Κοινό ανακοινωθέν για την έναρξη του 5ου Στρατηγικού Διαλόγου εξέδωσαν τα ΥΠΕΞ Ελλάδας και ΗΠΑ.
Σημειώνεται ότι χθες ο Έλληνας ΥΠΕΞ Γιώργος Γεραπετρίτης υπέγραψε τις συμφωνίες για την έναρξη του 5ου Στρατηγικού Διαλόγου Ελλάδας-ΗΠΑ, ανάμεσά τους και τη συμμετοχή της Ελλάδας στο «Άρτεμις» της NASA για την εξερεύνηση του Διαστήματος.
Ο Άντονι Μπλίνκεν, ο οποίος συναντήθηκε με τον ομόλογό του κ. Γεραπετρίτη τόνισε πως «Η εταιρική σχέση μεταξύ των χωρών μας είναι κατά την κρίση μου στο υψηλότερο επίπεδο που υπήρξε ποτέ. Αυτή η αίσθηση ενισχύθηκε όταν είχα την ευκαιρία να επισκεφθώ την Αθήνα πριν από ένα χρόνο για τον τελευταίο μας Στρατηγικό Διάλογο και επίσης στην πρόσφατη επίσκεψή μου μόλις πριν από λίγες εβδομάδες, με τον πρωθυπουργό στην Κρήτη», ενώ αναφέρθηκε και στην πώληση των F-35.
Εξάλλου, σε ανακοίνωσή του το State Department υπογράμμισε ότι «Οι Ηνωμένες Πολιτείες θεωρούν την Ελλάδα ως έναν απαραίτητο εταίρο και έναν βασικό σύμμαχο του ΝΑΤΟ που υπερασπίζεται τη νοτιοανατολική πλευρά του ΝΑΤΟ. Ενωμένοι από τις δημοκρατικές αξίες προωθούμε τους κοινούς στόχους για ειρήνη και ευημερία στην Ανατολική Μεσόγειο, στα Δυτικά Βαλκάνια, στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας και όχι μόνο.
Το κοινό ανακοινωθέν Ελλάδας-ΗΠΑ
Το κείμενο του ακόλουθου ανακοινωθέντος δημοσιεύτηκε από τις Κυβερνήσεις των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής και της Ελλάδας με την ευκαιρία του Πέμπτου Στρατηγικού Διαλόγου.
Ο Στρατηγικός Διάλογος υπηρετεί την επιτάχυνση της εμβάθυνσης της συνεργασίας μεταξύ της Ελλάδας και των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι δύο χώρες αξιοποίησαν την πέμπτη συνάντηση του Στρατηγικού Διαλόγου για να υπογραμμίσουν την αναπτυσσόμενη διμερή και διατλαντική σχέση τους που εδράζεται σε κοινές δημοκρατικές αξίες και συμφέροντα. Στις 9 Φεβρουαρίου 2024, ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Antony J. Blinken και ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, διεξήγαγαν συζητήσεις, στις οποίες συμμετείχε υψηλόβαθμη δι-υπηρεσιακή εκπροσώπηση από τις δύο χώρες.
