Η εμμονή στον μονεταριστικό τρόπο διοίκησης της Ευρώπης, που την καθιστά σύμπτωμα της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας και όχι δυναμικό πόλο ενός διεθνοποιημένου κόσμου, κατεδαφίζει σταδιακά το οικοδόμημα της Ένωσης.
Από το ξέσπασμα της κρίσης και τον ιδεοληπτικό και αποτυχημένο τρόπο διαχείρισης της από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, οι λαοί της Ευρώπης, ο ένας μετά τον άλλον, αναθέτουν τη διακυβέρνηση των χωρών σε κόμματα ή συνασπισμούς που πρεσβεύουν την επιστροφή στα εθνικά κράτη, το κλείσιμο των συνόρων, ακόμη και την έξοδο από το κοινό νόμισμα.
Μετά την Ουγγαρία, την Πολωνία, την Φινλανδία, τη Σουηδία, την Αυστρία, την Ιταλία, οι εκλογές στη Βαυαρία και το Βέλγιο επιβεβαιώνουν τη δυναμική των εντευρωπαϊστών. Στην Βαυαρία, το ακροδεξιό AfD αναρριχήθηκε στην τέταρτη θέση και μπήκε στο περιφερειακό συμβούλιο, συγκεντρώνοντας το 10,6% των ψήφων. Στο Βέλγιο, το αντιμεταναστευτικό κόμμα Vlaams Belang αναδείχθηκε τρίτη πολιτική δύναμη στην περιφέρεια της Φλάνδρας, μετά τους χριστιανοδημοκράτες του CD&V.
Το όραμα ξέφτισε
Όποιος αιφνιδιάστηκε από την ταύτιση ολοένα και περισσότερων ευρωπαίων με το εθνικιστικό, ακροδεξιό, ξενοφοβικό και αντευρωπαϊκό κήρυγμα ήταν απλώς εκτός πραγματικότητας.
Το όραμα της Ενωμένης Ευρώπης που υποσχέθηκαν οι εμπνευστές της στους λαούς, με την πάροδο του χρόνου, ξέφτισε. Οι δείκτες στις εκθέσεις των διεθνών οργανισμών, όπως του ΟΟΣΑ και της Eurostat, δείχνουν ότι όλο και περισσότεροι ευρωπαίοι περνούν το κατώφλι της φτώχειας. Το χάσμα μεταξύ φτωχών και πλούσιων βαθαίνει ακόμη και στον ευρωπαϊκό βορρά, που δεν επλήγη από την κρίση, όπως οι χώρες του νότου.
Στην Γερμανία, την πλουσιότερη χώρα της ΕΕ, το πλουσιότερο 1/10 του πληθυσμού συγκεντρώνει το 40% του παραγόμενου πλούτου, σύμφωνα με την Παγκόσμια Έκθεση για την Ανισότητα, που συνέταξαν ερευνητές από εβδομήντα χώρες, υπό τον διάσημο οικονομολόγο, Thomas Piketty. Από τα στοιχεία του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών (DIW) καταδεικνύεται ότι, ενώ το μερίδιο των πλουσίων έχει αυξηθεί από τα μέσα της δεκαετίας του ’90, το φτωχότερο 50% τα τελευταία χρόνια έχασε ένα τεράστιο μερίδιο του εισοδήματός του.
Το προσφυγικό ήταν το κερασάκι στην τούρτα. Η αδυναμία διαχείρισής του έριξε περισσότερο νερό στον μύλο των ακραίων.
Αυτό που βαραίνει τους ευρωπαίους είναι η υποβάθμιση της ζωής τους. Η αθέτηση των υποσχέσεων γι’ αυτό που έπρεπε να είναι η Ευρώπη. Και η απάντησή τους γι’ αυτό στο οποίο μετατρέπεται ήταν θέμα χρόνου.
Δημοκρατία χωρίς δημοκρατία
Η απογοήτευση των πολιτών και η απαισιοδοξία τους για το μέλλον είναι συνάρτηση της αποτυχίας των εφαρμοζόμενων πολιτικών να ανταποκριθούν στις σύγχρονες ανάγκες και της απαξίωσης των ευρωπαϊκών θεσμών. Το ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι υποβαθμισμένο στο επίπεδο μιας διευρυμένης γνωμοδοτικής επιτροπής, ενώ τα κέντρα λήψης των αποφάσεων είναι μη νομιμοποιημένα με τη ψήφο τους όργανα.
