Το αναλυτικό σχέδιο για τη μείωση του χρέους που κατέθεσε στους δανειστές η Αθήνα, με το οποίο και εκτιμά ότι θα μειωθεί στο 93% του ΑΕΠ έως το 2020 και στο 60% του ΑΕΠ έως το 2030, φέρνει στο φως ο ανταποκριτής των Financial Times Πίτερ Σπίγκελ.
Το σχέδιο, που αναπτύσσεται σε ένα κείμενο επτά σελίδων με τίτλο “Ending the Greek Crisis”, περιλαμβάνει τέσσερις διαφορετικούς τομείς: Τα δάνεια από το πρώτο Μνημόνιο, τα δάνεια από την ΕΚΤ, τα δάνεια από το ΔΝΤ και τα δάνεια από το δεύτερο Μνημόνιο μέσω EFSF.
ΕΚΤ
Η πρόταση ξεκινά με ένα σχέδιο για τα ομόλογα της ΕΚΤ και έχει αναπτυχθεί το προηγούμενο διάστημα από τον Γιάνη Βαρουφάκη. Ο ESM θα δανείσει 27 δισ. ευρώ στην Ελλάδα με τα οποία η Αθήνα θα αποπληρώσει τα ομόλογα της ΕΚΤ. Τα δάνεια από τον ESM έχουν μεγαλύτερη περίοδο ωρίμανσης και χαμηλότερα επιτόκια από τα ελληνικά ομόλογα που διακρατώνται από την ΕΚΤ οπότε πρόκειται για αναδιάρθρωση χρέους χωρίς μια πραγματική αναδιάρθρωση. Δύο από τα ομόλογα της ΕΚΤ πρέπει να πληρωθούν τον Ιούλιο και τον Αύγουστο με τις πληρωμές να ανέρχονται στα 6,7 δισ. ευρώ οπότε ένας τρόπος αντιμετώπισής τους είναι επείγον θέμα. Το πρόβλημα, γράφει ο κ. Σπίγκελ είναι ότι πρόκειται για πακέτο διάσωσης χωρίς όρους (όλα τα πακέτα διάσωσης από την Ευρωζώνη είναι ουσιαστικά δάνεια από τον ESM) οπότε είναι πολύ δύσκολο να γίνει δεκτά από τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Πρόωρη αποπληρωμή του ΔΝΤ
Στο νέο σχέδιο γίνεται πιο λεπτομερής αναφορά στο θέμα των δανείων προς το ΔΝΤ. Στα 27 δισ. που οφείλονται στην ΕΚΤ υπάρχουν και 9 δισ. σε επίπεδο κερδών από τα ελληνικά ομόλογα που διακρατούνται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Στη συμφωνία του 2012 οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις συμφώνησαν να παραιτηθούν των κερδών τους από τα ελληνικά ομόλογα που αγόρασε η ΕΚΤ και έτσι το ελληνικό σχέδιο θα χρησιμοποιούσε αυτά τα 9 δισ. ευρώ για να πληρώσει σχεδόν το μισό του χρέους που οφείλει στο ΔΝΤ. Τα υπόλοιπα θα πληρωθούν με τον πατροπαράδοτο τρόπο, είτε με την εύρεση πόρων από τις αγορές (στις οποίες για την ώρα η Ελλάδα δεν έχει πρόσβαση) ή με τη χρήση νέων δανείων διάσωσης. Η πρόωρη αποπληρωμή των δανείων του ΔΝΤ θα βοηθούσε την Ελλάδα να μειώσει το συνολικό ύψους του χρέους της. Αλλά επειδή αυτό εξαρτάται από τη συμφωνία των δανειστών για την αναδιάρθρωση της ΕΚΤ είναι πολύ απίθανο να γίνει δεκτό από αυτούς.
Το πρώτο πακέτο διάσωσης
Όταν η Ελλάδα εξασφάλισε το πρώτο πακέτο διάσωσης τον Μάιο του 2010 (ένα πρόγραμμα ύψους 110 δισεκατομμυρίων ευρώ, εκ των οποίων εκταμιεύθηκαν μόνο 73 δισεκατομμύρια), δεν υπήρχαν θεσμοί σε επίπεδο Ευρωζώνης για να διανείμουν σε μικρές δόσεις κεφάλαια διάσωσης. Κατά συνέπεια, όλες οι κυβερνήσεις της Ευρωζώνης συνεισέφεραν για την παροχή διμερών δανείων προς την Αθήνα, με εξαίρεση τη Σλοβακία, η οποία τελικά απέρριψε το σχέδιο.
Αυτά τα δάνεια, που ονομάζονται επισήμως Σύμβαση Δανειακής Διευκόλυνσης της Ελλάδας, έχουν επανειλημμένα αναδιαρθρωθεί, με τα επιτόκια τους να έχουν μειωθεί σχεδόν στο επίπεδο του κόστους δανεισμού του μηχανισμού, και τα χρονοδιαγράμματα πληρωμών να έχουν παραταθεί για χρόνια. Το νέο ελληνικό σχέδιο θα παρατείνει ακόμη περισσότερο τα χρονοδιαγράμματα πληρωμών.