Κατά τον φετινό Διάλογο, η Ελλάδα υπέγραψε τις «Συμφωνίες Άρτεμις» και είναι η 35η χώρα που προσχωρεί σε αυτές. Σύμφωνα με τις αρχές των Συμφωνιών Άρτεμις, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ελλάδα επιβεβαιώνουν την κοινή τους δέσμευσή σε ένα κοινό όραμα για ειρηνική, βιώσιμη και διαφανή συνεργασία στον τομέα του διαστήματος. Ο Υπουργός Εξωτερικών, κ. Γεραπετρίτης, υπέγραψε τις Συμφωνίες εκ μέρους της Ελλάδας. H Ελλάδα και οι Ηνωμένες Πολιτείες επαναβεβαιώνουν τη βούλησή τους για συνέχιση και ενίσχυση της συνεργασίας στους ακόλουθους τομείς:
Περιφερειακά ζητήματα
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ελλάδα ανανέωσαν τη δέσμευσή τους για την προαγωγή της σταθερότητας, της ειρήνης και της ευημερίας στην Ευρώπη και την περιοχή, ιδίως μετά την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου στο Ισραήλ, τις βίαιες ενέργειες των Χούθι που απειλούν τα δικαιώματα και τις ελευθερίες της ναυτιλίας και της ναυσιπλοΐας στην Ερυθρά Θάλασσα, και τον συνεχιζόμενο πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Οι δύο κυβερνήσεις επαναβεβαίωσαν τις κοινές τους αξίες και την προσήλωσή τους στη Δημοκρατία, καθώς και την αναγκαιότητα επίλυσης των διαφορών δια της διπλωματικής οδού, σεβασμού της κυριαρχίας και τήρησης του Διεθνούς Δικαίου, συμπεριλαμβανομένου του δικαίου της θάλασσας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες χαιρέτισαν τις συνεχείς επαφές μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας, συμπεριλαμβανομένου του Πέμπτου Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας, της 7ης Δεκεμβρίου 2023 στην Αθήνα, και της υπογραφής της Διακήρυξης περί Σχέσεων Φιλίας και Καλής Γειτονίας Ελλάδας-Τουρκίας.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ελλάδα προτίθενται να συνεχίσουν την προώθηση της περιφερειακής ολοκλήρωσης, του κράτους Δικαίου, των σχέσεων καλής γειτονίας, της σταθερότητας και της ασφάλειας στην περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων και της Ανατολικής Μεσογείου, καθώς και τη συνεργασία μέσω του σχήματος 3+1 (Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ και Ηνωμένες Πολιτείες). Ενόψει των περιφερειακών εξελίξεων, η εμβάθυνση της συνεργασίας του σχήματος 3+1 και η σύνδεσή του με άλλες πρωτοβουλίες περιφερειακής συνεργασίας θα δώσει ώθηση στην οικονομική ανάπτυξη, τη βιώσιμη ανάπτυξη και τη σταθερότητα στην περιοχή. Οι Ηνωμένες Πολιτείες εξέφρασαν ικανοποίηση για την ανθρωπιστική βοήθεια της Ελλάδας στη Γάζα, την ισχυρή υποστήριξη προς το Ισραήλ, τη συμμετοχή της στην επιχείρηση Prosperity Guardian, και επαίνεσαν την Ελλάδα για τον ηγετικό της ρόλο στη νέα ναυτική επιχείρηση της ΕΕ, EUNAVFOR Aspides. Οι δύο κυβερνήσεις συζήτησαν τη σημασία της στήριξης της Ουκρανίας, τονίζοντας την ακλόνητη δέσμευσή τους και τον σεβασμό των θεμελιωδών αρχών της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας όλων των χωρών. Οι δύο χώρες επεσήμαναν την υποψηφιότητα της Ελλάδας για το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών την περίοδο 2025/26 και σχεδίασαν την περαιτέρω ενίσχυση της ήδη εξαιρετικής συνεργασίας τους στον ΟΗΕ.
Άμυνα και Ασφάλεια
