Κατατέθηκε στη Βουλή το νομοσχέδιο του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών με τίτλο «Δάνεια: Διαφάνεια, ανταγωνισμός, προστασία των ευάλωτων- Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2021/2167, επανεισαγωγή του προγράμματος “ΗΡΑΚΛΗΣ” και άλλες επείγουσες διατάξεις».
Το νομοσχέδιο εισάγει σειρά σημαντικών μέτρων με τα οποία:
- Θεσπίζονται υποχρεώσεις διαφάνειας, ενημέρωσης και σεβασμού των δικαιωμάτων των οφειλετών για τους servicers.
- Εκσυγχρονίζεται ο εξωδικαστικός μηχανισμός και διευρύνεται η προστασία για τους πραγματικά ευάλωτους οφειλέτες.
- Βελτιώνεται το πλαίσιο λειτουργίας του Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης Ακινήτων.
- Εισάγονται ρυθμίσεις που ενισχύουν τον ανταγωνισμό, όπως η χορήγηση δανείων από μη τραπεζικούς φορείς.
- Απλοποιούνται οι διαδικασίες του Πτωχευτικού Κώδικα
- Επεκτείνονται οι συναλλαγές μέσω συστημάτων άμεσων πληρωμών (IRIS).
Ο Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης, δήλωσε: «Η παρέμβασή μας για τις τράπεζες και τα δάνεια συνδυάζει τον στόχο της οικονομικής εξυγίανσης με την προστασία των πραγματικά ευάλωτων οφειλετών, με μια σειρά από σύγχρονες και δίκαιες λύσεις. Οι servicers αποκτούν νέες, αυστηρές υποχρεώσεις διαφάνειας, για την καλύτερη ενημέρωση των δανειοληπτών. Ο εξωδικαστικός μηχανισμός απλουστεύεται και βελτιώνεται, με ειδική μέριμνα για τους ευάλωτους. Η επέκταση του προγράμματος Ηρακλής θα λειτουργήσει προς όφελος της ευρωστίας του τραπεζικού συστήματος. Ενώ παράλληλα ο ανταγωνισμός στο τραπεζικό σύστημα προωθείται με συγκεκριμένες πρωτοβουλίες, όπως η δυνατότητα μη τραπεζικών ιδρυμάτων να δίνουν στεγαστικά και επιχειρηματικά δάνεια, πράγμα που γίνεται ήδη σε αρκετές χώρες στο εξωτερικό. Η ελληνική οικονομία έχει αποδειχθεί ανθεκτική και το 2024 θα ανέβει ακόμα πιο ψηλά! Η περαιτέρω αντιμετώπιση του ληξιπρόθεσμου ιδιωτικού χρέους θα συμβάλει σίγουρα προς αυτή την κατεύθυνση!».
Οι ρυθμίσεις για τον Ηρακλή, ύστερα από σχετική συμφωνία που επιτεύχθηκε με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προβλέπουν την εισαγωγή της τρίτης φάσης του προγράμματος η οποία θα έχει ανώτατο όριο χορήγησης κρατικών εγγυήσεων έως και 2 δις ευρώ και διάρκεια ως τις 31.12.2024, προκειμένου να εξεταστούν αιτήματα που θα υποβληθούν από ελληνικές τράπεζες.
Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει εξάλλου σειρά ρυθμίσεων για διαφάνεια στη διαχείριση των οφειλών, προστασία των ευάλωτων δανειοληπτών και ενίσχυση του ανταγωνισμού στο τραπεζικό σύστημα.
Ειδικότερα:
Servicers: Εισάγεται σειρά συγκεκριμένων υποχρεώσεων προς τους servicers για την ενημέρωση, εξυπηρέτηση και σεβασμό των δικαιωμάτων των καταναλωτών, με βάση τις προβλέψεις της Κοινοτικής Οδηγίας 2021/2167 αλλά και πέρα από αυτές. Μεταξύ άλλων οι servicers υποχρεώνονται να παρέχουν μέσω ειδικής ψηφιακής πλατφόρμας προσωποποιημένη και αναλυτική ενημέρωση προς τους οφειλέτες, για το ύψος της οφειλής, το ιστορικό των πληρωμών, τις δόσεις, το επιτόκιο της ρύθμισης κ.λπ. Ο οφειλέτης θα μπορεί να βλέπει τα στοιχεία αυτά εισερχόμενος με χρήση του κωδικού του σε ειδική εφαρμογή στις ιστοσελίδες των servicers (κατ’ αναλογία με το web banking των τραπεζών).
Η εφαρμογή αυτή θα πρέπει να τεθεί σε λειτουργία το αργότερο έως τις 31 Μαρτίου 2024. Οι ποινές για τους παραβάτες περιλαμβάνουν πρόστιμα έως 500.000 ευρώ, υποχρέωση διόρθωσης της παράβασης, μέχρι και ανάκληση της άδειας λειτουργίας.
