Τις πέντε μεθόδους με τις οποίες οι φαρμακευτικές εταιρείες πετύχαιναν την υπερτιμολόγηση των φαρμάκων τους και κέρδιζαν τεράστια ποσά από την Ελλάδα και παγκοσμίως εξηγεί ο Παύλος Πολάκης στην Εφημερίδα των Συντακτών, σημειώνοντας ότι η Novartis ήταν ο «μαέστρος» αυτών των μεθόδων. Μιλά για τα χαμένα έγγραφα στο υπουργείο Υγείας, το πώς συνδέονται οι υποθέσεις Novartis και ΚΕΕΛΠΝΟ, απαντά στους επικριτές του και υπογραμμίζει ότι το «μαύρο» χρήμα από την υπερτιμολόγηση φαρμάκου στην Ελλάδα έφτασε από το 1991 τα 30 δισ. ευρώ.
• Το Δημόσιο έχασε από την υπερτιμολόγηση φαρμάκων, σύμφωνα με κάποιους υπολογισμούς, 23 δισ. ευρώ συνολικά. Πώς χάθηκαν όλα αυτά τα λεφτά;
Δεν είναι μόνο 23 δισ. Ας τα πιάσουμε από την αρχή. Εχουν γίνει υπολογισμοί για το διάστημα 1991-2010 με πραγματικά στοιχεία, όχι με αέρα κοπανιστό, με βάση τα στοιχεία από τους εθνικούς λογαριασμούς για τη δημόσια (κρατικός προϋπολογισμός, ασφαλιστικά ταμεία, Στρατός κ.ά.) και για την ιδιωτική δαπάνη. Ακολουθώντας τις πιο συντηρητικές μεθόδους υπολογίζεται πως δαπανήθηκαν για τον χώρο της Υγείας γύρω στα 250 δισ. ευρώ. Υπολογίζεται επίσης ότι περίπου το 30% των 150 δισ. δημόσιες δαπάνες ήταν «μαύρο» χρήμα και αντίστοιχα «μαύρο» χρήμα ήταν περίπου το 40% των 100 δισ. ιδιωτικών δαπανών.
• Σε τι συνίστατο αυτό το «μαύρο» χρήμα;
Παράνομες αμοιβές και υπερτιμολογήσεις φαρμάκων, αντιδραστηρίων, υλικών και γενικά του εφοδιασμού του συστήματος. Το σύνολο είναι 85 δισ. ευρώ «μαύρο» χρήμα. Μόνο το 10% αυτού του ποσού είναι οι παράνομες αμοιβές, το φακελάκι κ.λπ. Τα 30 δισ. από αυτά είναι «μαύρο» χρήμα από την υπερτιμολόγηση μόνο του φαρμάκου (τα 23 δισ. που αναφέρατε είναι για την περίοδο μετά το 2000, όχι από το 1991 που έχουν γίνει οι υπολογισμοί).
• 30 δισ. από το 1991, λοιπόν. Δεν είναι πολύ μεγάλο ποσόν για μια χώρα σαν την Ελλάδα;
Είμαστε η μοναδική χώρα στον αναπτυγμένο δυτικό καπιταλισμό που τα ασφαλιστικά μας ταμεία δεν έκαναν ποτέ διαπραγμάτευση με τις φαρμακευτικές εταιρείες. Οι κυβερνήσεις σε όλες τις άλλες χώρες έβλεπαν τα δελτία τιμών των φαρμάκων και πήγαιναν στις φαρμακευτικές εταιρείες κι έλεγαν: «Αφού τα ασφαλιστικά μας ταμεία θα αγοράσουν το 95% των φαρμάκων σας, θέλουμε έκπτωση». Και πετύχαιναν εκπτώσεις πολύ μεγάλες, της τάξης του 50 ή και του 60%.
Στην Ελλάδα πρώτη φορά έγινε διαπραγμάτευση το 2016 επί κυβέρνησής μας. Μέχρι τότε -παρά το γεγονός πως νομοθετήθηκε την περίοδο 2011-2012 η επιτροπή διαπραγμάτευσης, που δεν τη λειτούργησαν επίτηδες- τα ασφαλιστικά ταμεία πλήρωναν ολόκληρη την τιμή μείον τη συμμετοχή του ασφαλισμένου. Αυτή η τεράστια δαπάνη θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί.
