Φόβητρο για τις Βρυξέλλες και το Βερολίνο αποτελούν τα κόμματα της ριζοσπαστικής αριστεράς στην Ελλάδα και στην Ισπανία, τα οποία έχουν σταματήσει να αναφέρουν την εγκατάλειψη του ευρώ και τη μη αποπληρωμή του χρέους και βρίσκονται στα πρόθυρα της εξουσίας, σημειώνουν σε άρθρο τους στην εφημερίδα Libération οι Μαρκ Σεμό και Λυκ Πεγιό με τίτλο «ΣΥΡΙΖΑ, Podemos: Η καταιγίδα που έρχεται από τον νότο της Ευρώπης».
Ένα φάντασμα πλανιέται στην Ευρώπη … Αν ακούει κανείς τι λέγεται σε πολλές πρωτεύουσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με την εμφάνιση των κινήσεων της ριζοσπαστικής αριστεράς στην Ελλάδα και την Ισπανία, η περίφημη πρώτη φράση του Κομμουνιστικού Μανιφέστου φαίνεται να βρίσκει την επικαιρότητά της.
Ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται στην κορυφή των δημοσκοπήσεων ενόψει των πρόωρων βουλευτικών της 25ης Γενάρη. Το Podemos θα ήταν επίσης πρώτο, στην πρόθεση ψήφου με βάση τις δημοσκοπήσεις, για τις εκλογές του Νοεμβρίου. Τα δεδομένα αυτά προκαλούν αυξανόμενη ανησυχία στις Βρυξέλλες και κυρίως στο Βερολίνο, αφού, σύμφωνα με το Der Spiegel, η καγκελαρία «θεωρεί σχεδόν αναπόφευκτη μια ελληνική έξοδο από τη ζώνη του ευρώ», εάν η νέα κυβέρνηση «εγκαταλείψει τη γραμμή της δημοσιονομικής πειθαρχίας».
Άλλοι δίνουν έμφαση σε μια πιθανή «μετάδοση». «Ο κίνδυνος αυτή τη φορά δεν είναι οικονομικός αλλά πολιτικός», λέει κύριο άρθρο στην ιταλική εφημερίδα La Repubblica, την καθημερινή εφημερίδα της ιταλικής κεντροαριστεράς που υποστηρίζει τη ρεφορμιστική πολιτική του Ματέο Ρέντζι.
«Καταπίεση»
Αντιμέτωποι με τους λαϊκισμούς της αντιμεταναστευτικής ακροδεξιάς του ευρωπαϊκού βορρά που τάσσεται κατά του ευρώ, η οποία καλλιεργεί την επιρροή της στη βάση της άρνησης της αλληλεγγύης, μια πολύχρωμη εξέγερση που εκτείνεται από το φωτεινό κόκκινο μέχρι το πράσινο ενισχύεται στο νότο. Αρνείται τις πολιτικές λιτότητας που έχουν επιβληθεί στην Ελλάδα, που έχουν καταστήσει άνεργο τον έναν στους δύο νέους, που έχουν μειώσει κατά 26% σε πέντε χρόνια το ΑΕΠ της χώρας, αλλά όχι το χρέος. «Η δημοκρατία δεν μπορεί να επιβληθεί με εκβιασμούς», υπενθυμίζει ευχαρίστως ο Αλέξης Τσίπρας, ο ηγέτης του ΣΥΡΙΖΑ. Και ο Πάμπλο Ιγκλέσιας, ομόλογός του στο Podemos, διατείνεται ότι θα δώσει τέλος «στην καταπίεση της Ευρώπης και του ΔΝΤ».
Ο ρεφορμισμός του Τόνυ Μπλερ – τον οποίο ακολούθησαν το ισπανικό Σοσιαλιστικό Κόμμα, οι Ιταλοί Δημοκράτες, το SPD (σοσιαλδημοκράτες) του Γκέρχαρντ Σρέντερ και τώρα ο Φρανσουά Ολάντ – έχει προσαρμόσει εν μέρει τις βασικές αρχές της Αριστεράς στην νέα κατάσταση ενός παγκοσμιοποιημένου κόσμου. Αλλά αυτό το «έργο» που βασίζεται στην ατομική χειραφέτηση περισσότερο παρά στη συλλογική, δεν «προχωρά» καθόλου καλά στις χώρες που τέθηκαν υπό τον έλεγχο της Τρόικας. Εξ ου και η επιτυχία αυτών των πολιτικών κινήσεων με ριζοσπαστικό λόγο.