Οι δύο χώρες επιβεβαίωσαν εκ νέου τη σημασία της διεύρυνσης και εμβάθυνσης της διμερούς στρατηγικής αμυντικής συνεργασίας. Επανέλαβαν τη σταθερή αποφασιστικότητά τους να διασφαλίσουν και να προστατεύσουν από κοινού την ασφάλεια, την κυριαρχία, την ανεξαρτησία και την εδαφική ακεραιότητα των χωρών τους, αντίστοιχα. Υπογράμμισαν, επίσης, τη δέσμευσή τους να ενισχύσουν τη συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας μέσω των προσπαθειών στρατιωτικού εκσυγχρονισμού της Ελλάδας. Προσβλέπουν δε στη συνέχιση της συνεργασίας για την προμήθεια αμυντικού εξοπλισμού, όπως τα μαχητικά F-35 και, στο πλαίσιο της EDA περί πλεονάζοντος υλικού, αεροσκάφη C-130H και μαχητικά πλοία τύπου LCS. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ελλάδα συζήτησαν για πιθανά αμοιβαία οφέλη από τον από κοινού σχεδιασμό και τη συμπαραγωγή φρεγατών κλάσης Constellation, συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών οφελών για τα ελληνικά ναυπηγεία και τη συνεργασία μεταξύ των οικοσυστημάτων αμυντικής καινοτομίας των δύο χωρών. Οι Ηνωμένες Πολιτείες επαίνεσαν την Ελλάδα για την υπέρβαση της δέσμευσης που είχε αναλάβει στη Σύνοδο Κορυφής της Ουαλίας, δαπανώντας άνω του 3,5% του ΑΕΠ της για την άμυνα, με άνω του 45% αυτού του ποσού να χρησιμοποιείται για την αγορά σημαντικού εξοπλισμού και για τον εκσυγχρονισμό. Οι Ηνωμένες Πολιτείες σημείωσαν τη συνεχιζόμενη επιτυχία της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (MDCA), η οποία αυξάνει την ικανότητα του ΝΑΤΟ να προστατεύει τη νοτιοανατολική του πτέρυγα και παρέχει στρατηγικά σημαντική πρόσβαση, διευκολύνσεις και δυνατότητα διέλευσης για τις αμερικανικές δυνάμεις. Σε αυτό το πλαίσιο, χαιρέτισαν τα έργα βελτίωσης των υποδομών στη Σούδα, τη Λάρισα, την Αλεξανδρούπολη και άλλες περιοχές. Η Ελλάδα και οι Ηνωμένες Πολιτείες υπογράμμισαν τον αυξανόμενο αριθμό αμερικανικών δυνάμεων που συνεργάζονται σε κλίμα αλληλεγγύης με τις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις μέσω συνδυασμένων πολυμερών εκπαιδεύσεων και ασκήσεων για την υποστήριξη της Συμμαχίας του ΝΑΤΟ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ελλάδα υπογράμμισαν τη στρατηγική σημασία του Λιμένος της Αλεξανδρούπολης ως ζωτικής σημασίας κόμβου υλικοτεχνικής υποστήριξης, ενέργειας και αλυσίδας εφοδιασμού.
Ανθρωπιστικές προκλήσεις και Ετοιμότητα για την αντιμετώπιση καταστροφών
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ελλάδα συζήτησαν για τον σχεδιασμό αντιμετώπισης περιστατικών έκτακτης ανάγκης και την ετοιμότητα αντιμετώπισης των πυρκαγιών, συμπεριλαμβανομένης της ελληνικής συνεισφοράς στον μηχανισμό πολιτικής προστασίας της ΕΕ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες χαιρέτισαν τη συμμετοχή του Ελληνικού Πυροσβεστικού Σώματος σε αμερικανική εκπαιδευτική περιοδεία και εξέφρασαν ενδιαφέρον για την επικαιροποίηση της συνεργασίας στην αντιμετώπιση καταστροφών. Οι δύο χώρες υπογράμμισαν την αναγκαιότητα εξεύρεσης βιώσιμων λύσεων για την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών που επηρεάζουν εξίσου την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες υπογράμμισαν την Πρωτοβουλία τους για την Ασφαλή Κινητικότητα (Safe Mobility Initiative) με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) και τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (IOM), για την καθιέρωση πρόσβασης σε υπηρεσίες με βάση συγκεκριμένες ανθρωπιστικές ανάγκες και ανάγκες προστασίας. Η Ελλάδα τόνισε, επίσης, τη σημασία δημιουργίας περισσότερων νόμιμων μεταναστευτικών οδών, παρουσιάζοντας σχετικές διμερείς συμφωνίες. Η Ελλάδα υπογράμμισε τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι χώρες πρώτης γραμμής στη Μεσόγειο, καθώς δέχονται μεγάλο αριθμό μεταναστών και αιτούντων ασύλου, ενώ παράλληλα διασφαλίζουν την αποτελεσματική προστασία των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ.
