Η ανάγκη συνδιαχείρισης των ενεργειακών πόρων της Κύπρου και από τις δύο κοινότητες, ακόμη και πριν από την επίλυση του Κυπριακού ήταν, ίσως, η θέση που διατύπωσε με τον πλέον επίμονο τρόπο από κάθε άλλη ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου κατά τη διάρκεια της διήμερης επίσκεψής του στην Αθήνα στο πλαίσιο πραγματοποίησης του 3ου Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών.
Οι επίμονες αυτές αναφορές γίνονται ενώ έχουν ήδη αρχίσει διπλωματικές διεργασίες ανάμεσα σε Αθήνα και Άγκυρα με απώτερο στόχο την επανέναρξη των συνομιλιών για το Κυπριακό.
Επισήμως, μετά το τέλος της συνεδρίασης των κυβερνητικών αντιπροσωπειών Ελλάδας – Τουρκίας στο πλαίσιο του 3ου Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας, ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς επεσήμανε, για άλλη μια φορά, την δυναμική βελτίωσης των σχέσεων Ελλάδας – Τουρκίας παρά τις ουσιαστικές διαφωνίες, όπως είπε, που υπάρχουν σε μια γκάμα θεμάτων, τονίζοντας ότι στόχος είναι να καλλιεργηθούν σχέσεις «αμοιβαίου σεβασμού» που θα στηρίζονται στο «σεβασμό του διεθνούς δικαίου». Ο πρωθυπουργός είπε ότι έγινε «ευρύτατη ανασκόπηση» των 47 συμφωνιών που υπογράφηκαν κατά τα δυο προηγούμενα συμβούλια κορυφής, και οι δυο πλευρές συμφώνησαν να εργαστούν από κοινού για την τάχιστη και πλήρη υλοποίησή τους.
Ο κ. Σαμαράς δήλωσε ότι η Ελλάδα θα συνεχίσει να στηρίζει την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας, για να ανταπαντήσει λίγο αργότερα ο Τούρκος ομόλογός του λέγοντας ότι η Άγκυρα γνωρίζει πολύ καλά ότι η Αθήνα είναι κύριος υποστηρικτής της ευρωπαϊκής της προσπάθειας.
Αναφερόμενος στο Κυπριακό, ο Αντώνης Σαμαράς υπογράμμισε ότι η Αθήνα κατανοεί την απόφαση της Λευκωσίας να αναστείλει τις διακοινοτικές διαπραγματεύσεις μέχρι να λυθούν τα «προβλήματα» που έχουν προκύψει στην κυπριακή ΑΟΖ, εκφράζοντας την άποψη ότι το θέμα «θα επιλυθεί σύντομα για να υπάρξει επανέναρξη των διαπραγματεύσεων».
Σε φιλικό ύφος και θετικό πλαίσιο κινήθηκαν και οι δηλώσεις του πρωθυπουργού της Τουρκίας ο οποίος υποστήριξε ότι θα πρέπει οι δύο χώρες να γίνονται αντιληπτές «σαν δύο μέρη μιας ενιαίας γεωγραφίας» αναφέροντας ότι η Ελλάδα είναι πύλη εισόδου για την Τουρκία στην Ευρώπη και η Τουρκία είναι πύλη εισόδου για την Ελλάδα στην Ασία. Σημείωσε ότι μεταξύ των δύο χωρών «υπάρχει πνεύμα συνεργασίας που βαίνει επιταχυνόμενο» και συμπλήρωσε ότι «ούτε η Αθήνα ούτε η Άγκυρα πρέπει ανησυχούν» καθώς και στις δύο πλευρές υπάρχουν άνθρωποι που εργάζονται με επιμονή και υπομονή για την περαιτέρω σύσφιγξη των διμερών σχέσεων.
Ο Αχμέτ Νταβούτογλου εξέφρασε την άποψη ότι Τουρκία και Ελλάδα έχουν πολλές δυνατότητες συνεργασίας και όσον αφορά στην ενέργεια αλλά τις συνέδεσε με τη λύση του Κυπριακού. Εξέφρασε την ελπίδα ότι οι διακοινοτικές συνομιλίες θα «συνεχιστούν το ταχύτερο δυνατό», διευκρινίζοντας πάντως πως είναι σημαντικό να δούμε «πώς προσεγγίζουν το θέμα» οι δυο πλευρές.
Ο πρωθυπουργός της Τουρκίας σε συνέντευξη που παραχώρησε σε ελληνικά ΜΜΕ, μετά το πέρας των εργασιών του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας, υποστήριξε, μεταξύ άλλων, ότι Ελλάδα και Τουρκία βρίσκονται πολύ κοντά σε μια συμφωνία, της οποίας το πλαίσιο θα επιτρέψει την αποχώρηση του ερευνητικού πλοίου «Barbaros» από την κυπριακή ΑΟΖ και την επανέναρξη των συνομιλιών στο νησί .
