Δημοσιεύτηκαν στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης, οι υπουργικές αποφάσεις που ολοκληρώνουν και εξειδικεύουν τα μέτρα αντιμετώπισης της ακρίβειας.
Ο υπουργός Ανάπτυξης, Κώστας Σκρέκας, δήλωσε σχετικά: «Τα μέτρα που έλαβε η ελληνική κυβέρνηση έχουν αρχίσει να αποδίδουν ενώ ψηφίστηκαν μόλις στις 18 Ιανουαρίου. Εταιρείες ήδη ανακαλούν ανατιμήσεις που έχουν κοινοποιήσει σε σούπερ μάρκετ. Η μάχη με την ακρίβεια είναι διαρκής και οι ελεγκτικές υπηρεσίες του υπουργείου Ανάπτυξης βρίσκονται σε διαρκή εγρήγορση. Δεν θα σταματήσουμε αν δεν δούμε σαφείς ενδείξεις αποκλιμάκωσης του πληθωρισμού».
Τα 4 μέτρα για την αντιμετώπιση της ακρίβειας είναι τα ακόλουθα:
- Μείωση παροχών και πιστώσεων από τους προμηθευτές προς τα super markets με σκοπό την εξασφάλιση χαμηλότερων τιμών για τον καταναλωτή.
- Αποτροπή ανατιμήσεων προϊόντων με παράλληλη εφαρμογή προωθητικών ενεργειών επί των αυξημένων τιμών.
- «Καθαρές» τιμές από το χωράφι στο ράφι προς όφελος του καταναλωτή αλλά και του παραγωγού.
- Πλαφόν στο μεικτό περιθώριο κέρδους για το βρεφικό γάλα με σκοπό τον εξορθολογισμό των τιμών.
Οι υπουργικές αποφάσεις ορίζουν με σαφή και λεπτομερή τρόπο το σύνολο των προωθητικών ενεργειών που απαγορεύονται στις περιπτώσεις ανατιμήσεων καθώς και τις κατηγορίες των προϊόντων τις οποίες αφορά το συγκεκριμένο μέτρο. Επίσης, καθορίζεται το είδος των προσφορών και των εκπτώσεων που αποτελούν προωθητικές ενέργειες για την εφαρμογή των μέτρων. Παράλληλα, περιλαμβάνεται αναφορά στην εφαρμογή των μέτρων σε νέα προϊόντα που έχουν την ίδια ή παραπλήσια συσκευασία με την ίδια ή διαφορετική ποσότητα (μικρότερη ή μεγαλύτερη) αλλά μεγαλύτερη τιμή μονάδας, προκειμένου να είναι αδύνατη η εφαρμογή ανατιμήσεων μέσω της αλλαγής της ποσότητας που περιέχει η συσκευασία ενός προϊόντος.
Πλαφόν στο βρεφικό γάλα
Όσον αφορά το βρεφικό γάλα, υπενθυμίζεται ότι ο νόμος προβλέπει πως το μικτό περιθώριο κέρδους δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερο από το λειτουργικό κόστος της επιχείρησης, στην οικεία κατηγορία προϊόντων, βάσει των οικονομικών καταστάσεων της αμέσως προηγούμενης διαχειριστικής περιόδου, από την έναρξη ισχύος του παρόντος, προσαυξημένο κατά 7% επί των καθαρών πωλήσεων, αφαιρουμένων των εκπτώσεων, των πιστώσεων ή άλλων παροχών. Επίσης, με την υπουργική απόφαση καθορίζεται αυστηρό πλαφόν στο λειτουργικό κόστος που μπορούν να επικαλούνται οι επιχειρήσεις κατά τον έλεγχό τους από τη ΔΙΜΕΑ.
Στις υπουργικές αποφάσεις, τέλος, γίνεται σαφής περιγραφή του τρόπου με τον οποίο υπολογίζονται τα πρόστιμα που προβλέπονται από τον νόμο, το ύψος των οποίων ισοδυναμεί με το διπλάσιο του μικτού κέρδους που αποκόμισε η επιχείρηση από την παράνομη πρακτική και μπορεί να φτάνει μέχρι και τα 2 εκατομμύρια ευρώ.
Σε ποιες περιπτώσεις απαγορεύονται οι εκπτώσεις και οι προσφορές
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την απόφαση του υπουργείου Ανάπτυξης για την εφαρμογή των μέτρων αντιμετώπισης ανατιμήσεων και για την εξειδίκευση των προωθητικών ενεργειών και εκπτώσεων, από τη 10η Ιανουαρίου 2024, για τα καταναλωτικά προϊόντα για τα οποία ανακοινώνεται αύξηση τιμής, δεν επιτρέπεται οποιαδήποτε προωθητική ενέργεια κατά τη διάθεσή τους στους καταναλωτές για τρεις μήνες από την ημερομηνία κατά την οποία εφαρμόζεται η αύξηση τιμής.
