά θάνατον- τον εγκέφαλό τους στην Πανελλήνια Βιοτράπεζα Νευρολογικών Νοσημάτων (ΠΑ.ΒΙ.Ν.Ν.) κατέληξαν 30 άνθρωποι (28 από τη Βόρεια Ελλάδα και δύο από την Κρήτη), τον τελευταίο ενάμιση χρόνο.
Η ΠΑ.ΒΙ.Ν.Ν. λειτουργεί από τα τέλη του 2013 στη Θεσσαλονίκη και προς το παρόν διαθέτει 20 εγκεφάλους που δωρήθηκαν, από το 1995 μέχρι σήμερα, προκειμένου να μελετηθούν διάφορες νευροεκφυλιστικές παθήσεις και να βρεθούν νέα θεραπευτικά σχήματα για την αντιμετώπισή τους. Από τους εγκεφάλους αυτούς, το 80% προέρχεται από άτομα με Αλτσχάιμερ. Οι συντηρημένοι εγκέφαλοι φυλάσσονται στη Μονάδα Αντιμετώπισης Προβλημάτων Νόσου Αlzheimer “Αγία Ελένη”, ενώ υπάρχουν και κατεψυγμένα δείγματα, τα οποία φυλάσσονται σε ειδικό χώρο του Εργαστηρίου Ανόργανης Χημείας της Πολυτεχνικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ).
Τα παραπάνω ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της ΠΑ.ΒΙ.Ν.Ν, ιατρός-παθολογοανατόμος, επιστημονικός συνεργάτης του Ιατρικού Τμήματος του ΑΠΘ Δοξάκης Ανεστάκης, εξηγώντας ότι ο όρος βιοτράπεζα εγκεφαλικού ιστού (Τράπεζα Εγκεφάλων) αφορά υποδομές, στις οποίες φυλάσσονται, υπό κατάλληλες συνθήκες, τόσο φυσιολογικοί όσο και παθολογικοί εγκέφαλοι, που προέρχονται είτε από τον γενικό πληθυσμό είτε από ένα συγκεκριμένο υποσύνολο του πληθυσμού, όπως π.χ. ασθενείς με Αλτσχάιμερ ή άλλης μορφής άνοιας.
“Στην Ελλάδα έχουμε μείνει πίσω στην ανάπτυξη βιοτραπεζών. Στην Ευρώπη και στην Αμερική, αλλά και σε άλλες χώρες, ένας σημαντικός αριθμός ακαδημαϊκών ιδρυμάτων έχουν αναπτύξει βιοτράπεζες εδώ και πολλά χρόνια και διαθέτουν πολλά δείγματα- π.χ. στη βιοτράπεζα στο Χάρβαρντ έχουν 11.000 εγκεφάλους και συνεχίζονται οι δωρεές. Στις βιοτράπεζες φυλάσσονται συλλογές βιολογικών δειγμάτων, όπως ιστοί, κύτταρα, αίμα ή DNA που απομονώθηκε από αυτά, τα οποία συνδέονται με προσωπικά δεδομένα των δοτών των δειγμάτων αυτών. Με τα δείγματα που έχουμε αυτή τη στιγμή στη διάθεσή μας, στην ΠΑ.ΒΙ.Ν.Ν., μπορούμε να κάνουμε μόνο μια μικρή μελέτη για τον ελλαδικό χώρο. Αν είχαμε, όμως, περισσότερα δείγματα, θα μπορούσαμε να κάνουμε μία μεγαλύτερης κλίμακας μελέτη ώστε να έχουμε πιο ασφαλή αποτελέσματα. Γι’ αυτόν τον λόγο, επιδιώκουμε να ευαισθητοποιήσουμε τον κόσμο και ειδικά αυτούς που είναι δωρητές οργάνων, να δωρίσουν τον εγκέφαλό τους στη βιοτράπεζα, μιας και δεν τίθεται -προς το παρόν- θέμα μεταμόσχευσης εγκεφάλου. Με τον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων δεν μπορούμε να συνεργαστούμε, γιατί εκεί ο σκοπός είναι διαφορετικός. Επίσης, υπάρχει ένα νομικό κενό όσον αφορά τη δωρεά οργάνων για ερευνητικό σκοπό και θα πρέπει να λυθεί αυτό το θέμα” επισήμανε ο κ. Ανεστάκης στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Με τα δείγματα που φυλάσσονται στις βιοτράπεζες μπορεί να γίνει ακριβής διάγνωση στη βάση ευρέως χρησιμοποιούμενων κριτηρίων και τυποποιημένων τεχνικών, και να γίνουν, επίσης, μεγάλης κλίμακας γενετικές μελέτες για τις επιπτώσεις των φάρμακων και για την ανάπτυξη νέων θεραπειών, για την εξέλιξη της νόσου και για τους παράγοντες που προφυλάσσουν από τις παθήσεις.
