Πάνω σε τρία ζητήματα θα κληθεί να πάρει θέση η ειδική επιτροπή εμπειρογνωμόνων σχετικά με την ψήφο των ελλήνων του εξωτερικού.
Μετά από δεκαετίες ατέρμονων συζητήσεων το θέμα φαίνεται να παίρνει το δρόμο της επίλυσης
Η επιτροπή, που συνεδρίασε για πρώτη φορά την περασμένη Τρίτη, θα πρέπει να αποφασίσει για το ποιοι θα ψηφίζουν, ποιους θα ψηφίζουν και με ποιο τρόπο θα ψηφίζουν.
Όπως ανέφερε ο υπουργός Εσωτερικών, Αλέξης Χαρίτσης στη εισαγωγική του τοποθέτηση κατά την πρώτη συνεδρίαση, η νομοθεσία ορίζει ότι η επιτροπή πρέπει να παραδώσει το πόρισμά της το αργότερο εντός πέντε μηνών, αλλά επειδή η επόμενη χρονιά είναι εκλογική, στόχος του υπουργείου είναι να καταλήξει στα συμπεράσματά της, τον Ιανουάριο του 2019, ώστε να ακολουθήσει διακομματικός διάλογος και να υπάρξει νομοθετική ρύθμιση εντός της τρέχουσας κοινοβουλευτικής περιόδου.
Τα τρία ζητήματα
1.Το πιθανότερο είναι να μην υπάρξει περιορισμός για το χρόνο μετοίκησης στο εξωτερικό
Το πρώτο ζήτημα, που είναι και το δυσκολότερο, θα εξεταστεί στην επόμενη συνεδρίαση. Στέλεχος του υπουργείου Εσωτερικών που συμμετέχει στην επιτροπή ανέφερε στο Αθηναϊκό /Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ότι η ψήφος των ομογενών στην πραγματικότητα αποτελεί ένα «ανοιχτό συνταγματικό ερώτημα», το οποίο καλείται να απαντήσει η επιτροπή για το αν είναι επιτρεπτό ή όχι, να τεθούν κάποια κριτήρια για το ποιοι θα έχουν δικαίωμα ψήφου (π.χ. όσοι δεν απουσιάζουν από τη χώρα πάνω από 10 χρόνια) ή αν θα πρέπει να δοθεί αυτό το δικαίωμα σε όλους. Σημείωσε ότι «ενώ πολιτικά όλοι συμφωνούμε ότι αυτός που έφυγε πριν από 50 χρόνια δεν είναι το ίδιο με αυτόν που έφυγε τα τελευταία χρόνια λόγω της κρίσης, υπάρχει ανοιχτό αυτό το συνταγματικό ερώτημα», εκτιμώντας ότι το πιθανότερο είναι να μην υπάρξει περιορισμός για το χρόνο μετοίκησης στο εξωτερικό και να αποφασιστεί πως ό,τι ισχύσει να ισχύσει για όλους όσοι έχουν την ελληνική ιθαγένεια.
2.Θα ψηφίζουν υποψηφίους εκλογικών περιφερειών ή Επικρατείας ή θα θεσπισθούν έδρες για εκλεγμένους από τον Απόδημο Ελληνισμό;
Το δεύτερο ζήτημα που θα απασχολήσει την επιτροπή είναι ποιους θα ψηφίζουν οι απόδημοι. Θα καλούνται να «σταυρώσουν» τους βουλευτές της εκλογικής περιφέρειας που ανήκει ο δήμος, όπου είναι εγγεγραμμένοι, όπως συμβαίνει με τους ετεροδημότες, θα ψηφίζουν τους υποψηφίους των κομμάτων στο Επικρατείας ή θα θεσπιστούν κάποιες έδρες (π.χ. 5 έως 10) που θα καταλαμβάνουν οι βουλευτές που θα εκλέγονται από τον απόδημο Ελληνισμό; Στην τελευταία περίπτωση είναι αναγκαίο να εγγραφούν σε ειδικούς εκλογικούς καταλόγους εξωτερικού και να δημιουργηθούν νέες εκλογικές περιφέρειες (π.χ. εκλογική περιφέρεια Κεντρικής Ευρώπης, Βόρειας Αμερικής, Αυστραλίας κ.λπ.) και κάθε περιφέρεια να αναδεικνύει έναν ορισμένο αριθμό βουλευτών, που θα ψηφίζουν οι Έλληνες της περιοχής αυτής.
3.Στα προξενεία ή μέσω επιστολικής ψήφου;
Για το τρίτο ζήτημα, που είναι και το απλούστερο, τα μέλη της επιτροπής θα κληθούν να καταλήξουν εάν οι Έλληνες του εξωτερικού θα ψηφίζουν στα κατά τόπους προξενεία ή μέσω επιστολικής ψήφου.
Τι επικρατεί διεθνώς
Οι 89 από τις 124 χώρες που συμπεριλαμβάνονται από το Freedom House στις αντιπροσωπευτικές Δημοκρατίες και τα 26 από τα 28 κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρέχουν με κάποιο τρόπο τη δυνατότητα εξάσκησης του δικαιώματος ψήφου στους πολίτες του εξωτερικού.
Στην Ελλάδα, παρόλο που το Σύνταγμα εξασφαλίζει το δικαίωμα ψήφου σε όλους τους Έλληνες άνω των 17 ετών, με καθαρό ποινικό μητρώο, που είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους και αναφέρει (άρθρο 108) ότι «το κράτος μεριμνά για τη ζωή του απόδημου Ελληνισμού και τη διατήρηση των δεσμών του με τη μητέρα πατρίδα», οι απόδημοι δεν μπορούν να εξασκήσουν το εκλογικό δικαίωμα, διότι απουσιάζει το απαιτούμενο νομοθετικό πλαίσιο.
Από τη μεταπολίτευση έως σήμερα ο εκλογικός νόμος έχει αλλάξει επτά φορές (1974, 1985, 1989, 1990, 2004, 2008 και 2016), αλλά, ενώ πάντοτε υπήρχε σχετική συζήτηση και σε τρεις περιπτώσεις κατατέθηκαν και τροπολογίες, τελικά ποτέ δεν ευοδώθηκε κάτι τέτοιο.
Σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση της ψήφου των αποδήμων έγινε με την Ζ΄ αναθεωρητική Βουλή το 2001, κατά την οποία προστέθηκε η παράγραφος 4 στο άρθρο 51 του Συντάγματος που ορίζει την ψήφιση σχετικού νόμου με την πλειοψηφία των δύο τρίτων των βουλευτών.