Αναλυτικά, δεν επιτρέπονται οι ακόλουθες προωθητικές ενέργειες:
- α) Η πώληση προϊόντος για το οποίο δηλώνεται με οποιονδήποτε τρόπο ότι πωλείται σε χαμηλότερη τιμή από οποιαδήποτε τιμή αναφοράς (λ.χ. έκπτωση ή προσφορά),
- β) η πώληση προϊόντος για το οποίο δηλώνεται με οποιονδήποτε τρόπο ότι πωλείται σε συσκευασία που περιέχει επιπλέον ποσότητα ως «δώρο» για τον καταναλωτή,
- γ) η πώληση πολυσυσκευασίας, αποτελούμενης από περισσότερα του ενός όμοια μεταξύ τους συσκευασμένα προϊόντα, για την οποία δηλώνεται με οποιοδήποτε τρόπο ότι εμπεριέχει μία ή περισσότερες συσκευασίες «ΔΩΡΟ» ή ότι προσφέρεται σε χαμηλότερη τιμή από οποιαδήποτε τιμή αναφοράς (λ.χ. έκπτωση ή προσφορά),
- δ) η πώληση προϊόντος για το οποίο δηλώνεται ότι πωλείται μαζί με άλλο, διαφορετικό, προϊόν ως «ΔΩΡΟ»,
- ε) η πώληση προϊόντος με έκπτωση ή προσφορά που παρέχεται από εκπτωτικό κουπόνι, δωροεπιταγή, πόντους αγορών ή άλλα συστήματα επιβράβευσης (λ.χ. loyalty cards),
- στ) η συμμετοχή σε οποιοδήποτε φυλλάδιο ή διαφήμιση λιανοπωλητή που αναφέρει ή υπονοεί ότι το προϊόν προσφέρεται σε συμφέρουσα για τον καταναλωτή τιμή (π.χ. αναφορές όπως «μόνο», «best value», «εξαιρετική τιμή», «ευκαιρία»).
Τα παραπάνω ισχύουν και για προϊόντα που εισάγονται για πρώτη φορά στην αγορά, με την ίδια ή άλλη ονομασία, με την ίδια ή άλλη συσκευασία, και διαφορετικό ραβδωτό κωδικό είδους (barcode):
- α) Μετά την απόσυρση άλλου προϊόντος της ίδιας επιχείρησης με τις ίδιες ή παραπλήσιες ιδιότητες ή
- β) εμπεριέχουν μικρότερη ή μεγαλύτερη ποσότητα, κατά 50%, από άλλο όμοιο η παραπλήσιο προϊόν που διαθέτει η ίδια επιχείρηση στην αγορά, με αυξημένη τιμή μονάδας, ή
- γ) διατίθενται από άλλη νέα επιχείρηση που συνεργάζεται ή συνδέεται με επιχείρηση που ήδη διαθέτει στους καταναλωτές προϊόντα της ίδιας κατηγορίας από την έναρξη ισχύος της παρούσας.
Σε ό,τι αφορά το μέτρο της μείωσης της αρχικής τιμής συγκεκριμένων κατηγοριών προϊόντων, η οποία ισούται τουλάχιστον με το 30% του αθροίσματος των παροχών – εκπτώσεων των προμηθευτών προς τους λιανέμπορους, από την απόφαση καθορίζονται οι κατηγορίες παροχών αλλά και οι κατηγορίες προϊόντων όπου το μέτρο θα εφαρμοστεί. Συγκεκριμένα, αφορά τις ακόλουθες κατηγορίες εκπτώσεων, πιστώσεων και άλλων παροχών που μειώνουν την αρχική τιμή προ εκπτώσεων, πιστώσεων ή άλλων παροχών:
α) Εκπτώσεις επί τιμολογίου, ήτοι εκπτώσεις που αναγράφονται στο τιμολόγιο πώλησης των προϊόντων από την επιχείρηση στο λιανοπωλητή και β) πιστωτικά τιμολόγια που εκδίδονται από την επιχείρηση προς το λιανοπωλητή.