Επέμεινε όμως ότι ό,τι και αν επιτευχθεί θα πρέπει να περιλαμβάνει το πλαίσιο συνεκμετάλλευσης (ή συνδιαχείρισης) των φυσικών πόρων της Κύπρου από τις δύο κοινότητες, ακόμη και αν δεν έχει λυθεί το Κυπριακό. Ο κ. Νταβούτογλου έκανε λόγο για «μονομερή δράση» των Ελληνοκυπρίων και υπογράμμισε ότι «δεν είναι δίκαιο ν’ αγνοούνται τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων» προσθέτοντας ότι «αν οι Ελληνοκύπριοι θέλουν να κάνουν έρευνες τώρα, αυτό πρέπει να είναι μέρος της διαπραγματευτικής διαδικασίας».
Επίσης, δεν έκρυψε τη δυσφορία της Άγκυρας για την τριμερή συνεργασία της Ελλάδας και της Κύπρου με την Αίγυπτο και με το Ισραήλ, καθώς κατά τη γνώμη του «όλες οι συνεννοήσεις στην ανατολική Μεσόγειο πρέπει να γίνονται αντικείμενο διαπραγμάτευσης με όλους». Προειδοποίησε, δε, ότι αν η Ελλάδα προχωρήσει σε οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο χωρίς να οριοθετήσει προηγουμένως με την Τουρκία, «δεν θα δεχθούμε τη συμφωνία. Έχουμε τη μακρύτερη ακτή στην ανατολική Μεσόγειο. Κανένας δεν πρέπει να περιμένει ότι η Τουρκία θα περιοριστεί στον κόλπο της Αττάλειας».
Ώρες νωρίτερα, μετά το χαιρετισμό που απηύθυνε μαζί με τον Αντώνη Σαμαρά στο επιχειρηματικό φόρουμ Ελλάδας – Τουρκίας, ο κ. Νταβούτογλου μίλησε σε τουρκικά ΜΜΕ, στα οποία δήλωσε ότι «Ελλάδα και Τουρκία συμφωνούν ότι η από κοινού εκμετάλλευση του φυσικού αερίου σε ολόκληρη την Κύπρο, θα διευκολύνει την επίλυση του Κυπριακού.
Το φυσικό αέριο το όποιο θα εξορυχτεί από κοινού θα αποτελέσει την γέφυρα ειρήνης μεταξύ της Τουρκίας, της Κύπρου και της Ελλάδας». Τις δηλώσεις μετέδωσε το τουρκικό κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu και υπενθυμίζεται ότι είναι σε πλήρη αντίθεση με τις θέσεις της Λευκωσίας, που απορρίπτει κάθε συζήτηση για το φυσικό αέριο και πολύ περισσότερο τις προτάσεις για σύσταση κοινής εταιρείας εκμετάλλευσης με το ψευδοκράτος, προτού υπάρξει λύση στο Κυπριακό.
Σύμφωνα με πληροφορίες από διπλωματικούς κύκλους οι συνομιλίες για την αναζήτηση ενός πλαισίου επανέναρξης των συνομιλιών κινούνται σε εξαιρετικά εύθραυστες ισορροπίες καθώς η Αθήνα δεν θέλει σε καμία περίπτωση να δοθεί η εντύπωση ότι η υπόθεση διολισθαίνει σε τετραμερή, όπου τον πρώτο λόγο θα έχουν οι «μητέρες πατρίδες», εντύπωση που καλλιεργούν οι προαναφερόμενες δηλώσεις Νταβούτογλου.
Κατά τις ίδιες πηγές, η Άγκυρα επιμένει να προβάλει μαξιμαλιστικές θέσεις ζητώντας την διακοπή των κυπριακών ερευνών ως προϋπόθεση για την απόσυρση του Barbaros και άνευ όρων επιστροφή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων του Νίκου Αναστασιάδη. Η Λευκωσία από την πλευρά της θέτει ως προϋπόθεση για την επιστροφή στο τραπέζι των συνομιλιών την απόσυρση του Barbaros και την έμπρακτη δέσμευση ότι δεν θα υπάρξει νέα τέτοιου είδους αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της και διαρρέει ότι είναι έτοιμη για έναν «έντιμο συμβιβασμό».
Τις ελληνοτουρκικές επαφές για το θέμα χειρίζονται οι κ.κ. Αν. Μητσιάλης εκ μέρους της Αθήνας και Φ. Σινιρίογλου εκ μέρους της Άγκυρας.