«Υπάρχει μεγάλο χάσμα μεταξύ της ρητορικής τους και του προγράμματός τους», σημειώνει, ωστόσο, ο Μαρκ Λαζάρ, από την Σχολή Πολιτικών Επιστημών του Παρισιού, ο οποίος υπογραμμίζει ότι πέρα από καινοτόμες πολιτικές μορφές, τα προγράμματά τους επαναλαμβάνουν, στην ουσία τους, τις κεϊνσιανές συνταγές της σοσιαλδημοκρατίας των δεκαετιών του ’60 ή του ’70. Το Podemos, επιπλέον, αναφέρεται περισσότερο στον Σουηδό ρεφορμιστή Ούλοφ Πάλμε από ό,τι στον επαναστάτη Ούγκο Τσάβες. Όσο για τον ΣΥΡΙΖΑ, αν έρθει πρώτος στις επερχόμενες εκλογές, δεν θα έχει τα μέσα να κυβερνήσει μόνος του.
Προσεγγίζοντας την εξουσία, οι δύο πολιτικοί σχηματισμοί έχουν επίσης αναθεωρήσει προς τα κάτω τις φιλοδοξίες τους. Για παράδειγμα, όσον αφορά στο ΣΥΡΙΖΑ δεν τίθεται θέμα εξόδου από το ευρώ. «Κάποια στιγμή, υπήρχε ένα ρεύμα που ήταν υπέρ της επιστροφής στη δραχμή. Αυτό το θέμα έχει πλέον επιλυθεί: θα παραμείνουμε στη ζώνη του ευρώ» υποστήριζε μιλώντας στην Libération ο βουλευτής Γιώργος Σταθάκης, πιθανός υπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ. Δεν τίθεται θέμα να σταματήσει μονομερώς την καταβολή των δόσεων της αποπληρωμής του χρέους. Ο στόχος τώρα είναι να επαναδιαπραγματευθεί το βάρος ενός χρέους που έχει γίνει μη βιώσιμο (177% του ΑΕΠ) και του οποίου η αποπληρωμή εμποδίζει την ελληνική οικονομία να απογειωθεί και πάλι. Μετά από συζητήσεις με τους ιδιώτες πιστωτές το 2012, οι οποίες οδήγησαν σε έκπτωση πάνω από 70% των μετοχών, η ριζοσπαστική αριστερά θα ήθελε, αυτή τη φορά, να κάμψει τις αντιρρήσεις των θεσμικών πιστωτών (κράτη μέλη, ΕΚΤ …).
Πρόκειται για ένα δύσκολο στοίχημα, αν αυτό οδηγεί σε απώλειες για τους φορολογούμενους των χωρών – πιστωτών. Και ειδικά στη Γερμανία, όπου ούτε η καγκελαρία ούτε η κοινή γνώμη είναι έτοιμη να «πληρώσει» για τους Έλληνες. Αλλά στην πραγματικότητα, πρόκειται για αίτημα παρόμοιο με αυτό που ήδη ζητούν και ήδη υφιστάμενες αρχές στην Ελλάδα.
“Παύση”
Στην Ισπανία επίσης, το PODEMOS ασχολείται με το θέμα του χρέους, ακόμη και αν το ισπανικό χρέος (κοντά σε αυτό της Γαλλίας με σχεδόν 100% του ΑΕΠ) αποτελεί σαφώς λιγότερο έντονο πρόβλημα από ό,τι στην Ελλάδα. Η θέση του ακροαριστερού πολιτικού σχηματισμού της Ιβηρικής δεν είναι πλέον η μη αποπληρωμή του χρέους αλλά η συνένωση των εθνικών χρεών (και του ισπανικού) σε ευρωπαϊκό επίπεδο, μέσω μηχανισμών τύπου ευρωομολόγων. Ένα σύστημα που θα μπορούσε να επιτρέψει την εξασφάλιση χαμηλών επιτοκίων δανεισμού για τις χώρες που δεν μπορούν πλέον να χρηματοδοτούνται μόνες τους από τις αγορές, ή αν το κάνουν, αυτό γίνεται με πολύ υψηλό κόστος. Πρόκειται, επίσης, για μια άποψη που συμμερίζονται πολλοί οικονομολόγοι στην Ευρώπη.
Κατά τα άλλα, ο ΣΥΡΙΖΑ συνεχίζει να τάσσεται υπέρ μιας παύσης στην λιτότητα και υπέρ μιας αύξησης του κατώτατου μισθού αλλά εστιάζει, ταυτόχρονα, επίσης την ρητορική του και στην μεταρρύθμιση του κράτους, στην καταπολέμηση της γραφειοκρατίας, καθώς και στην δημιουργία ενός μητρώου, δηλαδή σε θέματα που θα μπορούσαν κάλλιστα να γοητεύσουν την νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Όσο για το Podemos, ζητά να οριστεί ως όριο ηλικίας συνταξιοδότησης τα 60 χρόνια ή ένα εγγυημένο εισόδημα για όλους. Οι ηγέτες του προτείνουν επίσης φορολογική μεταρρύθμιση, καθώς και υιοθέτηση της 35ωρης εβδομαδιαίας εργασίας.