• Χάθηκαν χρήματα και με άλλες μεθόδους;
Με πολλές. Αυτή που περιέγραψα ήταν η κεντρική ιδέα. Υπήρχε όμως και το εξής: μέχρι το 2010 τις τιμές του φαρμάκου τις έβγαζε το υπουργείο Εμπορίου. Εκεί έγινε «της αλεπούς ο θάνατος». Δεν υπάρχουν αρχεία, έχουν χαθεί. Υπάρχει μια μαύρη τρύπα μέχρι το 2010. Η διαδικασία προέβλεπε ότι οι υπηρεσίες έβλεπαν τις τρεις χαμηλότερες τιμές του εκάστοτε φαρμάκου στην Ευρώπη, έβγαζαν τον μέσο όρο και έτσι το τιμολογούσαν.
Το πρόβλημα ήταν όμως το εξής: οι φαρμακευτικές κατέθεταν πριν την Ελλάδα φακέλους για τιμολόγηση των προϊόντων τους -ιδιαίτερα των ακριβών- όχι σε 16-17 χώρες, αλλά μόνο σε δυο-τρεις «πλούσιες» χώρες, όπως τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ελβετία. Μετά έρχονταν εδώ και εμείς παίρναμε τις ακριβές τιμές που ίσχυαν σε αυτές τις χώρες, με αποτέλεσμα να διαμορφώνεται στην Ελλάδα μια πολύ υψηλή τιμή.
• Γιατί είχαν τόσο μεγάλη έγνοια για την Ελλάδα;
Γιατί η Ελλάδα ήταν χώρα αναφοράς σε άλλες χώρες, 29 με 50 ανάλογα με την εποχή, με πολλαπλάσιο πληθυσμό σε σχέση με την Ελλάδα. Αν οι φαρμακευτικές έπαιρναν μια υψηλή τιμή από την Ελλάδα, αυτό οδηγούσε σε υψηλότερες τιμές που αφορούσαν εκατοντάδες εκατομμύρια ασθενών σε χώρες όπως τη Βραζιλία ή τη Ρωσία. Γι’ αυτό και ήθελαν να τιμολογούνται γρήγορα στην Ελλάδα για να «δένουν» μια μεγαλύτερη τιμή παγκοσμίως.
Αυτός ήταν ο δεύτερος βασικός μηχανισμός. Να πούμε επίσης ότι στο υπουργείο Εμπορίου δεν υπήρχαν διαδικασίες για να εκτιμάται εάν τα στοιχεία που κατετίθεντο ήταν αληθινά. Εκεί παίχτηκαν τεράστια ποσά. Θυμίζω πως τα ασφαλιστικά ταμεία και τα νοσοκομεία μόνο για το φάρμακο έφτασαν να πληρώνουν 9 δισ. ευρώ το 2009. Αυτή η εκτίναξη ήταν πολιτική απόφαση. Το σκάνδαλο αφορά τις πολιτικές ηγεσίες, οι οποίες εν γνώσει τους οργάνωσαν και επέτρεψαν αυτές τις διαδικασίες. Ποιος κυβερνούσε τότε; ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ.
• Υπήρχαν και αποτελέσματα στα δημόσια οικονομικά…
Τα 85 δισ. «μαύρο» χρήμα ήταν ένας από τους βασικούς λόγους που χρεοκόπησε η χώρα. Αυτό το ποσόν χρεοκόπησε τη χώρα.
• Δεν άλλαξαν όλα αυτά με τα μνημόνια; Ετσι έλεγαν την εποχή που έσκασε η κρίση…
Οταν μπήκαμε στα μνημόνια έπεσε αναγκαστικά ένα οριζόντιο «μαχαίρι». Καυχιούνται ότι πέτυχαν εξοικονόμηση.Τίποτα δεν πέτυχαν. Είχαν εντολή «μειώστε τη δαπάνη γιατί εδώ γίνεται το “γλέντι της αρκούδας”». Εδώ ερχόμαστε στην τρίτη διαδικασία.
Οι φαρμακευτικές εταιρείες, κερδίζοντας τόσο μεγάλα ποσά από τις άλλες δυο διαδικασίες, είχαν τη δυνατότητα να χρηματοδοτούν, να «μιζώνουν», να εξασφαλίζουν οφέλη σε όλη την κλίμακα του μηχανισμού στο υγειονομικό σύστημα. Τόσο τους πολιτικούς προϊσταμένους όσο και όλο το διοικητικό, ιατρικό και νοσηλευτικό μηχανισμό που διεκπεραίωνε τη διαδικασία της συνταγογράφησης και της λήψης θεραπειών.
