Ρηματική διακοίνωση απέστειλε η αλβανική κυβέρνηση προς την Αθήνα με την οποία αμφισβητεί το δικαίωμα της Ελλάδας για έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στο Ιόνιο Πέλαγος. Σύμφωνα με ρεπορτάζ που δημοσιεύεται στην ειδησεογραφική ιστοσελίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, παράγοντες του Υπουργείου Εξωτερικών εκτιμούν ότι πρόκειται για κίνηση που σίγουρα θα έχει «ουρά», δηλαδή ότι με την πρωτοβουλία αυτή τα Τίρανα θέλουν εμμέσως να θέσουν στο τραπέζι και άλλα ζητήματα, πέραν της Συμφωνίας για τις Θαλάσσιες Ζώνες του 2009, όπως π.χ. η συνοριακή γραμμή μεταξύ των δύο χωρών.
Η ενόχληση της ελληνικής κυβέρνησης υπήρξε έντονη. Στο πλαίσιο αυτό, ο Νίκος Κοτζιάς φέρεται, κατά το δημοσίευμα, να έχει αποφασίσει να μη συμμετάσχει στη Διαβαλκανική Σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών στις 22 Μαΐου στα Τίρανα, ενώ παραμένει άγνωστο με ποιον τρόπο θα εκπροσωπηθεί η χώρα στη Σύνοδο Κορυφής της Διαβαλκανικής στις 26 Μαΐου – και πάλι στην αλβανική πρωτεύουσα. Υπενθυμίζεται ότι λόγω της ενόχλησης αυτής είχε ακυρωθεί και η συνάντηση του κ. Κοτζιά με τον Αλβανό πρέσβη στην Αθήνα πριν από μερικές ημέρες.
Η ρηματική διακοίνωση της Αλβανίας, η οποία επιδόθηκε στον Έλληνα πρέσβη στα Τίρανα, υπήρξε λιτή και πολύ συγκεκριμένη. Στην ουσία έλεγε ότι οι περιοχές που έχουν προκηρυχθεί από την Ελλάδα για έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στο Ιόνιο Πέλαγος και έχουν δημοσιευθεί τόσο στην ελληνική Εφημερίδα της Κυβερνήσεως όσο και στην επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ (σ.σ.: πρόκειται για το Οικόπεδο Νο 1 του δεύτερου γύρου παραχωρήσεων που έχει ως καταληκτική ημερομηνία για την υποβολή προσφορών τη 14η Ιουλίου) εισέρχονται εντός αλβανικών χωρικών υδάτων.
Υπενθυμίζεται ότι η χάραξη των θαλάσσιων οικοπέδων από την ελληνική κυβέρνηση επί υπουργού Ενέργειας Γιάννη Μανιάτη – σε απόλυτη συνεργασία με το υπουργείο Εξωτερικών – έγινε με σεβασμό στη μέση γραμμή που προβλέπει η Συμφωνία για τις Θαλάσσιες Ζώνες του 2009. Η συγκεκριμένη συμφωνία, που φέρει τη σφραγίδα του ανθρώπου που ηγήθηκε των συνομιλιών από ελληνικής πλευράς, πρέσβη ε.τ. Γιώργου Σαββαΐδη, θεωρείται άψογη. Προήλθε δε έπειτα από την προκήρυξη οικοπέδων για έρευνες υδρογονανθράκων από την Αλβανία, το 2006, που εισέρχονταν σε περιοχές ελληνικής υφαλοκρηπίδας.
Το Συνταγματικό Δικαστήριο της Αλβανίας έκρινε, μετά από προσφυγή του τότε επικεφαλής της αντιπολίτευσης και νυν Πρωθυπουργού, Έντι Ράμα, το 2010 αντισυνταγματική τη συμφωνία. Εντούτοις, από μόνη της η αντισυνταγματικότητα δεν συνεπάγεται και ακυρότητα της αλβανικής μονογραφής της συμφωνίας, όπως σημειώνουν έμπειροι νομικοί διεθνολόγοι.
Ενα από τα ζητήματα που θέτει η αλβανική πλευρά είναι ότι τα Διαπόντια Νησιά βορείως της Κέρκυρας (σ.σ.: τα τρία μεγαλύτερα νησιά του συμπλέγματος είναι οι Οθωνοί, η Ερεικούσσα και το Μαθράκι) δεν δικαιούνται πλήρη επήρεια στην υφαλοκρηπίδα. Σε αυτό το σημείο είναι σαφής η επιρροή της τουρκικής σκέψης (σ.σ.: η Αγκυρα επενδύει στις σχέσεις με τα Τίρανα, όπως αποδεικνύει και η πρόσφατη επίσκεψη του προέδρου της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν), καθώς η συμφωνία του 2009 αναγνωρίζει πλήρεις θαλάσσιες ζώνες σε όλα τα νησιά, τονίζεται στο δημοσίευμα.
Τα Τίρανα έχουν προσπαθήσει να εντάξουν την οριστική επικύρωση της Συμφωνίας για τις Θαλάσσιες Ζώνες σε ένα πακέτο θεμάτων. Ενα από τα ζητήματα που προβάλλουν είναι η άρση του εμπολέμου που θα επιτρέψει την οριστικοποίηση του χερσαίου συνόρου των δύο χωρών ώστε να είναι ενιαίο με το θαλάσσιο όριο. Υπενθυμίζεται ότι σήμερα η χερσαία συνοριακή γραμμή των δύο χωρών καθορίζεται από το Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας του 1913. Η ελληνική πλευρά θεωρεί το θέμα λήξαν, αλλά οι Αλβανοί επιμένουν.
Η αβεβαιότητα για τις αλβανικές προθέσεις, καθώς τα Τίρανα φέρονται να εξέταζαν ακόμη και την προσφυγή σε διεθνές δικαιοδοτικό όργανο για το ζήτημα των θαλάσσιων ζωνών, ήταν ένας από τους λόγους που η Ελλάδα κατέθεσε στις 14 Ιανουαρίου 2015 Δήλωση στα Ηνωμένα Εθνη. Με αυτήν επικαιροποίησε παλαιότερη Δήλωση, του 1994, σχετικά με την αποδοχή της υποχρεωτικής δικαιοδοσίας του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης (ΔΔΧ).
Στην επικαιροποιημένη Δήλωση η Αθήνα, πέραν της αποσαφήνισης ότι εξαιρούνται από τη δικαιοδοσία του ΔΔΧ διαφορές για στρατιωτικά μέτρα αμυντικού χαρακτήρα (θέμα το οποίο σχετίζεται με την αποστρατιωτικοποίηση νησιών του Ανατολικού Αιγαίου που θέτει η Τουρκία) πρόσθεσε άλλη μία εξαίρεση. Αυτή αφορά διαφορές σχετικές με τα σύνορα της Ελλάδας ή με ζητήματα εδαφικής κυριαρχίας, συμπεριλαμβανομένων φυσικά διαφορών για τα χωρικά ύδατα και το εύρος του εναέριου χώρου.
Παράλληλα – από διαδικαστική άποψη – η Ελλάδα διατηρεί το δικαίωμα να αποφασίσει αν θα δεχθεί ή όχι (εντός 12 μηνών) τη δικαιοδοτική επίλυση μιας συγκεκριμένης διαφοράς από το ΔΔΧ με μια χώρα που μονομερώς αποδέχεται να προσφύγει στο Δικαστήριο αποκλειστικά για αυτήν. Πέραν της Τουρκίας, οι εξαιρέσεις αυτές «φωτογραφίζουν», σύμφωνα με διπλωματικούς κύκλους, και την Αλβανία.