Στη Δημοκρατία οι πολλοί αποφασίζουν με σκοπό να βελτιωθεί η ζωή των πολλών. Όχι των λίγων.
Το «σοκολατάκι» των ατομικών ελευθεριών δεν λέει πια τίποτε στους πολίτες. Όχι γιατί δεν τους συγκινεί αλλά γιατί, υπό τις συνθήκες που διαμορφώνονται, δεν έχει νόημα για τους περισσότερους. Γιατί την ίδια στιγμή που, για παράδειγμα, είναι ελεύθεροι δηλώσουν την αλλαγή φύλου δεν έχουν τη δυνατότητα να κάνουν χρήση των βασικών δικαιωμάτων τους, όπως η πρόσβαση στα αγαθά του πολιτισμού.
Αντί για την ενίσχυση της Δημοκρατίας και την αλλαγή των πολιτικών, η γραφειοκρατία των Βρυξελών επιμένει να επιβάλει τις αποφάσεις της και να παρεμβαίνει στις εσωτερικές δημοκρατικές διαδικασίες των κρατών με χοντροκομμένο τρόπο και ξεπερασμένα επικοινωνιακά τεχνάσματα. Κι αυτό εξοργίζει ακόμη περισσότερο τους πολίτες.
Η αλλαγή που έγινε εφιάλτης
Απέναντι στο ζοφερό μέλλον που βλέπουν οι πλειοψηφίες, οι πολιτικές και οικονομικές ελίτ αντιτάσσουν το αίτημα της αλλαγής.
Πράγματι ο κόσμος αλλάζει με ταχύτατους ρυθμούς. Η ραγδαία τεχνολογική εξέλιξη έχει ήδη αλλάξει τον τρόπο που επικοινωνούμε και ενεργούμε. Η εργασία αλλάζει μορφή και εκφράζονται φόβοι ότι στο μέλλον το ανθρώπινο δυναμικό θα εκτοπιστεί σε μεγάλο ποσοστό από τις μηχανές. Χωρίς την κατάλληλη εκπαίδευση η εξέλιξη αυτή συνιστά μια πρόσθετη απειλή για να βρεθούν ακόμη περισσότεροι στο φάσμα της φτώχειας.
Οι ηγεσίες αντί να αναπτύξουν πολιτικές για την προσαρμογή και την ένταξη των εργαζομένων στην νέα πραγματικότητα, παράλληλα με την προστασία της κοινωνικής συνοχής, αρκούνται σε διακηρύξεις και αοριστολογίες για την ανάγκη της αλλαγής. Μιας αλλαγής απροσδιόριστης, που οι περισσότεροι, διαπιστώνοντας ότι συνεχίζονται οι αποτυχημένες πολιτικές, την αντιλαμβάνονται ως προέκταση του οικονομικού και εργασιακού μοντέλου που οδηγεί στην περιθωριοποίησή τους.
Ο Μακρόν, που ψηφίστηκε ως εναλλακτική έναντι της Λεπέν, επικαλέστηκε την ανάγκη της αλλαγής, όταν διακήρυξε το όραμά του για μια νέα Ευρώπη από την Πνύκα, σε μια συμβολική κίνηση, επιχειρώντας να το ντύσει με το περιτύλιγμα της δημοκρατίας.
Όμως και ο Μακρόν έχει ήδη χάσει την αρχική αίγλη του. Η δημοτικότητά του καταρρέει. Μέσα σε δύο μήνες έχασε δέκα μονάδες, γιατί οι γάλλοι ψηφοφόροι εκτιμούν ότι οι πολιτικές του ωφελούν περισσότερο τις εταιρείες και τους πλούσιους.
Αλλά δικαίωμα να υπερασπίζονται τα συμφέροντά τους δεν έχουν μόνο οι επιχειρηματίες, οι τράπεζες και το μεγάλο κεφάλαιο. Έχουν και οι πλειοψηφίες. Και θα το κάνουν ακόμη και με τον λάθος τρόπο. Ακόμη κι αν χρειαστεί να γυρίσουν το χρόνο πίσω.
Έρχεται τσουνάμι και η Ευρώπη θα βουλιάξει, αν δεν αλλάξει…