• Γι’ αυτό μιλάνε και για 4.000 εμπλεκόμενους…
Ακριβώς. 4.000 ήταν μόνο για τη Novartis. Αυτά δεν τα έκανε μόνο αυτή, αλλά η Novartis ήταν ο μαέστρος σε μια ορχήστρα. Επιπρόσθετα, ειδικά μετά από τα μέσα του 2000 πήρε μεγάλες δουλειές: τα εμβόλια, τον μοριακό έλεγχο του αίματος μέσω μιας θυγατρικής της.
Μόνο μέσα από αυτές τις δουλειές πήρε 300-350 εκατ. ευρώ και έτσι δυνάμωσε πάρα πολύ. Για τον μοριακό έλεγχο του αίματος πληρώναμε το τεστ ομάδων αίματος 60-80 ευρώ, όταν στην Πολωνία κόστιζε 10 ευρώ. Παραγγείλαμε επίσης αριθμό εμβολίων διπλάσιο από τον πληθυσμό της χώρας και δεν χρησιμοποιήθηκαν κιόλας.
• Δεν διορθώθηκε τίποτα μετά το 2010;
Τότε μεταφέρθηκε η ευθύνη τιμολόγησης στο υπουργείο Υγείας, πρώτα σε μια επιτροπή του ΕΟΦ, που μετά την επικουρούσε μια επιτροπή του υπουργείου. Τις υπογραφές τις έβαζαν οι υπουργοί στα δελτία τιμών του φαρμάκου, προηγούνταν εισηγήσεις, διορθώσεις κ.λπ. Να πω πως έχουν αλλάξει προς τα πάνω τιμές στον κατάλογο εκατοντάδες φορές.
Αλλη τιμή υπολόγιζαν, άλλη τιμή έβγαινε. Η αλλαγή της τιμής έστω και για ένα ευρώ μπορεί να μεταφραστεί σε 10 εκατ. τζίρο τον χρόνο. Με μια σειρά υπουργικές αποφάσεις για τον τρόπο τιμολόγησης των φαρμάκων, τη νοσοκομειακή και την ασφαλιστική τιμή, κάποιες εταιρείες «προφυλάχτηκαν» έναντι άλλων. Με μια παράγραφο σε μια υπουργική απόφαση επετράπη η τιμολόγηση σκευασμάτων με δυο διαδικασίες. Με την πρώτη, η τιμή έφτανε τα 500 ευρώ. Με την άλλη τα 800 ευρώ…
• Αρα υπήρξε προνομιακή μεταχείριση σε κάποιες φαρμακευτικές…
Η Novartis ήταν και σε αυτή τη διαδικασία ο μαέστρος. Προφύλαξε πολλά φάρμακά της, ακόμα και «off-patent» από μεγάλες μειώσεις τιμών μέσα από τη διαδικασία της τιμολόγησης. Γι’ αυτά απαιτούνταν υπουργικές υπογραφές, γι’ αυτό υπήρχαν και τα «αντίτιμα».
• Μάλιστα…
Υπήρχε και μια πέμπτη μέθοδος. Υπήρχε προνομιακή μεταχείριση στις πληρωμές. Ενώ χρωστούσαν σε δέκα εταιρείες, ξεπλήρωναν πρώτα τη μία. Ετσι χρωστούσαν σε κάποιες εταιρείες δέκα μήνες και σε άλλες τρεις. Οι επιχειρήσεις, θυμίζω, πτωχεύουν ή απογειώνονται λόγω ρευστότητας. Και σε αυτό το πεδίο παίχτηκε «μαύρο» χρήμα.