Η πρώτη ιδέα είναι το λεγόμενο «perpetual bond» (ομόλογο εις το διηνεκές) που είναι ακριβώς αυτό που αποκαλύπτει το όνομά του: ένα δάνειο προς την Αθήνα που ποτέ δεν επιστρέφεται στο ακέραιο, αλλά προβλέπει την πληρωμή τόκων εις το διηνεκές. Όσο περίεργο και αν ακούγεται, αυτού του είδους τα ομόλογα δεν είναι κάτι καινούργιο, και η ελληνική κυβέρνηση προτείνει ετήσιες πληρωμές τόκων ύψους 2-2,5% της αξίας του ομολόγου.
Το πρόβλημα με τα perpetual bonds είναι ότι αποτελούν ουσιαστικά παραδοχή ότι η Ελλάδα δεν πρόκειται ποτέ να ξεπληρώσει όσα χρωστάει στις κυβερνήσεις της Ευρωζώνης και αυτό είναι κάτι που δύσκολα θα αποδεχτούν πρωτεύουσες όπως το Βερολίνο. Το ελληνικό σχέδιο προβλέπει αυτή τη δυσκολία και προσφέρει ως εναλλακτική λύση την επιμήκυνση της περιόδου αποπληρωμής των δανείων διάσωσης στα 100 χρόνια.
Μια άλλη δυνατότητα που προσφέρεται από την Αθήνα είναι τα ομόλογα με ρήτρα ανάπτυξης του ΑΕΠ. Και αυτά τα ομόλογα είναι αυτό που φανερώνει το όνομά τους: η Ελλάδα θα είναι υποχρεωμένη να καταβάλει πληρωμές στους πιστωτές μόνο όταν η οικονομία της μπει ξανά σε τροχιά ανάπτυξης ενώ και τα ποσά θα εξαρτώνται από τον ρυθμό αυτής της ανάπτυξης.
Οι κυβερνήσεις της Ευρωζώνης έχουν εκφράσει την προθυμία να επεκτείνουν τις διάρκειες των ελληνικών δανείων, επομένως η επιλογή με τις περισσότερες πιθανότητες αποδοχής είναι τα ομόμογα διάρκειας 100 ετών. Ωστόσο, οι πιθανότητες να προσφερθεί κάτι τέτοιο αμέσως είναι λίγες. Σύμφωνα με αξιωματούχους, θα μπορούσε να αποτελέσει μία αόριστη υπόσχεση στο πλαίσιο μίας δήλωσης του Eurogroup εάν τελικά επιτευχθεί συμφωνία στις τρέχουσες διαπραγματεύσεις.
Το δεύτερο πακέτο διάσωσης
Μόλις η τρέχουσα συμφωνία διάσωσης ολοκληρωθεί, το παλιό ταμείο διάσωσης της Ευρωζώνης, το EFSF, θα έχει εκταμιεύσει συνολικά 144 δισεκατομμύρια ευρώ. Αυτά τα δάνεια έχουν ήδη πολύ χαμηλά επιτόκια και πολύ ευνοϊκά προγράμματα αποπληρωμής. Όμως το νέο ελληνικό σχέδιο προσφέρει κάτι πολύ πιο ριζοσπαστικό. Θα σπάσει τα δάνεια του EFSF στα δύο, αναδιαρθρώνοντας το 50% του ανεξόφλητου χρέους σε δάνειο με επιτόκιο 5% (διπλάσιο από το 2,5% που καταβάλλεται σήμερα) και διαγράφοντας ουσιαστικά το υπόλοιπο 50%.
Το επιχείρημα γι ‘αυτό το πρόγραμμα είναι ότι οι ετήσιες πληρωμές τόκων που καταβάλλει η Ελλάδα θα παραμείνουν ίδιες (αφού το 5% των μισών δανείων είναι το ίδιο με το 2,5% του συνόλου των δανείων). Όμως, διαγράφοντας το μισό του αρχικού συνολικού δανείου, το συνολικό φορτίο του χρέους της Ελλάδας μειώνεται σημαντικά. Η διαγραφή θα γίνει σταδιακά σύμφωνα με το ελληνικό σχέδιο. Αρχικά θα μετατραπεί σε ομόλογο μηδενικού τοκομεριδίου (ουσιαστικά ένα άτοκο δάνειο), το οποίο σταδιακά θα ακυρωθεί.
Επειδή αυτή η πρόταση συνεπάγεται μία πλήρη διαγραφή, είναι επίσης απίθανο να γίνει αποδεκτή από τις πρωτεύουσες της Ευρωζώνης. Εν ολίγοις, το έγγραφο είναι τόσο φιλόδοξο όσο είναι δημιουργικό. Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος του είναι επίσης μη αποδεκτό πολιτικά για τους δανειστές της Ευρωζώνης. Εκτός από την παράταση των προθεσμιών λήξης των ελληνικών δανείων, οι κυβερνήσεις της Ευρωζώνης έχουν αποδειχθεί πεισματικά απρόθυμες να δεχτούν οποιαδήποτε ελάφρυνση του χρέους – παρά το γεγονός ότι το ΔΝΤ έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι το χρέος της Ελλάδας δεν είναι βιώσιμο χωρίς αυτό.