Ο πόνος στην ζωή είναι αναπόφευκτος. Δεν υπάρχει έμψυχος οργανισμός που να μην έχει βιώσει αυτό το αίσθημα. Η ιστορία έχει αποδείξει ότι αιώνες τώρα οι άνθρωποι πονάνε ψυχικά ή σωματικά. Αν και σύμφωνα με τους μελετητές ο πόνος είναι ένας, δεν κατηγοριοποιείται.
Ο καθένας μας ξεχωριστά γνωρίζει τι νιώθει όταν πονάει. Το αίσθημα αυτό υπάρχει και διαπερνά ολόκληρη την ζωή μας. Επίσης, πολλές φορές γινόμαστε μάρτυρες των ανθρώπων που αγαπάμε και πολλές φόρες συμπάσχουμε μαζί τους.
Τι είναι όμως ο πόνος; Είναι μια οντολογική ποιότητα; Υπάρχει υποκείμενο αυτόνομο ως πόνος ή αποτελεί μια απροσδιόριστη έννοια του μη συνειδητού; Πόσο έχει αλλάξει ο τρόπος αναφοράς σε αυτόν ιστορικά και κατά την πάροδο των αιώνων; Ο πόνος αποτελεί κοινωνικό πρόβλημα; Πως επηρεάζει την καθημερινότητα μας; Τι συμβαίνει με το χρόνιο πόνο;
Στα ερωτήματα αυτά επιχείρησε να δώσει απαντήσεις η εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συζήτηση στη Στέγη, στο πλαίσιο του κύκλου “Λέξεις και Σκέψεις”, με αφορμή το ομώνυμο βιβλίο της Joanna Bourke.
Η διάσημη Βρετανίδα ιστορικός, πανεπιστημιακός και συγγραφέας Joanna Bourke (Τζοάνα Μπερκ, δεύτερη από αριστερά), επικεφαλής του διεπιστημονικού προγράμματος «Η ιστορία του πόνου» του Wellcome Trust και του Κολεγίου Birkbeck του Λονδίνου μέσα από το βιβλίο της “The Story of Pain: From Prayer to Painkillers’ (εκδόσεις Oxford University Press) προσεγγίζει τον πόνο ιστορικά και περιγράφει μέσα από το έργο της πως οι άνθρωποι τον βιώνουν με την πάροδο του χρόνου. Για την έρευνα της έχει ανατρέξει σε προσεγγίσεις φιλοσόφων (Wittgenstein, Descartes), στις ποιητικές αναφορές συγγραφέων (Virginia Wοolf) αλλά και στις αξεπέραστες μαρτυρίες ιατρών και χειρουργών (Rene Leriche).
Στο βιβλίο της μελετάει τον πόνο από τον 18ο αιώνα μέχρι και σήμερα. Ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι περιγράφουν τον πόνο έχει αλλάξει με την πάροδο των αιώνων. Για παράδειγμα τον 18ο και 19ο αιώνα οι άνθρωποι πίστευαν ότι ο πόνος είναι ‘μήνυμα’ από τον Θεό ή την Φύση ‘ Υπέφερε τώρα για να μην υποφέρεις στην άλλη ζωή΄έλεγαν. Ενώ, τον 20ο και τον 21ο αιώνα η αντίληψη αυτή άλλαξε. Η άποψη που επικρατούσε ήταν ότι ο πόνος είναι αναγκαίο κακό και πρέπει να καταπολεμηθεί.
Στην συζήτηση συμμετείχαν διακεκριμένοι επιστήμονες διαφορετικών επιστημονικών αντικειμένων όπου παρουσίασε καθένας ξεχωριστά και ανάλογα με το πεδίο ενδιαφέροντος του, την ιστορική, την ψυχολογική, την ιατρική, την καλλιτεχνική και την κοινωνική διάσταση του πόνου.
Στους ομιλητές αυτής της ξεχωριστής παρουσίασης ήταν φυσικά η συγγραφέας του βιβλίου, Joanna Bourke, της οποίας το βιβλίο κέντρισε το ενδιαφέρον πολλών διαφορετικών πεδίων έρευνας.
Ο εξειδικευμένος στον πόνο γιατρός αναισθησιολόγος Ευάγγελος Παναγιωτάκος μας ‘καθησύχασε’ λέγοντας ότι σήμερα τα μέσα υπάρχουν, ο πόνος μπορεί να αντιμετωπιστεί, καθώς πέρα από τις εξελίξεις στα φάρμακα και στη σωστή τους χρήση, έχει γεννηθεί η επεμβατική θεραπεία πόνου. Το πρόβλημα βέβαια εδώ είναι ότι η πρόσβαση σε ειδικευμένους γιατρούς είναι ακόμα ελάχιστη από το ευρύ κοινό.
Στην ομιλία συμμετείχαν επίσης η Πέπη Ρηγοπούλου, καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και η Αθηνά Αθανασίου, αναπληρώτρια καθηγήτρια κοινωνικής ανθρωπολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Την συζήτηση συντόνιζε ο Δημήτρης Παπανικολάου, αναπληρωτής καθηγητής Νεοελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Τα ερωτήματα που γεννήθηκαν ήταν πολλά και η συμμέτοχη του κόσμου στην συζήτηση που ακολούθησε στο τέλος της παρουσίασης ήταν εντυπωσιακή.
Μεταξύ αυτών: πως ο πόνος ο δικός μας επηρεάζει το κοινωνικό μας περίγυρο( γονείς, παιδιά, φίλοι), αν σχετίζεται ο πόνος με το μυαλό μας, τι γίνεται με τον παιδικό πόνο ή τον εξιδανικευμένο πόνο κ.λ.π.
Κάποια ερωτήματα απαντήθηκαν, κάποια άλλα προβλημάτισαν ενώ άλλα δημιούργησαν ερεθίσματα για περαιτέρω ερεύνα.