Γλυκόπικρη είναι η πρώτη γεύση από την πολύωρη Σύνοδο των Υπουργών Εσωτερικών της ΕΕ καθώς αργά το βράδυ της Δευτέρας έγινε γνωστό ότι συμφώνησαν στην επανεγκατάσταση 120.000 προσφύγων, χωρίς, όμως να γίνεται γνωστό αν υιοθετήθηκαν τελικά οι προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για υιοθέτηση συγκεκριμένων ποσοστώσεων ως προς τους πρόσφυγες που θα δεχτεί η κάθε ευρωπαϊκή χώρα. Η λουξεμβουργιανή προεδρία του Συμβουλίου ανακοίνωσε ότι η επικύρωση της συμφωνίας καθώς και η εξέταση των λεπτομερειών της εφαρμογής της θα εξεταστούν κατά τη σύνοδο κορυφής της 8ης Οκτωβρίου.
Νωρίτερα, την μετεγκατάσταση 40.000 προσφύγων σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες από την Ιταλία και την Ελλάδα αποφάσισε το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων της ΕΕ. Η απόφαση αποτελεί «σταγόνα στον ωκεανό» έτσι όπως έχει διαμορφωθεί η κατάσταση.
Με βάση τη ληφθείσα απόφαση καθιερώνεται προσωρινός και κατ” εξαίρεση μηχανισμός μετεγκατάστασης προσφύγων από τις δύο χώρες σε άλλα κράτη – μέλη. Αφορά δε πρόσφυγες που έχουν φθάσει ή θα φθάσουν σε Ιταλία και Ελλάδα από τις 15 Αυγούστου 2015 έως τις 16 Σεπτεμβρίου 2017.
Ο Ζαν Άσελμπορν, Υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου του Λουξεμβούργου και πρόεδρος του Συμβουλίου δήλωσε ενθουσιασμένος για την απόφαση, η οποία κατά τον ίδιο αποτελεί σημαντικό πολιτικό μήνυμα. Εξέφρασε δε την άποψη ότι οι μηχανισμοί έγκρισης ή άρνησης αιτημάτων για άσυλο σε Ελλάδα και Ιταλία θα μπορούν πλέον να εργαστούν ταχύτερα.
Τα κράτη – μέλη τα οποία συμμετέχουν στον μηχανισμό θα λάβουν κοινοτικούς πόρους ύψους 6.000 ευρώ ανά πρόσφυγα ο οποίος θα μετεγκαθίσταται. Δανία και Ηνωμένο Βασίλειο Μεγάλης Βρετανίας και Βόρειας Ιρλανδίας δεν έλαβαν μέρος στη λήψη της συγκεκριμένης απόφασης.
Ο «πόλεμος» των ποσοστώσεων
Η συζήτηση στο Συμβούλιο των Υπουργών Εσωτερικών ακολούθησε σε ιδιαίτερα ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα έχοντας στο επίκεντρο την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για μετεγκατάσταση στη βάση συγκεκριμένων ποσοστώσεων ανά χώρα, των προσφύγων που έχουν κατακλύσει κυρίως της χώρες του ευρωπαϊκού νότου, με τις χώρες της ανατολικής Ευρώπης να επιμένουν στην αρνητική τους θέση.
Το προσχέδιο συμφωνίας, το οποίο τέθηκε επί τάπητος, αφορά στην πρόταση της Κομισιόν για μετεγκατάσταση 120.000 ανθρώπων σε όλες τις χώρες. Δεν περιέχει, όμως, όπως διευκρινίζει το ΑΠΕ-ΜΠΕ, καμία συγκεκριμένη αναφορά στο πώς θα κατανεμηθούν στις χώρες μέλη της ΕΕ οι άνθρωποι αυτοί.
Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ, με τη στήριξη και της Καγκελάριου της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ, πρότεινε την υιοθέτηση δεσμευτικών ποσοστώσεων, με βάση τις οποίες οι υπόλοιπες χώρες θα υποδεχτούν ανθρώπους που βρίσκονται ήδη στην Ελλάδα, την Ιταλία και την Ουγγαρία.
Στην πρόταση αντιδρούν έντονα ορισμένες χώρες της ανατολικής Ευρώπης, κυρίως η Σλοβακία, η Τσεχία και η Ουγγαρία, μολονότι η Βουδαπέστη θα έβγαινε ωφελημένη από την εφαρμογή του σχεδίου. Υποστηρίζουν ότι οι ποσοστώσεις θα προσελκύσουν ακόμη περισσότερους μετανάστες στην Ευρώπη και ότι θα ζημιωθούν οι κοινωνίες τους, που δεν είναι συνηθισμένες σε φιλοξενία μεταναστών σε μεγάλη κλίμακα.
Στο προσχέδιο, σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters, γίνεται λόγος για «μετεγκατάσταση άλλων 120.000 προσώπων που χρειάζονται διεθνή προστασία, από τις χώρες-μέλη που εκτίθενται σε μαζικές μεταναστευτικές ροές». Δεν αναφέρονται ονομαστικά οι χώρες αυτές, λόγω των διαφωνιών που εκφράζει η Ουγγαρία. «Το σύστημα των ποσοστώσεων δεν είναι η λύση», επανέλαβε ο υπουργός Εσωτερικών της Σλοβακίας Ρόμπερτ Κάλινακ, προσερχόμενος στη σύνοδο.
Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ ξεκαθάρισε την περασμένη Παρασκευή ότι θα συγκαλέσει έκτακτη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε., εάν οι υπουργοί δεν καταλήξουν σε λύση. Ορισμένες κυβερνήσεις όμως αμφισβητούν τη χρησιμότητα μιας τέτοιας συνόδου πριν από την τακτική σύνοδο των υπουργών Εσωτερικών, η οποία είναι προγραμματισμένη για τις 8 Οκτωβρίου.
«Στροφή» από το Βερολίνο
Στο σχέδιο συμπερασμάτων της συνόδου γίνεται επίσης αναφορά στην απόφαση της Γερμανίας να αναστείλει προσωρινά τη Συνθήκη Σένγκεν και να επιβάλει ξανά ελέγχους στα σύνορά της με την Αυστρία. Σημειώνεται εξάλλου και η διαβεβαίωση του Βερολίνου ότι οι έλεγχοι αυτοί αποτελούν ένα προσωρινό μέτρο για την αντιμετώπιση της κρίσης στη μεθόριο των δύο χωρών.
Το Βερολίνο δεν κρύβει τη δυσφορία του για τη στάση αρκετών ευρωπαϊκών χωρών. Όπως επισήμανε ο Γερμανός Υφυπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Μίχαελ Ροθ, «η αλληλεγγύη είναι δρόμος διπλής κατεύθυνσης… Άλλες ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να κάνουν περισσότερα». «Το κλείσιμο των συνόρων αποτελεί ένα μικρό βήμα που παίρνουμε για την επαναφορά την τάξη στη μεταναστευτική κρίση… Τηρούμε τη Συμφωνία Σένγκεν – και ενεργούμε στο πλαίσιο των κανόνων της Σένγκεν για την κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Αυτό (το κλείσιμο) δεν θα είναι μόνιμο» υποστήριξε ο Γερμανός υφυπουργός.
«Και τα 28 κράτη μέλη της ΕΕ εξαρτώνται από την αλληλεγγύη και τη βοήθεια των άλλων από ένα σημείο και έπειτα. Κανείς δεν πρέπει να το ξεχνά αυτό» πρόσθεσε δε με νόημα ο κ. Ροθ. «Ακούσαμε κάποιες θετικές θέσεις από άλλες χώρες της ΕΕ – αλλά δεν είμαστε σίγουροι ότι είμαστε στο δρόμο για μια μακροπρόθεσμη στρατηγική της ΕΕ για την αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης» υπογράμμισε. «Τηρούμε την ανθρωπιστική υποχρέωσή μας, παρά τους συνοριακούς ελέγχους… Δεν θα αφήσουμε αβοήθητους τους πρόσφυγες» πρόσθεσε ο Γερμανός υφυπουργός.
Σε ανάλογα μέτρα ανακοίνωσαν ότι προχωρούν από τη Δευτέρα η Αυστρία και η Σλοβακία. Προειδοποίηση για αναστολή της Σενγκεν υπήρξε και απ” την Πρωθυπουργό της Πολωνίας. Αναλογες απειλές απο την Ουγγαρία και την Τσεχία. Η Κομισιόν πάντως κατέστησε σαφές πως η επαναφορά των έκτακτων ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα της ΕΕ μπορεί να διαρκέσει μόνο για 10 μέρες, και να ανανεώνεται σταδιακά με πλαφόν τους δυο μήνες.
Το μέγεθος των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών πάντως είναι τόσο μεγάλο ώστε νωρίτερα ο αυστριακός Καγκελάριος Φάιμαν ανακοίνωσε ότι κινητοποιεί 2.200 στρατιώτες για να βοηθήσει την Αστυνομία και τις υπόλοιπες υπηρεσίες στη διαχείριση των μαζικών αφίξεων. Πάνω από 4500 άνθρωποι μπήκαν στην Αυστρία από τη γειτονική Ουγγαρία την Κυριακή, ενώ από την πλευρά της η Ουγγαρία είδε αριθμό-ρεκόρ, 5.809 άτομα, να εισέρχονται στο έδαφός της μέσα σε 24 ώρες.
Οι Υπουργοί αναμένεται ότι θα εγκρίνουν μια σειρά από ενέργειες για την ενίσχυση της Άμυνας των κοινών συνόρων, για την καλύτερη ταυτοποίηση όσων μπαίνουν στην Ε.Ε. και τη γρήγορη απέλαση των οικονομικών μεταναστών που θα κριθεί ότι δεν έχουν το δικαίωμα να παραμείνουν ως πρόσφυγες που έφυγαν από τις πατρίδες τους για να γλιτώσουν από πολέμους ή διώξεις.
Θα ενημερωθούν επίσης για τις τελευταίες εξελίξεις από εκπροσώπους της Frontex και της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους πρόσφυγες. Θα ακούσουν εξάλλου παρουσίαση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τις νέες προτάσεις της όσον αφορά την ανακατανομή των προσφύγων στις χώρες – μέλη. Στις συνομιλίες μετέχουν και εκπρόσωποι της Ισλανδίας, της Νορβηγίας, του Λιχτενστάιν και της Ελβετίας, χωρών που είναι μέλη της ζώνης Σένγκεν, όχι όμως και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σήμερα επίσης τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενέκριναν σχέδιο για την ανάληψη στρατιωτικής δράσης εναντίον πλοίων που χρησιμοποιούνται από διακινητές προσφύγων και μεταναστών στη Μεσόγειο. Με τη νέα εντολή, ευρωπαϊκά σκάφη θα έχουν τη δυνατότητα να σταματούν, να ελέγχουν, να ανακατευθύνουν και – αν κριθεί απαραίτητο – να καταστρέφουν τα δουλεμπορικά πλοιάρια.