Η ΠΑ.ΒΙ.Ν.Ν. συλλέγει δείγματα γενετικού υλικού, κύτταρα, ιστούς, αίμα, ούρα, εγκεφαλονωτιαίο υγρό και εγκεφαλικό ιστό τόσο από τον γενικό πληθυσμό όσο και από ένα συγκεκριμένο υποσύνολο του πληθυσμού (π.χ. από ασθενείς που πάσχουν από τη νόσο Αλτσχάιμερ ή άλλης μορφής άνοια).
Ο κ. Ανεστάκης επισημαίνει ότι οι απαντήσεις σε πλήθος κλινικών ερωτημάτων που αφορούν την πρόληψη, τη διάγνωση και την αντιμετώπιση των νευροεκφυλισιτκών νόσων θα πρέπει, κατά κύριο λόγο, να αναζητηθούν στη συστηματική μελέτη ποιοτικού βιολογικού υλικού μεγάλου αριθμού ασθενών.
“Η κλινική διάγνωση είναι ακριβής μόνον στο 70-80% των περιπτώσεων. Η μετά θάνατον πάθολογο-ανατομική διάγνωση είναι προϋπόθεση για κάθε αξιόλογη μελέτη σε σχέση με τα νευροεκφυλιστικά νοσήματα. Μόνο η κατά το δυνατό ακριβέστερη κλινικο-παθολογοανατομική συσχέτιση μπορεί να αυξήσει την εγκυρότητα και αξιοπιστία των διεθνών κλινικών κριτηρίων για τα νευροεκφυλιστικά νοσήματα” προσθέτει ο κ. Ανεστάκης.
Παράλληλα, τονίζει ότι τα προσωπικά στοιχεία των δοτών είναι προστατευμένα επειδή όλα τα δείγματα είναι κωδικοποιημένα, δηλαδή δεν υπάρχει τρόπος σύνδεσης των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα με τα βιολογικά υλικά, χωρίς τη χρήση κωδικού, τον οποίο κατέχουν ελάχιστοι εξειδικευμένοι επιστήμονες, εξουσιοδοτημένοι από το Δ.Σ. της ΠΑ.ΒΙ.Ν.Ν..
Δωρητής μπορεί να γίνει κάθε άτομο, ηλικίας 18 ετών και άνω, αρκεί να συμπληρώσει απλώς ένα έντυπο με τίτλο “Συγκατάθεση δωρεάς εγκεφάλου” και να το στείλει στην ΠΑ.ΒΙ.Ν.Ν.. Όταν η απόφαση για τη δωρεά εγκεφαλικού ιστού λαμβάνεται από συγγενή, τότε πρέπει να συμπληρωθεί έντυπο με τίτλο “Συγκατάθεση συγγενούς για δωρεά εγκεφάλου”.
Για περισσότερες πληροφορίες, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να απευθύνονται στην ΠΑ.ΒΙ.Ν.Ν., Πέτρου Συνδίκα 13, Τ.Κ. 546 43, Θεσσαλονίκη, τηλ 2310 810411 · 2310 925802 · 6972697072, 2310 925802 ή στην ιστοσελίδα http://www.neuro-bio.gr.