Ενέργεια και Περιβάλλον
Οι δύο χώρες τόνισαν τη συνέχιση της συνεργασίας τους στον τομέα της ενεργειακής ασφάλειας, υπογραμμίζοντας τον κοινό στόχο μεγαλύτερης περιφερειακής διασυνδεσιμότητας για τη διαφοροποίηση των οδών και των μορφών ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπου η Ελλάδα έχει αναδειχθεί σε ευρωπαϊκό ηγέτη. Η συνεργασία για την ανάπτυξη υποδομών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Ελλάδα αποτελεί κοινή προτεραιότητα για την ενίσχυση του μέλλοντος της Ελλάδας ως εξαγωγέα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, μεταξύ άλλων μέσω της πρωτοβουλίας Green Aegean. Επιπλέον, οι Ηνωμένες Πολιτείες υποστηρίζουν τις προσπάθειες της Ελλάδας να προωθήσει έργα διασύνδεσης ηλεκτρικής ενέργειας στην Ανατολική Μεσόγειο, συμβάλλοντας έτσι στην ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια και την προώθηση της καθαρής ενέργειας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες χαιρετίζουν την προσχώρηση της Ελλάδας στην Πρωτοβουλία των Τριών Θαλασσών (Three Seas Initiative) ως ένα σημαντικό βήμα για την ενίσχυση του διαδρόμου Βορρά-Νότου, που προάγει την περιφερειακή ενεργειακή συνεργασία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες εξήραν την ηγετική θέση και τις προετοιμασίες της Ελλάδας για τη διοργάνωση της 9ης Διάσκεψης Our Ocean, τον Απρίλιο του 2024, και επανέλαβαν τη δέσμευσή τους να υποστηρίξουν τις προσπάθειες σχεδιασμού και τις προτεραιότητες της Ελλάδας, συμπεριλαμβανομένης της πράσινης ναυτιλίας. Οι δύο χώρες υπογράμμισαν τη σημασία της συμπερίληψης των νέων στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και την ανθεκτικότητα σε αυτή, μεταξύ άλλων μέσω ενός χρηματοδοτούμενου από την Πρεσβεία των ΗΠΑ στην Αθήνα προγράμματος ανταλλαγής νέων που συνδέει το California Conservation Corps με την ελληνική μη κυβερνητική οργάνωση Ecogenia.
Επιβολή του Νόμου και Αντιμετώπιση της Τρομοκρατίας
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ελλάδα συζήτησαν τη συνεχιζόμενη συνεργασία τους στον τομέα της επιβολής του νόμου, με αμφότερες να δεσμεύονται για αμοιβαία νομική συνδρομή, εκδόσεις, κοινή εκπαίδευση και ανταλλαγές θεμάτων για την αντιμετώπιση σύνθετων προκλήσεων και έκαναν ανασκόπηση δε των επιτυχιών σε αυτούς τους τομείς. Οι Ηνωμένες Πολιτείες εξήραν τον ηγετικό ρόλο της Ελλάδας στην περιοχή ως προς τη στρατηγική προώθηση της ασφάλειας των αερομεταφορών μέσω της ανάπτυξης Μονάδων Στοιχείων Επιβατών σε αρκετές χώρες των Δυτικών Βαλκανίων. Κατά τη συζήτηση υπογραμμίσθηκαν περαιτέρω οι επιτυχείς προσπάθειες της Ελλάδας να αντιμετωπίσει νέες και αναδυόμενες απειλές, όπως η κυβερνοασφάλεια και οι απειλές εναντίον σημαντικών υποδομών, το ξέπλυμα χρήματος και η τρομοκρατία, μέσω της έκδοσης νέων βιομετρικών ταυτοτήτων και διαβατηρίων. Οι δύο χώρες επιβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους να καταπολεμήσουν την εμπορία ανθρώπων, να ενισχύσουν την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, να προωθήσουν την ασφάλεια των περιφερειακών αερομεταφορών και την ανταλλαγή πληροφοριών στα Δυτικά Βαλκάνια και να συνεργαστούν μέσω του Παγκόσμιου Συνασπισμού για την Καταπολέμηση του ISIS.