Οι κατηγορίες προϊόντων που εφαρμόζεται το μέτρο είναι οι ακόλουθες:
- Απορρυπαντικά πλυντηρίου ρούχων (σε σκόνη, υγρό ή ταμπλέτες)
- Απορρυπαντικά ρούχων για πλύσιμο στο χέρι
- Απορρυπαντικά πλυντηρίου πιάτων (σε σκόνη, υγρό ή ταμπλέτες)
- Απορρυπαντικά για πλύση πιάτων και σκευών στο χέρι
- Καθαριστικά επιφανειών παντός είδους
- Χλωρίνες
- Σαμπουάν και conditioner
- Αφρόλουτρα
- Σαπούνια σε υγρή μορφή
- Σαπούνια σε στερεά μορφή
- Οδοντόκρεμες
- Βρεφικές και παιδικές πάνες
Καθαρές τιμές από το χωράφι στο ράφι
Σε ό,τι αφορά την εφαρμογή του μέτρου των «καθαρών τιμών» σε νωπά προϊόντα, δηλαδή το μέτρο που προβλέπει ότι οι επιχειρήσεις που πωλούν νωπά τρόφιμα, τα πωλούν χωρίς να χορηγούν εκπτώσεις, πιστώσεις ή άλλες παροχές σε άλλες επιχειρήσεις, που υπερβαίνουν, αθροιστικά, το 3% επί της τιμής πώλησης προ εκπτώσεων, πιστώσεων ή άλλων παροχών, προβλέπεται ότι θα αφορά τα ακόλουθα προϊόντα:
- Νωπά φρούτα (μη επεξεργασμένα)
- Νωπά λαχανικά (μη επεξεργασμένα)
- Νωπό μοσχάρι (μη επεξεργασμένο, εξαιρουμένης της κοπής)
- Νωπό χοιρινό (μη επεξεργασμένο, εξαιρουμένης της κοπής)
- Νωπό κοτόπουλο (μη επεξεργασμένο, εξαιρουμένης της κοπής)
- Νωπά ψάρια (μη επεξεργασμένο, εξαιρουμένης της κοπής)
Έλεγχοι και πρόστιμα
Για τη διαπίστωση παραβάσεων μπορεί να διενεργείται διοικητικός ή επιτόπου έλεγχος, αυτεπαγγέλτως ή κατόπιν καταγγελίας, από τα όργανα των αρμοδίων αρχών, δηλαδή της γενικής γραμματείας Εμπορίου του υπουργείου Ανάπτυξης και της Διυπηρεσιακής Μονάδας Ελέγχου της Αγοράς (ΔΙΜΕΑ). Επιπλέον, σε όποιον παρεμποδίζει ή παρακωλύει τον έλεγχο με οποιονδήποτε τρόπο επιβάλλονται οι διοικητικές κυρώσεις.
Σε περίπτωση παραβίασης της εν λόγω ρύθμισης επιβάλλεται πρόστιμο που υπολογίζεται βάσει συγκεκριμένου μαθηματικού τύπου. Δηλαδή, υπολογίζεται ο αριθμός των ημερών που μεσολάβησαν από την 1η Μαρτίου 2024 μέχρι και την ημέρα κατά την οποία διαπιστώθηκε η παράβαση από τις αρμόδιες αρχές ελέγχου, το ύψος του μικτού κέρδους της επιχείρησης, όπως αποτυπώνεται στις οικονομικές καταστάσεις της τελευταίας δημοσιευμένης οικονομικής χρήσης και το ποσοστό ποινής επί των πωλήσεων της επιχείρησης στην κατηγορία προϊόντων για την οποία διαπιστώθηκε η παράβαση κατά τη διαχειριστική χρήση που ξεκίνησε το 2022.
Το ύψος των προστίμων
Αν η παράβαση αφορά σε ποσοστό υπέρβασης μέχρι 1% του προβλεπόμενου κέρδους επιβάλλεται άπαξ η ποινή της σύστασης. Σε περίπτωση υποτροπής ή μη συμμόρφωσης της επιχείρησης με την σύσταση, επιβάλλεται πρόστιμο προσαυξάνεται κατά, επιπλέον, 20%.
Σε περίπτωση απόκρυψης ή προσκόμισης παραποιημένων στοιχείων επιβάλλεται στην επιχείρηση πρόστιμο ίσο με το 1% του κύκλου εργασιών της κατά τη διαχειριστική χρήση που ξεκίνησε το 2022. Ωστόσο, το πρόστιμο δεν επιβάλλεται εφόσον η επιχείρηση προσκομίσει εντός 10 ημερών τα αιτούμενα στοιχεία μετά από σχετικό αίτημα της αρμόδιας υπηρεσίας ελέγχου.
Τέλος, σύμφωνα με τη νομοθεσία, κατά της απόφασης επιβολής προστίμου χωρεί προσφυγή ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων.
