ΕΛΙΣ ΚΙΣ
ΑΓΙΑ ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗ. Το βάζο με τα λευκά λουλούδια μπροστά από το ακέφαλο άγαλμα υποδεικνύει τιμή και σεβασμό. Αυτό έμαθα κατά την επίσκεψή μου στην πρώην αυτοκρατορική, μετέπειτα επαναστατική και νυν ομοσπονδιακή πόλη της Ρωσίας. Το αποκομμένο όμως εδώ και αιώνες από το δυτικό αέτωμα του Παρθενώνα γλυπτό φαντάζει ιδιαίτερα μοναχικό στο κέντρο της ντυμένης από λιλά μάρμαρο αίθουσας 108, που είναι γνωστή ως Ρωμαϊκή Αυλή, του επιβλητικού κτιρίου του Νέου Ερμιτάζ, το πρωινό του περασμένου Σαββάτου.
Η είδηση του ερχομού του γλυπτού στην πόλη ως «δώρο» για τον εορτασμό των 250 ετών από την ίδρυση του μουσείου από τη Μεγάλη Αικατερίνη το 1764 έχει κάνει ήδη τον γύρο του κόσμου από την προηγούμενη μέρα.
Πολλά τα χαμόγελα στα πρόσωπα των επισκεπτών που εισέρχονται στην αίθουσα. Ξέρουν άραγε τι ακριβώς αντικρίζουν; «Ενα αριστούργημα από το Βρετανικό Μουσείο», γράφει η μπροσούρα του μουσείου στη στήλη με τις ειδικές εκθέσεις για τον μήνα Δεκέμβριο. Πουθενά λόγος για την πραγματική ταυτότητα του έργου: ο θεός ποταμός Ιλισός, πλασμένος υπό την εποπτεία του Φειδία, που χρόνια τώρα βρίσκεται «τεμαχισμένος» από την αρχική του θέση, εκεί απ’ όπου παρακολουθούσε τη διεκδίκηση της πόλης από τη θεά Αθηνά και τον θεό Ποσειδώνα με νικήτρια την πρώτη.
Παιχνίδια στην αρένα της διεθνούς πολιτικής λένε κάποιοι, για διπλωματία της τέχνης εκ μέρους των διευθυντών των δύο μουσείων μιλούν άλλοι, χωρίς αμφιβολία το θέμα του ταξιδιού του Ελληνα θεού από τις αίθουσες του λονδρέζικου μουσείου – το πρώτο άγαλμα του Παρθενώνα που αποκτά “ταξιδιωτική βίζα”- στις όχθες του ποταμού Νέβα αποτελεί μέρες τώρα θέμα ζωηρής συζήτησης για γνώστες και μη.
Και πάνω απ’ όλα προκαλεί εθνικό εκνευρισμό πίσω στην Ελλάδα που συνεχίζει τον δικό της αγώνα, οργανωμένο και μη, για την επιστροφή των Μαρμάρων και την οριστική τοποθέτησή τους στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο στο Μουσείο της Ακρόπολης.
Στο μεταξύ, στη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη και πολιτιστική πρωτεύουσα της Ρωσίας, στην επεξήγηση του εκθέματος στα αγγλικά, το Βρετανικό Μουσείο αναφέρει ότι το έργο είναι ένα ακόμη κομμάτι από τα γλυπτά που «διέσωσε» ο λόρδος Ελγιν από την Ακρόπολη των Αθηνών στις αρχές του 19ου αιώνα. Σε δηλώσεις του την περασμένη εβδομάδα ο διευθυντής του Βρετανικού Μουσείου, Νιλ Μακ Γκρέγκορ, σημείωνε ότι μετά το ντεμπούτο του Ιλισού, ο οργανισμός είναι διατεθειμένος να προβεί στο μέλλον και σε άλλες τέτοιου είδους ανταλλαγές.
Κάποιοι αναρωτιούνται αν η Ελλάδα θα μπορούσε να διεκδικήσει τον επαναπατρισμό του αγάλματος με νομικά μέσα σήμερα κιόλας, ενώ μερικοί καλούν τον ισχυρότερο άνθρωπο του πλανήτη -κατά την εκτίμηση του περιοδικού Time- Βλαντιμίρ Πούτιν να μην επιτρέψει την επιστροφή του θεού Ιλισού στο Λονδίνο αλλά στην πατρίδα του.
Σε τηλεφωνική συνομιλία με το γραφείο Τύπου του μουσείου νωρίτερα το πρωί του Σαββάτου, ζητώ μια δήλωση από την υπεύθυνη Τύπου. Μου ζητείται να στείλω το αίτημά μου γραπτώς. Γράφω ένα γρήγορο μέιλ και ζητώ να μάθω γιατί το Ερμιτάζ φιλοξενεί τον Ιλισό, ένα γλυπτό του Παρθενώνα, απ’ οποιοδήποτε άλλο έργο που θα μπορούσε να έχει ταξιδέψει από το Λονδίνο.
Στο μεταξύ το Σάββατο είναι μέρα σχολικών επισκέψεων και οι δεκάδες μικροί μαθητές και μαθήτριες που έχουν κατακλύσει το Ερμιτάζ εξερευνούν με ή χωρίς ενθουσιασμό τις αίθουσες αρχαιοτήτων. Την ίδια ώρα μουσική από την αγαπημένη «Λίμνη των Κύκνων» του Τσαϊκόφσκι αντηχεί ακριβώς έξω από την είσοδο του μουσείου στην τεράστια πλατεία του Παλατιού, όπου η οργάνωση για τους βραδινούς γενέθλιους εορτασμούς των 250 ετών παίρνει την τελική της μορφή.
Στην αίθουσα 108, ο μοναχικός Ιλισός είναι προγραμματισμένος να παραμείνει μέχρι τις 18 Ιανουαρίου. Η παραμονή του έχει ήδη μετατραπεί σε παγκόσμιο πολιτιστικό ριάλιτι, μια μάχη εντυπώσεων και πλατφόρμα για δραματικές δηλώσεις, όπως εκείνες του δημάρχου του Λονδίνου, Μπόρις Τζόνσον, ο οποίος σε χθεσινό άρθρο του στη βρετανική Telegraph δηλώνει ότι η απόφαση του Βρετανικού Μουσείου να στείλει το γλυπτό στη χώρα του Πούτιν σε αυτήν τη χρονική περίοδο δείχνει το μεγαλείο της χώρας του και γιατί τα «Ελγίνεια ανήκουν και θα παραμείνουν στο Λονδίνο».
Σε δικές του δηλώσεις ο διευθυντής του Ερμιτάζ, Μιχαήλ Πιοτρόφσκι, εύχεται το βρετανικό «δώρο» να μην τραυματίσει τις σχέσεις του οργανισμού με ελληνικά μουσεία ενόψει του έτους ελληνορωσικής φιλίας που θα διεξαχθεί το 2016.
Λίγο πριν φύγω συναντώ την Ολγα και τη Λιούμποφ. Και οι δύο γέννημα-θρέμμα της Αγίας Πετρούπολης, ήρθαν ειδικά στο μουσείο για να δουν από κοντά τον Ελληνα θεό. «Το γεγονός ότι έχουμε την ευκαιρία να δούμε αυτό το αριστούργημα στην πόλη μας για τα γενέθλια του μουσείου είναι θαυμάσιο» μου εξηγούν. Τις ρωτάω αν έχουν έρθει ποτέ στην Ελλάδα και στην Αθήνα. «Οχι και ασφαλώς θέλουμε να έρθουμε για να δούμε την Ακρόπολη», απαντούν με μια φωνή.
Πηγή: Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