Το κοινό ανακοινωθέν
Στην περαιτέρω προώθηση των σχέσεων Ελλάδας – Τουρκίας δεσμεύονται στο κοινό ανακοινωθέν οι κυβερνήσεις των δύο χωρών, έπειτα από το 3ο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα. Στην κοινή δήλωση επισημαίνεται ο βασικός ρόλος του αμοιβαίου σεβασμού στο διεθνές δίκαιο και τις σχέσεις καλής γειτονίας.
Στην κοινή δήλωση αναφέρεται ακόμη:
Οι δύο πλευρές αναγνωρίζουν τον βασικό ρόλο του αμοιβαίου σεβασμού, της εμπιστοσύνης, του διεθνούς δικαίου και των σχέσεων καλής γειτονίας για το διαμορφωμένο πλαίσιο της συνεργασίας η οποία θα ενισχύσει περαιτέρω την περιφερειακή ειρήνη, τη σταθερότητα και την ευημερία και θα τονώσει την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής.
Υπό το φως της αύξησης του όγκου του διμερούς εμπορίου και της οικονομικής συνεργασίας, οι δύο χώρες συμφώνησαν να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για την περαιτέρω ενίσχυσή τους.
Ελλάδα και Τουρκία στοχεύουν στην περαιτέρω προώθηση της διμερούς και περιφερειακής συνεργασίας τους στο τομέα της ενέργειας, ιδιαιτέρως σε σχέση με τους αγωγούς φυσικού αερίου και το επιτυχές προηγούμενο του αγωγού TGI ο οποίος λειτουργεί από τον Οκτώβριο του 2007 και άνοιξε δρόμο για ακόμη στενότερη συνεργασία. Οι αγωγοί ΤΑΡ και ΤΑΝΑΡ συνδεόμενοι μεταξύ τους αποτελούν σαφώς την πλέον αποδοτική -από πλευράς κόστους- οδό για την μεταφορά του αερίου της Κασπίας στη Δυτική Ευρώπη.
Η συνεργασία στον τομέα του Τουρισμού είναι μεγάλης σημασίας για τις δύο χώρες. Η εκπόνηση κοινών σχεδίων που θα στοχεύουν σε σημαντικές υπερπόντιες αγορές πρέπει να ενθαρρυνθεί περαιτέρω.
Επαναλαμβάνουν τη συμφωνία τους να καταπολεμήσουν την παράνομη μετανάστευση που δημιουργεί σοβαρά και σύνθετα προβλήματα και να αυξήσουν τις προσπάθειες για την αποτελεσματική λειτουργική και ταχεία εφαρμογή του διμερούς ελληνο-τουρκικού πρωτοκόλλου Επανεισδοχής. Συμφωνούν επίσης να βελτιώσουν τις προσπάθειες για την καταπολέμηση της διακίνησης ανθρώπων και του οργανωμένου εγκλήματος ενισχύοντας τη συνεργασία μεταξύ των εκατέρωθεν αρμοδίων Αρχών.
Οι δύο πλευρές χαιρετίζουν την υπογραφή και την έναρξη ισχύος από 1 Οκτωβρίου του 2014 της συμφωνίας Επανεισδοχής ΕΕ- Τουρκίας καθώς και την έναρξη του Διαλόγου για την Απελευθέρωση των Θεωρήσεων που θα έχει θετική επίδραση στις ελληνο-τουρκικές σχέσεις και στις σχέσεις ΕΕ- Τουρκίας.
Οι δύο πλευρές επαναλαμβάνουν την αποφασιστικότητά τους να συνεργαστούν περαιτέρω για την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας που συνιστά μείζονα πρόκληση κατά της σταθερότητας της ευρύτερης περιοχής συμπεριλαμβανομένου του πλαισίου της παγκόσμιας συμμαχίας για την αντιμετώπιση της τρομοκρατικής απειλής που προέρχεται από την κατάσταση στη Συρία και το Ιράκ.
Οι δύο πλευρές συμφώνησαν να διερευνήσουν τρόπους περαιτέρω προώθησης της συνεργασίας στους τομείς της δικαιοσύνης, του πολιτισμού, των υποδομών, των μεταφορών, της αγροτικής ανάπτυξης και της παραγωγής τροφίμων.
Στο κοινό ανακοινωθέν αναφέρεται επίσης ότι οι δύο πρωθυπουργοί είχαν σφαιρική ανταλλαγή απόψεων επί διμερών, περιφερειακών και διεθνών εξελίξεων. Αντάλλαξαν απόψεις επί των διαπραγματεύσεων για την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένης της συνεργασίας μεταξύ Τουρκίας και Ε.Ε. στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής, της πολιτικής ασφάλειας και της ενεργειακής πολιτικής. Οι δύο χώρες προσβλέπουν στην ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. σύμφωνα με τα κριτήρια και της αρχές της Ε.Ε..
Η Ελλάδα και η Τουρκία συμφώνησαν να διατηρήσουν την δυναμική στις Διερευνητικές Επαφές και στις συζητήσεις για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης.