«Οικοδομώντας την ειρήνη. Η αμερικανική ηγεσία και το τέλος της γενοκτονίας στα Βαλκάνια» (Peacemakers. American Leadership and the End of Genocide in the Balkans) είναι ο τίτλος του νέου βιβλίου του έμπειρου αμερικανού διπλωμάτη Tζέιμς Πάρντιου, το οποίο παρουσίασε σε εκδήλωση της Deutsche Welle στη Βόννη. Ο Τζέιμς Πάρντιου έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαπραγμάτευση σημαντικών συμφωνιών που έθεσαν τέρμα στους αιματηρούς πολέμους στα Βαλκάνια τη δεκαετία του 90, μετά την κατάρρευση της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Ο Τζέιμς Πάρντιου υπήρξε μεταξύ άλλων διαμεσολαβητής των ΗΠΑ για τη συμφωνία του Ντέιτον που τερμάτισε τον τετραετή εμφύλιο στη Βοσνία-Eρζεγοβίνη (1995), συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις για την ειρήνη στο Κοσσυφοπέδιο (1999-2001) και διαδραμάτισε ρόλο-κλειδί στη Συμφωνία της Οχρίδας, η οποία επισφράγισε τη λήξη των εχθροπραξιών μεταξύ Σλαβομακεδόνων και Αλβανών στην ΠΓΔΜ (2001).
Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο ελληνικό πρόγραμμα της DW ο Τζέιμς Πάρντιου εκτιμά ότι σήμερα οι δύο πρωθυπουργοί σε Αθήνα και Σκόπια δείχνουν να ενδιαφέρονται πραγματικά να λύσουν το ζήτημα» .
Όπως λέει «Είμαι πιο αισιόδοξος από ποτέ άλλοτε ότι αυτή η διένεξη μπορεί να επιλυθεί. Πιστεύω ότι οι δύο πρωθυπουργοί σε Αθήνα και Σκόπια δείχνουν να ενδιαφέρονται πραγματικά να λύσουν το ζήτημα. Πιστεύω ότι οι ηγεσίες και στις δυο χώρες βλέπουν το πλεονέκτημα της συνεργασίας. Και πιστεύω αυτό είναι σωστό. Δεν υπάρχει λόγος να συνεχίζεται αυτή η διένεξη, μιας και είναι φυσικό οι δύο χώρες να θέλουν να συνεχίσουν να συνεργάζονται σε οικονομικό επίπεδο και σε άλλα θέματα. Eiναι μια “μαγική στιγμή” για να επιλυθεί το ζήτημα και το ελπίζω έντονα. Αν επιλυθεί το ζήτημα αυτό, πιστεύω ότι θα πρέπει να υπάρξει επιβράβευση και για τις δύο χώρες.».
Για την ΠΓΔΜ, όπως λέει, επιβράβευση θα είναι καταρχήν η είσοδός της στο ΝΑΤΟ και μάλιστα, όπως είπε, αμέσως, μιας και έχει προετοιμαστεί ήδη από το 2008, ενώ το μόνο εμπόδιο που παραμένει είναι το ελληνικό βέτο. Ως προς την είσοδό της στην ΕΕ, ο ίδιος δεν θέλησε να κάνει κάποια εκτίμηση, σημειώνοντας μόνο ότι εκεί οι σχετικές διαδικασίες είναι πιο πολύπλοκες και μπορεί να χρειαστεί περισσότερος χρόνος. Για την Ελλάδα ωστόσο είπε ότι «δεν γνωρίζει ποια θα μπορούσε να είναι αυτή η επιβράβευση. Αυτό το γνωρίζουν οι διαπραγματευτές. Αλλά ως προς αυτό πιστεύω μπορεί να βοηθήσουν η ΕΕ και οι ΗΠΑ». Σε περίπτωση όμως που χαθεί αυτή η ιστορική ευκαιρία και δεν επιλυθεί τώρα το ονοματολογικό, ο Τζέιμς Πάρντιου εκτιμά ότι ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα επιφέρει αποσταθεροποίηση και στις τις δύο χώρες, ενώ σημειώνει ότι και η αποτυχία των διαπραγματεύσεων θα πρέπει να έχει κάποιο τίμημα και για τις δύο χώρες. «Πιστεύω ότι θα είναι πολύ ατυχές να αφήσουν αυτή την ευκαιρία να χαθεί και να μην επιλύσουν το ζήτημα εδώ και τώρα», σημειώνει. Τέλος, ως προς την ονομασία αυτή καθεαυτή ο Τζέιμς Πάρντιου ανέφερε: «Νομίζω ότι πρέπει να αποδεχθείτε (σ.σ. η Ελλάδα) ότι ο όρος « Μακεδονία» θα πρέπει να βρίσκεται κάπου στο όνομα. Προσπαθείτε να υποδείξετε σε μια χώρα ποιο θα είναι το όνομά της κι αυτό είναι λίγο αλαζονικό». Ο ίδιος εκτιμά, τέλος, ότι υπάρχουν εναλλακτικές κι ότι τελικά «είναι ζήτημα πολιτικής θέλησης των δύο ηγετών που απαιτεί όμως και πολιτικό θάρρος, διότι αμφότεροι έχουν αντιπολίτευση, που θα επιδιώξει να παρουσιάσει αρνητικά την όποια συμφωνία ανάγοντάς την σε μείζον θέμα. Αλλά αν τελικά επιδείξουν θέληση και θάρρος τότε αυτό θα είναι προς το συμφέρον και των δύο χωρών».