Εξωδικαστικός: Η πρόταση αναδιάρθρωσης του χρέους των ευάλωτων οφειλετών όπως προκύπτει από την εφαρμογή του αλγόριθμου του εξωδικαστικού θα γίνεται αυτόματα και υποχρεωτικά αποδεκτή από το σύνολο των πιστωτών (τράπεζες και Δημόσιο). Ο οφειλέτης διατηρεί το δικαίωμα να απορρίψει την πρόταση αυτή, ενώ οι πιστωτές μπορούν να την προσβάλουν στα δικαστήρια εφόσον διαθέτουν στοιχεία ότι παράμετροι της αίτησης δεν είναι αληθινές. Παράλληλα με υπουργική απόφαση που θα εκδοθεί αμέσως μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου, βελτιώνεται ο αλγόριθμος για το σύνολο των οφειλετών που έχουν δάνεια με εμπράγματη εξασφάλιση και όχι μόνο τους ευάλωτους. Συγκεκριμένα το ύψος της ρυθμιζόμενης οφειλής από δάνεια με εμπράγματη εξασφάλιση θα μειωθεί έως και κατά 28% σε σχέση με την υφιστάμενη κατάσταση. Με την ίδια απόφαση το επιτόκιο των ρυθμίσεων θα οριστεί σε 3% σταθερό για 3 έτη.
Φορέας Απόκτησης και Επαναμίσθωσης Ακινήτων. Εισάγονται τροποποιήσεις που αποσκοπούν στην ελάφρυνση των ευάλωτων οφειλετών κατά την επαναγορά του ακινήτου και στην προσέλκυση του ενδιαφέροντος επενδυτών προκειμένου να προχωρήσει η σύσταση και λειτουργία του φορέα. Συγκεκριμένα αίρεται η υποχρέωση του οφειλέτη να πληρώσει τα μισθώματα των 12 ετών σε περίπτωση που ασκήσει νωρίτερα από το δικαίωμα επαναγοράς, εξομοιώνεται το φορολογικό καθεστώς του Φορέα με εκείνο των εταιριών που επενδύουν και διαχειρίζονται ακίνητα που παράγουν εισόδημα και προβλέπεται ότι ο φορέας θα αποκτά τα ακίνητα με έκπτωση 30% επί της εμπορικής αξίας του ακινήτου ή της τιμής πρώτης προσφοράς. Από την έκπτωση αυτή θα μπορεί να επωφεληθεί στο μέλλον και ο οφειλέτης κατά την άσκηση του δικαιώματος επαναγοράς.
Δάνεια από μη τραπεζικούς φορείς. Παρέχεται η δυνατότητα στις Εταιρείες Παροχής Πιστώσεων, εκτός από πιστώσεις σε φυσικά πρόσωπα για την κάλυψη καταναλωτικών και προσωπικών αναγκών, να χορηγούν και στεγαστικά δάνεια. Στόχος είναι η τόνωση του ανταγωνισμού στην παροχή πιστώσεων, η διευκόλυνση της πρόσβασης σε χρηματοδότηση για φυσικά και νομικά πρόσωπα που αποκλείονται από το τραπεζικό σύστημα και η διευκόλυνση της αναχρηματοδότησης δανείων.
Πτωχευτικός Κώδικας: απλοποιούνται ρυθμίσεις με στόχο την επιτάχυνση των διαδικασιών. Ορίζεται μεταξύ άλλων ότι τα οικονομικά στοιχεία του οφειλέτη θα αναζητώνται αυτόματα από δημόσιους φορείς και Τράπεζες με την υποβολή της αίτησης πτώχευσης καθώς και ότι τυχόν σφάλματα σε στοιχεία και έγγραφα μπορούν να διορθωθούν κατά τη συζήτηση της αίτησης πτώχευσης, ώστε αυτή να μην κηρύσσεται απαράδεκτη.
Συστήματα άμεσων πληρωμών (IRIS): οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι αυτοαπασχολούμενοι υποχρεούνται να συνδέσουν τον επαγγελματικό τους λογαριασμό με σύστημα άμεσων πληρωμών, όπως επίσης να δέχονται άμεση πληρωμή από οποιοδήποτε φυσικό πρόσωπο τους το ζητήσει. Επίσης, τα φυσικά πρόσωπα που συναλλάσσονται με άλλο φυσικό πρόσωπο που παρέχει υπηρεσίες (ελεύθερο επαγγελματία ή αυτοαπασχολούμενο) δικαιούνται να ζητήσουν να γίνει η πληρωμή μέσω συστήματος άμεσων πληρωμών.