Εμπόριο και Επενδύσεις
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ελλάδα εξύμνησαν το δυναμικό έτος εμπορίου και επενδύσεων, δίνοντας έμφαση στην πρόοδο του Συμβουλίου Εμπορίου και Τεχνολογίας ΗΠΑ-ΕΕ. Συζήτησαν για το δάνειο, ύψους 125 εκατομμυρίων δολαρίων, του Διεθνούς Οργανισμού Χρηματοδότησης Ανάπτυξης των ΗΠΑ (DFC) προς τα Ναυπηγεία ΟΝΕΧ Ελευσίνας, την πρώτη τέτοιου είδους συμφωνία στην Ελλάδα. Τα δύο έθνη αναγνώρισαν την οικονομική πρόοδο της Ελλάδας και τις συνεχιζόμενες προσπάθειές της για τη θεσμοθέτηση ενός μηχανισμού ελέγχου των άμεσων ξένων επενδύσεων, ο οποίος σχεδιάστηκε για την προστασία της εθνικής ασφάλειας της Ελλάδας και ως πύλης εισόδου στην Ευρώπη. Η Ελλάδα εξήρε τις υποστηριζόμενες από τις ΗΠΑ προσπάθειες ένταξης στον χώρο εργασίας, συμπεριλαμβανομένου του δικτύου Women in Tech (Γυναίκες στην Τεχνολογία), στη Θεσσαλονίκη, για την υποστήριξη και την ενδυνάμωση των γυναικών που εργάζονται και σπουδάζουν σε τομείς της τεχνολογίας, τη διενέργεια προσλήψεων και την προβολή και υπεράσπιση της αλλαγής πολιτικής σε τοπικό και εθνικό επίπεδο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες συνεχάρησαν την Ελλάδα για τον αριθμό-ρεκόρ τουριστών, ιδίως από τις Ηνωμένες Πολιτείες, το 2023, και αναγνώρισαν τη σημασία αυτού του βασικού τομέα της οικονομίας για τη συνεχή οικονομική ανάπτυξη και την απασχόληση. Η Ελλάδα υπογράμμισε τη σημασία της κατοχύρωσης υψηλών επιπέδων αεροπορικής σύνδεσης για τη διατήρηση και ενίσχυση των διμερών τουριστικών ροών.
Δεσμοί μεταξύ των δύο λαών
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ελλάδα επαναβεβαίωσαν τους βαθύτατους και διαχρονικούς δεσμούς μεταξύ των λαών των δύο εθνών και την κοινή μας αφοσίωση στη δημοκρατία, την καινοτομία και τη διεύρυνση των εκπαιδευτικών ευκαιριών για όλους, ανεξάρτητα από το υπόβαθρο ή τις ικανότητές τους. Οι δύο χώρες αναγνώρισαν τον σημαντικό ρόλο της εκπαίδευσης και του πολιτισμού ως κινητήριων δυνάμεων οικονομικής ανάπτυξης και υπογράμμισαν την ανάγκη διατήρησης της ακαδημαϊκής εξωστρέφειας και διαφάνειας στη συνεργασία στους τομείς της διεθνούς τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και της έρευνας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ελλάδα επιβεβαίωσαν εκ νέου τη δέσμευσή τους να ενισχύσουν τη συνεργασία τους στον τομέα της εκπαίδευσης, μεταξύ άλλων μέσω της προσφοράς περισσότερων ευκαιριών για ανταλλαγή Αμερικανών και Ελλήνων φοιτητών. Οι δύο χώρες επαναβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους για την προώθηση της διαφορετικότητας, της ισότητας, της συμπερίληψης και της προσβασιμότητας στην εκπαιδευτική και πολιτιστική συνεργασία και τόνισαν τις ευκαιρίες ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών στην εκπαίδευση χωρίς αποκλεισμούς, συμπεριλαμβανομένων της εκπαίδευσης για άτομα με ειδικές ανάγκες, του ενιαίου σχεδιασμού για τη μάθηση και τη διδασκαλία και της έγκαιρης παρέμβασης. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ελλάδα καλωσόρισαν την ενισχυμένη διμερή συνεργασία για την επιστροφή στην Ελλάδα παράνομα αποκτηθέντων έργων τέχνης. Οι δύο χώρες συμφώνησαν να εξετάσουν τρόπους περαιτέρω ευαισθητοποίησης κατά του αντισημιτισμού και του ρατσισμού. Επαναβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους στην εκπαίδευση για το Ολοκαύτωμα, συμπεριλαμβανομένης της ίδρυσης Μουσείου Ολοκαυτώματος και Χώρου Μνήμης στη Θεσσαλονίκη, καθώς και την κοινή εποπτεία των Αρχείων Arolsen για τις Ναζιστικές Διώξεις, ως εταίροι στη Διεθνή Επιτροπή, στην οποία η Ελλάδα θα ασκήσει την προεδρία το 2024. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ελλάδα συζήτησαν τις δυνατότητες συνεργασίας για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Οι Ηνωμένες Πολιτείες χαιρέτισαν τις δεσμεύσεις του Πρωθυπουργού, κ. Μητσοτάκη, για τη νομοθέτηση της ισότητας στον γάμο και τη συνέχιση της εφαρμογής του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την επέκταση της προστασίας των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων στην Ελλάδα.