• Η Γενική Επιθεωρήτρια Δημόσιας Διοίκησης κατήγγειλε ότι πολλά έγγραφα χάθηκαν…
Ειδικά την περίοδο 2012-2013. Καταστράφηκαν εδώ στο υπουργείο. Τα έσβησαν από τους σκληρούς δίσκους, τα πήραν σπίτι τους. Αλλά τα ανακαλύπτουμε μέσα από τους servers κ.λπ. Ερχόταν μια εισήγηση από τον ΕΟΦ, την επεξεργάζονταν εδώ και μετά συγκαλούσαν τη δευτεροβάθμια επιτροπή. Εκεί υπήρχαν αλλαγές. Δεν έσβησαν μόνο εδώ έγγραφα, έσβησαν και στο ΚΕΕΛΠΝΟ…
• Η κ. Παπασπύρου είπε πως οι δυο υποθέσεις, ΚΕΕΛΠΝΟ και Novartis είναι «συγκοινωνούντα δοχεία»…
Είναι, πράγματι. Από όσα έχουν δημοσιευτεί φαίνεται πως και στις δύο υποθέσεις μέσα από τις ίδιες εταιρείες δημοσίων σχέσεων και επικοινωνίας ξεπλενόταν ένα μεγάλο τμήμα παροχών είτε σε πολιτικούς και διοικητικούς προϊσταμένους είτε σε ιατρικό δυναμικό. «Ασπριζαν» το «μαύρο» χρήμα με διάφορες «χορηγίες» για συμμετοχή σε συνέδρια, πλήρωναν διακοπές, αγόραζαν εξοπλισμό. Φαίνεται όμως πως υπήρχαν και καταβολές σε ρευστό…
• Μπορεί το Δημόσιο να πάρει πίσω ποσοστό των χρημάτων που έχασε;
Σαφέστατα αυτό πρέπει να γίνει. Δεν έχουμε να κάνουμε με κάποιον απατεώνα που πήρε τα λεφτά και εξαφανίστηκε. Εχουμε να κάνουμε με μια έρευνα που ξεκίνησε από την Αμερική και αφορά μια τεράστια απάτη υπερτιμολογήσεων και διείσδυσης σε αγορές πάρα πολλών χωρών.
Και γι’ αυτό η έρευνα επεκτείνεται σε πολλές χώρες. Για την Ελλάδα μιλάμε για κλοπή της χώρας, κλοπή του κράτους, κλοπή της ελληνικής κοινωνίας. Για έναν από τους θεμέλιους λίθους της χρεοκοπίας.
• Η αντιπολίτευση πάντως υποστηρίζει ότι η κερδοφορία της Novartis ήταν μεγαλύτερη επί ημερών ΣΥΡΙΖΑ…
Δεν είναι σοβαρά αυτά που λέγονται. Αναφέρονται μάλλον στην προσθήκη κάποιων νέων ογκολογικών φαρμάκων, για τα οποία κάνουμε και διαπραγμάτευση. Πρώτη φορά κάναμε διαπραγμάτευση για φάρμακα. Για παράδειγμα, για την ηπατίτιδα C με τα ίδια χρήματα καλύψαμε πενταπλάσιο κόσμο.
Δεχτήκαμε τρομερό πόλεμο από τον μηχανισμό για να μην προχωρήσουν αυτά τα θέματα, γιατί χάνονταν το «κατιτίς». Μιλάμε για διάχυση του εκμαυλισμού σε όλα τα επίπεδα και παντού.
• Κατηγορούν και εσάς ότι «καρφώσατε» το σχέδιο με τους «κουκουλοφόρους μάρτυρες»…
Πρόκειται για τον ορισμό της γελοιότητας. Αναπαρήγαγα αυτά που έγραφαν ήδη από τον Δεκέμβριο του 2016 πολλές εφημερίδες και ιστοσελίδες που δεν είναι και κομμουνιστικά έντυπα και που έλεγαν ότι στελέχη της Novartis κατέθεσαν για τη διαδικασία.
Οι προστατευόμενοι μάρτυρες είναι στοιχείο του δικαιικού και νομικού πολιτισμού όλων των κρατών. Είναι προφανές ότι τέτοιες λεπτομέρειες που γράφονται μόνο άνθρωποι που είναι μέσα στη «δουλειά» μπορεί να τα ξέρουν. Τα είπε και ο συνήγορός τους. Επεσαν από τα σύννεφα κάποιοι. Εντάξει, ο πνιγμένος από τα μαλλιά του πιάνεται. Προδίδονται πάντως κάποιοι και στα μέσα ενημέρωσης από τον τρόπο που αντιδρούν. Από τη δικογραφία φαίνεται πως ήταν στα payroll της Novartis και του ΚΕΕΛΠΝΟ…