Η αγορά εργασίας στην Ελλάδα πάσχει και μία από τις αιτίες είναι ο ΟΑΕΔ, που αδυνατεί να αντεπεξέλθει στον ρόλο του.
Η αν. υπουργός Εργασίας Ρ. Αντωνοπούλου εξηγεί στην «Εφ.Συν.» γιατί ένα πολύ μικρό ποσοστό ανθρώπων βοηθήθηκαν από τον ΟΑΕΔ στην εξεύρεση εργασίας.
Από την άλλη, η υπουργός καλεί τις επιχειρήσεις να αποταθούν στον ΟΑΕΔ προκειμένου να εξεύρουν προσωπικό αφού, όπως υποστηρίζει, τα τελευταία χρόνια ο Οργανισμός Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού έχει υποστεί μετάλλαξη.
Πάντως αισιοδοξία γεννά το γεγονός ότι η μετανάστευση των Ελλήνων εργαζομένων έχει ανακοπεί το τελευταίο διάστημα και δεν παρουσιάζει αυξητικές τάσεις.
• Πρόσφατα δημοσιεύτηκε ειδική έρευνα της ΕΛΣΤΑΤ σύμφωνα με την οποία μόλις το 2,4% των νέων δηλώνει ότι υποστηρίχθηκε από τον ΟΑΕΔ για να βρει δουλειά. Τι λέτε γι’ αυτό;
Δεν εκπλήσσομαι από τα ευρήματα της έρευνας, καθώς θεωρώ ότι ένας νέος άνθρωπος δεν απευθύνεται στον ΟΑΕΔ για να βρει μόνιμη δουλειά. Θα έλεγα ότι επί δεκαετίες ο ΟΑΕΔ, στη συνείδηση του κόσμου, δεν είχε τον ρόλο του οργανισμού που βρίσκει εργασία στον άνεργο, παρότι έτσι θα έπρεπε, αλλά τον ρόλο υποστήριξης του ανέργου κυρίως με τη χορήγηση επιδομάτων.
Βέβαια, στο παρελθόν η ανεργία δεν αποτελούσε το νούμερο ένα πρόβλημα της κοινωνίας, όπως συμβαίνει στα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Ο άνεργος είχε πολύ περισσότερες ευκαιρίες να επανέλθει με δικές του προσπάθειες στην αγορά εργασίας, απ’ ό,τι σήμερα.
Εν τούτοις, είναι γεγονός ότι ο ΟΑΕΔ δεν εκπλήρωνε τον ρόλο που υποδήλωνε ο τίτλος του. Από τη μία, δεν συνέδεε τους ανέργους με τις προσφερόμενες θέσεις στην αγορά εργασίας, όπως το επιβάλλουν οι τωρινές συνθήκες, ενώ και από την άλλη, οι επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα -που αναζητούν προσωπικό- δεν απευθύνονταν στον ΟΑΕΔ στον βαθμό που θα έπρεπε.
• Γιατί οι επιχειρήσεις δεν απευθύνονται στον ΟΑΕΔ;
Στη χώρα μας η μεγάλη πλειονότητα των επιχειρήσεων είναι μικρές ή πολύ μικρές επιχειρήσεις.
Παγκοσμίως οι μικρές επιχειρήσεις, ως επί το πλείστον, λειτουργούν μέσω άτυπων δικτύων τόσο στην εύρεση εργαζομένων όσο και στην εύρεση κεφαλαίων και τη διοχέτευση προϊόντων στην αγορά.
Επιπλέον, παρατηρείται διεθνώς, σε ανάλογες έρευνες, πως τα ποσοστά που δηλώνουν ότι βρίσκουν εργασία μέσω δημόσιων οργανισμών είναι εξίσου χαμηλά.
Ομως, στην περίπτωση της Ελλάδας συμβαίνει και κάτι άλλο: δεν υπάρχει, αν μου επιτρέπεται η φράση, εμπιστοσύνη ανάμεσα στον ΟΑΕΔ και τις επιχειρήσεις.
Πολλές επιχειρήσεις μας λένε ότι δεν απευθύνονται στον ΟΑΕΔ γιατί πιστεύουν ότι η γραφειοκρατία και πολλές φορές το αυστηρό πλαίσιο που τίθεται από τον οργανισμό όχι μόνο δεν θα τις βοηθήσουν στην ανεύρεση προσωπικού, αλλά αντιθέτως θα τις δυσκολέψουν.
• Τι εννοείτε;
Θεωρεί δηλαδή ο ιδιωτικός τομέας ότι δεν μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του για προσωπικό μέσω ενός δημόσιου οργανισμού, ακόμη και όταν υπάρχουν προγράμματα που διευκολύνουν οικονομικά την επιχείρηση να προσλάβει εργαζομένους μέσω ΟΑΕΔ. Αυτό αποδεικνύει η χαμηλή απορροφητικότητα των προγραμμάτων δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας στον ιδιωτικό τομέα, στα οποία ο ΟΑΕΔ επιδοτεί το 50% του εργασιακού κόστους.
Ο χαμηλός βαθμός απορροφητικότητας λοιπόν δεν οφείλεται μόνο στο ότι οι επιχειρήσεις, λόγω κρίσης, προσλαμβάνουν λιγότερο, αλλά και στο ότι ο ΟΑΕΔ μέχρι πρότινος δεν είχε τη λειτουργική επάρκεια να ανταποκριθεί άμεσα στις αυξημένες ανάγκες εύρεσης εργασίας. Ομως, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι τα τελευταία δύο χρόνια ο ΟΑΕΔ αλλάζει.
