Πρώτη προτεραιότητα για την ηγεσία του νέου Υπουργείου Οικονομίας αναδεικνύεται η αντιμετώπιση του του προβλήματος των υπερχρεωμένων νοικοκυριών.
Ο νέος Υπουργός φαίνεται διατεθειμένος να παρουσιάσει ένα νέο θεσμικό πλαίσιο το οποίο θα αντικαθιστά το νόμο που ψήφισε η προηγούμενη κυβέρνηση για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια των επιχειρήσεων, αλλά και το πλαίσιο διαχείρισης των δανείων των νοικοκυριών μέσα από τον Κώδικα Δεοντολογίας των Τραπεζών.
Ο νέος νόμος θα είναι προσανατολισμένος στο λεγόμενο “ιρλανδικό μοντέλο” διαχείρισης των δανείων και μια από τις βασικές αλλαγές που θα προβλέπει σε σχέση με το υφιστάμενο πλαίσιο, θα είναι η σύσταση δημόσιου φορέα διαχείρισης ιδιωτικού χρέους.
Για να επιτευχθεί το εν λόγω εγχείρημα θα πρέπει να βρεθεί λύση με τους δανειστές για τη χρήση των 11 δισ. ευρώ που είναι το «μαξιλάρι» του ΤΧΣ, από όπου η κυβέρνηση έχει πει ότι θα επιδιώξει να χρηματοδοτήσει το πρόγραμμα διαχείρισης δανείων.
Ο εν λόγω φορέας θα αποτελεί κεντρικό διαχειριστή όλων των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς τις τράπεζες, ενώ σε δεύτερη φάση δεν αποκλείεται να επεκταθεί και στη διαχείριση ληξιπρόθεσμων οφειλών προς το Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία, ώστε να υπάρχει ενιαία αντιμετώπιση. Ο νέος μηχανισμός θα λειτουργήσει με τη μορφή οργανισμού ή ταμείου με σκοπό την θεσμοθέτηση και παρακολούθηση προγραμμάτων ρύθμισης προς τους δανειολήπτες, τα οποία θα βασίζονται στις προκαθορισμένες «ελάχιστες δαπάνες αξιοπρεπούς διαβίωσης» που έχουν ήδη καθοριστεί και προβλέπονται και από το σημερινό πλαίσιο.
Μια σημαντική διαφορά θα είναι ότι, ενώ με το σημερινό πλαίσιο οι τελικές αποφάσεις για το είδος των ρυθμίσεων και των διαγραφών προς τους δανειολήπτες λαμβάνονται από τις ίδιες τις τράπεζες υπό την «καθοδήγηση» του Κώδικα Δεοντολογίας και των ορισμών του «συνεργάσιμου δανειολήπτη», το νέο πλαίσιο θα αφαιρεί τις υπερεξουσίες από τις τράπεζες και θα τις μεταβιβάζει στον ενδιάμεσο δημόσιο φορέα.
Για τα «κόκκινα» δάνεια των νοικοκυριών (στεγαστικά και καταναλωτικά), το νέο πλαίσιο θα είναι προσανατολισμένο πιο κοντά στο μοντέλο που υιοθέτησε η Ιρλανδία, με τη χρήση εργαλείων όπως λ.χ τα «δάνεια-μπαλόνια» (balloon mortgage), που προβλέπουν πολυετές πάγωμα μεγάλου μέρους ενός μη εξυπηρετούμενου δανείου (π.χ. του 30-40%, για διάστημα 10-15 ετών στη διάρκεια των οποίων δεν θα επιβαρύνονται τόκοι) τη σταθερή αποπληρωμή του υπολοίπου με χαμηλότερη δόση, και την καταβολή μιας μεγάλης οριστικής δόσης στο μέλλον ή της διαγραφής μέρους του δανείου. Ένα παρόμοιο πλαίσιο είχε δηλώσει ότι προετοίμαζε και ο πρώην Υπουργός Ανάπτυξης Νίκος Δένδιας.
Το ίδιο πλαίσιο θα δίνει τη δυνατότητα για διαγραφές οφειλών σε περιπτώσεις αντικειμενικής αδυναμίας αποπληρωμής (όπως συμβαίνει σήμερα με το νόμο Κατσέλη) σε δανειολήπτες που βρίσκονται κάτω από όριο φτώχειας ή ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες.
Σε κάθε περίπτωση, οι ρυθμίσεις που αναμένεται να ανακοινωθούν θα εντάσσονται στο πλαίσιο των εξαγγελιών της Θεσσαλονίκης με βασική αρχή ότι το κόστος εξυπηρέτησης όλων των ληξιπρόθεσμων οφειλών σε τράπεζες, εφορίες και ασφαλιστικά ταμεία δεν θα υπερβαίνει το 30% του εισοδήματος. Η νέα κυβέρνηση προτίθεται παράλληλα να φέρει νομοθετική ρύθμιση στη Βουλή με την οποία θα αναστέλλονται για όσο χρονικό διάστημα διαρκεί η προετοιμασία του πλαισίου, όλοι οι πλειστηριασμοί πρώτης κατοικίας αξίας έως 300.000 ευρώ.