Ο ρόλος της Ελλάδας στα Βαλκάνια τη δεκαετία του ’90
Ο Παρντιου μίλησε και για το ρόλο της Ελλάδας στα Βαλκάνια τη δεκαετία του 90. «Μετά την πτώση της Γιουγκοσλαβίας η Ελλάδα ήταν μια πολύ σημαντική χώρα για τα Βαλκάνια. Η Αθήνα ήταν μια συνεργάσιμη δύναμη για την επαναφορά της ειρήνης στην περιοχή. Προφανώς είχε καταλάβει ότι ήταν προς το συμφέρον της να τερματιστούν οι εχθροπραξίες στα Βαλκάνια. Έπαιξε έτσι έναν θετικό και εποικοδομητικό ρόλο καθώς οι ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις προχωρούσαν», ανέφερε ο πρώην αμερικανός διπλωμάτης. Μάλιστα θυμάται ειδικά ένα έκτακτο ταξίδι του Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, επικεφαλής της αμερικανικής αποστολής για την ειρήνευση στη Βοσνία, στην Αθήνα το 1995 προκειμένου να συζητήσει κατ’ ιδίαν με τον τότε πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου το θέμα της άρσης του ελληνικού οικονομικού εμπάργκο στην ΠΓΔΜ. Το ταξίδι αυτό, όπως λέει, ήταν σημαντικό για την ειρηνευτική πορεία στη Βοσνία όσο και για την εξομάλυνση των οικονομικών σχέσεων Ελλάδας-ΠΓΔΜ.
Δεν ετέθη το ονοματολικό «ούτε μια στιγμή» στην Οχρίδα
Αναφορικά με την Συμφωνία της Οχρίδας (2001), που αποτελεί ορόσημο για την ΠΔΓΜ, ο Τζέιμς Πάρντιου υπογράμμισε ότι η διένεξη με την Ελλάδα για το ονοματολογικό δεν έπαιξε κανέναν απολύτως ρόλο, δεδομένου ότι αντικείμενο της συμφωνίας ήταν η λήξη των εχθροπραξιών μεταξύ της αλβανικής μειονότητας και της σλαβομακεδονικής πλειοψηφίας.
Όπως λέει ο Tζέιμς Πάρντιου στην Deutsche Welle «Αυτές οι δύο χρησιμοποιούσαν το όνομα της χώρας, όπως οριζόταν στο συνταγμά της .Δεν ήταν μια διαπραγμάτευση που αφορούσε την Ελλάδα. Δεν ετέθη το ζήτημα του ονόματος ποτέ στις διαπραγματεύσεις, ούτε μια στιγμή από όσο μπορώ να ανακαλέσω στη μνήμη μου. Αλλά και εγώ ο ίδιος ως διαπραγματευτής δεν έβλεπα ως συμφέρον να θέσω ένα θέμα που ήταν ξεκάθαρα συγκρουσιακού χαρακτήρα και να το φέρω στις διαβουλεύσεις. Προσπαθούσα να αποτρέψω έναν πόλεμο και δεν έβλεπα το λόγο να θέσω ένα μεγαλύτερο, εξωτερικής φύσης θέμα που αφορούσε τις σχέσεις της Αθήνας με τα Σκοπια. Και αυτό δεν το μετανιώνω», ανέφερε ο ίδιος, λέγοντας ότι θεωρεί ακόμη ότι ήταν σωστή επιλογή να μην ανοίξει τότε το κεφάλαιο του ονοματολογικού προκειμένου να τεθεί οριστικό τέρμα στις εχθροπραξίες με τους Αλβανούς. Σωστή θεωρεί επίσης και τη μη σύγκληση τότε στα Σκόπια Διεθνούς Διάσκεψης για την ΠΓΔΜ, κάτι που είχε προτείνει το Λονδίνο και φαίνεται να είχε υποστηρίξει και η Ελλάδα.
(Πηγή: Deutsche Welle)