Τις απόψεις των Ελλήνων για μια σειρά από σημαντικά θέματα, όπως είναι το οικοδόμημα της ΕΕ και η θέση της Ελλάδας σε αυτό, η οικονομική κατάσταση της χώρας, τα ανθρώπινα δικαιώματα και οι θεσμοί, η μετανάστευση, η παιδεία και ο τρόπος ζωής ακτινογραφεί η πανελλαδική δημοσκόπηση της διαΝΕΟσις.
Η έρευνα έγινε σε συνεργασία με τη Μονάδα Ερευνών Κοινής Γνώμης ΕΠΙ ΠΑΜΑΚ το Δεκέμβριο του 2016 και ήταν χωρισμένη σε δύο μέρη: Το μέρος Α διεξήχθη σε πανελλαδικό δείγμα 1.294 ατόμων και το Β σε πανελλαδικό δείγμα 1.263 ατόμων.
Τα βασικά συμπεράσματα που προκύπτουν από την έρευνα συνοψίζονται στα εξής:
-Ο αντιευρωπαϊσμός βρίσκεται σε άνοδο, χωρίς να είναι ακόμα πλειοψηφικός
-Οι θεσμοί βρίσκονται σε κρίση, αλλά οι Έλληνες δεν αμφισβητούν ακόμα τη δημοκρατία ως πολίτευμα.
-Οι Έλληνες δηλώνουν σε αναπάντεχα μεγάλα ποσοστά οικονομικά φιλελεύθεροι.
-Οι Έλληνες είναι συντηρητικοί στα περισσότερα κοινωνικά θέματα.
Η ήπια επιφυλακτικότητα που δείχνουν οι Έλληνες πολίτες απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση εξακολουθεί να υφίσταται και φέτος, όπως και πέρυσι στην έρευνα της διαΝΕΟσις, χωρίς ωστόσο να έχει πάρει ακόμη το χαρακτήρα της ανοιχτής ρήξης. Φέτος η επιφυλακτικότητα που δείχνουν οι Έλληνες είναι λιγότερο ήπια, η απογοήτευση λίγο πιο έντονη, και οι φωνές απόρριψης της Ε.Ε. λίγο πιο ισχυρές.
Συγκεκριμένα οι πολίτες που δηλώνουν πως θεωρούν τη συμμετοχή της χώρας μας στην Ε.Ε. “θετική” και “μάλλον θετική” φτάνουν το 53,5% του γενικού πληθυσμού σήμερα, από 59,9% το Νοέμβριο του 2015 και 69% τον Απρίλιο του 2015. Οι κατηγορίες του πληθυσμού στις οποίες η “αρνητική” και “μάλλον αρνητική” αποτίμηση είναι πλειοψηφικές στους λιγότερο μορφωμένους, δηλαδή σε αυτούς που έχουν πολύ χαμηλά εισοδήματα, όπως οι αγρότες, οι άνεργοι, οι ελεύθεροι επαγγελματίες (τεχνικών επαγγελμάτων) και σε αυτούς που αυτοτοποθετούνται πολιτικά στην “άκρα αριστερά”, στην “αριστερά” και στην “άκρα δεξιά”.
Οι πολίτες εξακολουθούν να πιστεύουν ότι η χώρα βγήκε ζημιωμένη από τη συμμετοχή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε όλους τους τομείς, εκτός της “διεθνούς της θέσης”, του “πολιτισμού” και της “προστασίας του περιβάλλοντος”. Περίπου 6 στους 10 Έλληνες πιστεύουν πως από τη συμμετοχή της Ελλάδας στην Ε.Ε. περισσότερο ωφελημένη βγήκε η Ε.Ε. Αυτό το πιστεύουν 7 στους 10 αποφοίτους Δημοτικού και επίσης 8 στους 10 αγρότες.