Τα προγράμματα δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας, με κρατική επιχορήγηση μέρους του εργασιακού κόστους, αναδιαμορφώθηκαν. Εχοντας πάντα τις απαραίτητες προϋποθέσεις που αποτρέπουν φαινόμενα υποκατάστασης της εργασίας, παρουσιάζουν πλέον απορροφητικότητα της τάξεως του 19% και όχι 10% που είχαν πριν.
Ταυτόχρονα, με την αναδιοργάνωση που υλοποιεί η διοίκηση του οργανισμού, δίνεται προτεραιότητα στη σύζευξη των ανέργων με την αγορά εργασίας.
Ο οργανισμός ενισχύθηκε με περισσότερους από 300 εργασιακούς συμβούλους και στο εξής καταρτίζονται ατομικά σχέδια δράσης για τον κάθε άνεργο με σκοπό να παρέχεται στον άνεργο η υποστήριξη που πραγματικά έχει ανάγκη για να επιστρέψει στην εργασία.
Τα τελευταία δύο χρόνια οι ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης του υπουργείου Εργασίας προωθούν τη δημιουργία θέσεων μισθωτής εργασίας στον ιδιωτικό τομέα, την επαγγελματική εκπαίδευση και την πρακτική άσκηση που οδηγούν σε απασχόληση τους ανέργους.
• Ποια είναι τα αποτελέσματα αυτών των αλλαγών που λέτε ότι εφαρμόζετε στις ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης που επικαλείστε;
Με τα ανασχεδιασμένα προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης ένας στους τρεις ανέργους βρήκε μια θέση εργασίας μετά την ολοκλήρωση των προγραμμάτων.
Μέχρι σήμερα, συνολικά 73.000 άνεργοι έχουν ενταχθεί στα ανασχεδιασμένα με βάση τα ευρήματα του Μηχανισμού Διάγνωσης Αναγκών της Αγοράς Εργασίας προγράμματα κατάρτισης και πρακτικής άσκησης σε επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα.
Για πρώτη φορά η χώρα μας διαθέτει έναν μηχανισμό που «ακούει» την αγορά και συλλέγει πραγματικά δεδομένα ως προς τις ειδικότητες και τους κλάδους με προοπτική ανάπτυξης και δημιουργίας απασχόλησης.
Τα νέα προγράμματα παρέχουν κλαδική κατάρτιση και συμβουλευτική στον άνεργο ή τον νέο επιχειρηματία, όση χρειάζεται και όταν χρειάζεται. Οδηγούν σε πιστοποίηση γνώσεων και εφοδιάζουν τον άνεργο με τα απαραίτητα προσόντα, ώστε να μπορεί να ενταχθεί στην αγορά εργασίας. Εως τώρα, τέτοιου είδους προγράμματα έχουν ολοκληρώσει 48.000 ωφελούμενοι άνεργοι και οι 17.000 εξ αυτών βρήκαν δουλειά, όπως καταγράφεται στο πληροφοριακό σύστημα ΕΡΓΑΝΗ.
• Παρ’ όλα αυτά, η ανεργία στους νέους εξακολουθεί να κινείται σε υψηλά επίπεδα και όπως καταγράφεται στη συγκεκριμένη έρευνα της ΕΛΣΤΑΤ, ένας στους δύο σκέφτεται να αλλάξει τόπο κατοικίας ή να μεταναστεύσει στο εξωτερικό.
Δεν μπορώ να διαφωνήσω, παρ’ ότι τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τον Αύγουστο του 2017 δείχνουν μείωση της ανεργίας κατά 9,7% στις ηλικίες 18-24, σε σχέση με τα αντίστοιχα στοιχεία τον Αύγουστο του 2014.
Μάλιστα, αυτή η πτώση δεν συνοδεύεται από μείωση του εργατικού δυναμικού, γεγονός που σημαίνει ότι η ανεργία στους νέους μειώθηκε όχι λόγω της αύξησης της διαρροής νέων στο εξωτερικό.
Τα τελευταία χρόνια δεν έχουμε αύξηση του brain drain. Από κει και πέρα, φυσικά και υπάρχει σοβαρό ζήτημα για το μέλλον των νέων μας.
Ξέρετε, στην ηλικιακή ομάδα 18-34 υπάρχει ανθρώπινο δυναμικό με προσόντα, ιδέες και ικανότητες, αλλά η αυστηρή δημοσιονομική προσαρμογή και η μέχρι πρότινος ύφεση στην οποία βρισκόταν η ελληνική οικονομία, κατέστησαν σχεδόν αδύνατη την απορρόφησή τους από την αγορά εργασίας.
Δουλειά μας, όχι του ΟΑΕΔ ή του υπουργείου Εργασίας, αλλά της κυβέρνησης εν γένει, είναι πώς θα υποστηρίξουμε με πολιτικές και εργαλεία το νέο επιστημονικό προσωπικό ώστε να μείνει στον τόπο του.
Επιχειρούμε λοιπόν να τους στηρίξουμε με τα αναπτυξιακά προγράμματα του υπ. Οικονομίας που προάγουν τη νεανική επιχειρηματικότητα και την καινοτομία. Τους υποστηρίζουμε με προγράμματα του υπ. Εργασίας που επιδοτούν την πρόσληψη νέων από νέους επιχειρηματίες ή πριμοδοτούν τη μισθωτή εργασία έναντι του δελτίου παροχής υπηρεσιών, τους υποστηρίζουμε μέσα από την προώθηση της Κοινωνικής Οικονομίας.
Υπάρχει όμως και ένα τμήμα του εργατικού δυναμικού, στην εν λόγω ηλικιακή κατηγορία, που χρειάζεται να ενδυναμώσει τα προσόντα και τις δεξιότητές του, ώστε να έχει περισσότερες ευκαιρίες για να βρει δουλειά.
Γι’ αυτόν τον σκοπό εφαρμόζουμε, όπως προείπα, τα ανασχεδιασμένα κλαδικά προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης.