Σημαντικά ήταν και φέτος τα αποτελέσματα της υποβρύχιας αρχαιολογικής έρευνας στο ιστορικό ναυάγιο ΜΕΝΤΩΡ, το μπρίκι ιδιοκτησίας του Λόρδου Έλγιν, το οποίο βυθίσθηκε λόγω κακοκαιρίας στον όρμο του Αγίου Νικολάου στα Ν.Α. Κύθηρα το 1802 ενώ μετέφερε μέρος των αρχαιοτήτων που είχαν αφαιρεθεί από την ομάδα του Έλγιν από τον Παρθενώνα, την Ακρόπολη και άλλα αρχαία μνημεία των Αθηνών.
Συγκεκριμένα, όπως ενημερώνει με ανακοίνωσή του το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, στο διάστημα 4/9/20 έως 21/9/20 διενεργήθηκε η συστηματική υποβρύχια αρχαιολογική έρευνα της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων στο ιστορικό ναυάγιο ΜΕΝΤΩΡ στα Κύθηρα, υπό την διεύθυνση του αρχαιολόγου, Δρ. Δημήτρη Κουρκουμέλη. Κατά τη φετινή υποβρύχια ανασκαφική έρευνα, συνεχίσθηκε η διερεύνηση και ανασκαφή της τομής που είχε ήδη αρχίσει το 2019, στο δυτικό όριο του σωζόμενου σκαριού του πλοίου. Στον χώρο της τομής εντοπίσθηκαν πολλά ξύλα, τόσο από το πέτσωμα του πλοίου, όσο και τμήματα νομέων.
Τα τμήματα αυτά ήταν διάσπαρτα και χωρίς συγκεκριμένη διάταξη, που μαρτυρούν τη γενικότερη καταστροφή που συντελέσθηκε στο χώρο του ναυαγίου κατά τη βύθισή του, όσο και κατά τις μετέπειτα διεργασίες ναυαγιαιρεσίας. Η εικόνα της καταστροφής του πλοίου ήταν ιδιαίτερα έντονη, καθώς τμήματα των νομέων βρέθηκαν να έχουν παγιδευτεί κάτω από βράχια, ενδεικτικό και της σφοδρότητας του κυματισμού που προκαλούν στην περιοχή κυρίως οι νότιοι άνεμοι και οι οποίοι επηρεάζουν το πυθμένα σε μεγάλο βάθος.
Στον χώρο της τομής εντοπίσθηκαν, όπως και κατά την προηγούμενη ανασκαφική περίοδο το 2019, ένας σημαντικός αριθμός ξύλινων και μεταλλικών αντικειμένων που σχετίζονται κατά κύριο λόγο με τον εξοπλισμό του ενός εκ των δύο ιστών του πλοίου.
Ξύλινοι διαμπερείς κύλινδροι που χρησίμευαν για την κύλιση της κεραίας του κεντρικού ιστίου στον ιστό, ξύλινοι κύλινδροι που απέτρεπαν την περιτύλιξη των σχοινιών, ξύλινες δέστρες για την πρόσδεση των σχοινιών, τροχαλίες διαφόρων μεγεθών, μονές ή διπλές, ορισμένες από τις οποίες σώζουν ακόμα τμήματα των σχοινιών πρόσδεσής τους (από το χώρο του ναυαγίου έχουν ανελκυθεί μέχρι σήμερα 35 τροχαλίες ακέραιες ή τμήματά τους, από συνολικά περίπου τις 120 που απαιτούνται για τον εξαρτισμό ενός πλοίου των διαστάσεων του Μέντορα).
Γενικά, από τα αποτελέσματα της έρευνας, όπως αναφέρει το ΑΠΕ – ΜΠΕ επιβεβαιώνεται, ότι ο χώρος που ανασκάφηκε συμπίπτει με τη θέση του ενός εκ των δύο ιστών του πλοίου, καθώς το Μέντωρ ήταν ένα δικάταρτο μπρίκι και κατά πάσα πιθανότητα του πρυμναίου, αφού ορισμένα από τα ξύλινα εξαρτήματα συνδέονται με τα εξαρτήματα της κεραίας της πρύμνης του πλοίου.
Ακόμα κατά τη φετινή έρευνα, δόθηκε η ευκαιρία να ανελκυστούν και να φωτογραφηθούν τρισδιάστατα, δύο τμήματα νομέων του πλοίου. Οι νομείς αυτοί, δεν ήταν στη θέση τους και είχαν μετακινηθεί κατά την θραύση του πλοίου, μετά, δε, τη φωτογράφηση επανατοποθετήθηκαν στην τομή.
Ιδιαίτερα ενδιαφέροντα ήταν, επίσης, και τα άλλα κινητά ευρήματα που ανελκύθηκαν. Εντοπίσθηκαν για πρώτη φορά τμήματα δερμάτων υποδημάτων, πόρπες υποδημάτων και ζωνών και άλλα μικροαντικείμενα, όπως ένα μικρό νόμισμα/μάρκα που χρησιμοποιούταν κυρίως σε χαρτοπαίγνια. Είναι γνωστό από τις μαρτυρίες, τόσο του πληρώματος, όσο και των επιβαινόντων, ότι κατά τη διάρκεια του ατυχήματος, απώλεσαν το σύνολο των προσωπικών τους αντικειμένων, συμπεριλαμβανομένων και των ενδυμάτων τους.
Η μαρτυρία αυτή επιβεβαιώνεται από τα φετινά ευρήματα της ανασκαφής. Πέραν των ανωτέρων ανελκύθηκαν επίσης και διάφορα άλλα μικροαντικείμενα, όπως δύο πιόνια σκακιού (τα προηγούμενα χρόνια είχαν βρεθεί και άλλα έξι πιόνια σκακιού πιθανώς από το ίδιο σύνολο), νομίσματα και θραύσματα μαγειρικών και άλλων σκευών.
Στην υποβρύχια έρευνα του 2020 συνολικά συμμετείχαν 18 άτομα διαφόρων ειδικοτήτων και επιστημονικών εξειδικεύσεων, όπως αρχαιολόγοι, θαλάσσιοι βιολόγοι, εκπαιδευτές καταδύσεων, τοπογράφοι/μηχανικοί, συντηρητές αρχαιοτήτων, τεχνικοί βυθού και συγκεκριμένα οι: Ανδρέας Σωτηρίου, Θεοτόκης Θεοδούλου, Σταυρούλα Βραχιονίδου, Αλέξανδρος Τούρτας, Πάνος Αθανασόπουλος, Κώστας Τοκμακίδης, Κίμων Παπαδημητρίου, Γιάννης Ίσσαρης, Βασίλης Τσιαϊρης, Ελπίδα Καραδήμου, ‘Αρης Μιχαήλ, Χρύσα Φουσέκη, Ειρήνη Μάλλιου, Σπύρος Μουρέας, ‘Αγγελος Μαγγλής, Αντώνης Μπουτάτης, Μανουήλ Κουρκουμέλης.
Φωτογραφίες από τις υποβρύχιες έρευνες: Γ. Ίσσαρης