Οι φτωχοί, λιγότερο μορφωμένοι και κυρίως αυτοί που θεωρούν τους εαυτούς τους στα άκρα του πολιτικού συστήματος είναι αυτοί που απορρίπτουν περισσότερο την Ε.Ε. Αντίθετα, όσο πιο ευκατάστατοι, μορφωμένοι και κεντρώοι πολιτικά είναι οι ερωτηθέντες, τόσο περισσότερο θέλουν τη χώρα στην Ε.Ε.
Κρίσιμη, βεβαίως, είναι και η ερώτηση για τη συμμετοχή της Ελλάδας στην ευρωζώνη. Το ποσοστό που επιθυμεί την παραμονή στο ευρώ έχει πέσει πλέον στο 59,6% (από 73,9% τον Απρίλιο του 2015), ενώ το ποσοστό αυτών που επιθυμεί να επιστρέψουμε σε εθνικό νόμισμα έχει ανέλθει στο 33,1% (από 20,7% τον Απρίλιο του 2015). Οι πολίτες που θέλουν να διατηρήσουμε το κοινό νόμισμα πλειοψηφούν σε όλες τις ηλικιακές, εισοδηματικές και εκπαιδευτικές κατηγορίες.
Απαισιόδοξες φαίνεται πως είναι οι προσδοκίες των Ελλήνων για το μέλλον τους και για τη θέση της χώρας τους στην Ευρώπη. Περισσότεροι θεωρούν ότι η σύγκλιση της Ελλάδας με τις άλλες χώρες της Ε.Ε. δεν είναι εφικτή (76,6% από 66,1% τον Απρίλιο του ’15), ενώ το ποσοστό των Ελλήνων που πιστεύουν ότι η Ελλάδα είναι “μια μοντέρνα χώρα, που δεν διαφέρει πολύ από τις άλλες χώρες της Ευρώπης” έχει μειωθεί στο 58,3%, από 71,5% που ήταν τον Απρίλιο του 2015. Η απαισιοδοξία εκτείνεται σε όλα τα θέματα που αφορούν το μέλλον. Πλέον 6 στους 10 Έλληνες πιστεύουν ότι σε 10 χρόνια από σήμερα η χώρα μας δεν θα έχει βγει από την οικονομική κρίση. 6 στους 10 πιστεύουν, επίσης, ότι δεν θα έχουν αρθεί τα capital controls, ενώ 4 στους 10 πιστεύουν ότι η Ελλάδα θα έχει βγει από το ευρώ και από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Οι μισοί Έλληνες πιστεύουν ότι τα επόμενα χρόνια η Ευρωπαϊκή Ένωση θα διασπαστεί, με κάποιες χώρες να αποχωρούν, ενώ άλλοι 3 στους 10 πιστεύουν ότι θα διαλυθεί τελείως. Μόνο 1 στους 10 πιστεύει ότι θα μετατραπεί σε μια πιο ισχυρή ομοσπονδία κρατών.
Στην ερώτηση σε ποια ηλικία κάποιος θα πρέπει να βγαίνει στη σύνταξη. Οι μισοί Έλληνες θεωρούν ότι πρέπει να βγαίνουν στη σύνταξη το αργότερο στην ηλικία των 60. Μόνο το 5,8% των ερωτηθέντων πιστεύουν ότι οι Έλληνες πρέπει να εισπράττουν σύνταξη μόνο μετά τα 65.
Οι Έλληνες εξακολουθούν να είναι πολύ επιφυλακτικοί απέναντι στο φαινόμενο της μετανάστευσης. Συγκεκριμένα Ένα 58% θεωρεί πως η παρουσία μεταναστών στη χώρα αυξάνει την ανεργία (από σχεδόν 70% τον Απρίλιο του 2015) ενώ ένα 64,4% θεωρούν πως οι μετανάστες αυξάνουν την εγκληματικότητα (από σχεδόν 75%) ενώ λιγότεροι από 2 στους 10 επιθυμούν την παραμονή των παράνομων μεταναστών στη χώρα, και την ενσωμάτωσή τους στην κοινωνία μας.