Μητσοτάκης: Κάνουμε παρεμβάσεις δομικές στον τρόπο λειτουργίας της αγοράς
Στο ζήτημα της ακρίβειας αναφέρθηκε και ο Κυριάκος Μητσοτάκης στη συνέντευξη που παραχώρησε στο ραδιόφωνο του ΣΚΑΪ και τον Παύλο Τσίμα με τον πρωθυπουργός να τονίζει μεταξύ άλλων: «Έχουμε συγκεκριμένη νομοθεσία για περιθώρια κέρδους. Έχουμε πια μία ΔΙ.Μ.Ε.Α η οποία κάνει συστηματικούς ελέγχους και μπορεί να εντοπίζει τέτοιες περιπτώσεις. Κι έχουμε και τη βούληση να επιβάλουμε και να εισπράξουμε -το τονίζω- πολύ μεγάλα πρόστιμα, τα οποία, πέραν του προστίμου αυτού καθαυτού, δημιουργούν και μία αρνητική εικόνα για τις εταιρείες, οι οποίες αναγκάζονται να τα πληρώσουν, διότι υπάρχει και η φήμη των προϊόντων και της εταιρείας».
Αναλυτικά όσα είπε ο πρωθυπουργός για τις δράσεις κατά της ακρίβειας
«Αφενός υπήρξε μια έξαρση της εισαγόμενης ακρίβειας, για λόγους που τους έχουμε εξηγήσει, και πάνω σε αυτήν την έξαρση υπήρξε κι ένας “πληθωρισμός κερδοσκοπίας”.
Έγιναν και τα δύο δηλαδή. Υπήρξε μία γενεσιουργός αιτία και πάνω σε αυτό πάτησαν πολλές εταιρείες προκειμένου να κερδοσκοπήσουν και να κρατήσουν τις τιμές υψηλότερα από ό,τι θα δικαιολογείτο σε συνθήκες κανονικού ανταγωνισμού.
Η απάντηση του κράτους εδώ δεν μπορεί παρά να είναι πάρα πολύ σκληρή. Και τι σημαίνει αυτό; Έχουμε συγκεκριμένη νομοθεσία για περιθώρια κέρδους. Έχουμε πια μία ΔΙ.Μ.Ε.Α η οποία κάνει συστηματικούς ελέγχους και μπορεί να εντοπίζει τέτοιες περιπτώσεις. Κι έχουμε και τη βούληση να επιβάλουμε και να εισπράξουμε -το τονίζω- πολύ μεγάλα πρόστιμα, τα οποία, πέραν του προστίμου αυτού καθαυτού, δημιουργούν και μία αρνητική εικόνα για τις εταιρείες, οι οποίες αναγκάζονται να τα πληρώσουν, διότι υπάρχει και η φήμη των προϊόντων και της εταιρείας.
Το έχουμε κάνει αυτό και θα εξακολουθούμε να το κάνουμε. Και κάνουμε και παρεμβάσεις πια δομικές στον τρόπο λειτουργίας της αγοράς, που έχουν να κάνουν με τον τρόπο με τον οποίον βγαίνουν οι τιμές του τιμοκαταλόγου: αυτή την πάγια τακτική να έχουμε πολύ υψηλές τιμές τιμοκαταλόγου και μετά πολλές εκπτώσεις και πολλές προσφορές.
Γίνονται μεγάλες προσπάθειες εξορθολογισμού μιας αγοράς που διαπιστώσαμε -ναι, αλήθεια είναι και αυτό- κι εμείς στην πορεία ότι έκρυβε περισσότερες στρεβλώσεις από ό,τι κι εμείς γνωρίζαμε. Ενδεχομένως σε συνθήκες μη πληθωρισμού δεν είχε κανείς ενδιαφέρον να το ψάξει. Τώρα που το μελετάμε, στέλνουμε κι ένα ξεκάθαρο σήμα σε όλους ότι “σας βλέπουμε, ξέρουμε πια τις πρακτικές σας και δεν θα διστάσουμε να επιβάλουμε μεγάλα πρόστιμα και να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα πια στη ρίζα του”.
Δεν λύνονται όλα μόνο με κανονιστικές πρωτοβουλίες. Είναι πολύ σημαντικό να μπορεί να λειτουργεί και ο ανταγωνισμός μεταξύ των προμηθευτών αλλά και των εμπόρων και των σούπερ μάρκετ. Και νομίζω ότι άμα αθροίσει κανείς όλες τις πρωτοβουλίες, το μείον 5% το οποίο καθιερώθηκε πια στο ράφι και έβαλε μεγάλη πίεση σε προμηθευτές να κρατήσουν σταθερές μειωμένες τιμές.
Αλλά αυτή είναι η μία όψη του νομίσματος, κ. Τσίμα. Μην κοροϊδευόμαστε. Οι τιμές στο ράφι έχουν αυξηθεί. Έστω και όταν μειώνεται ο πληθωρισμός, η αύξηση υπάρχει, έτσι; Έμεινε αυτή η αύξηση. Άρα, το ζήτημα δεν είναι απλά πώς θα μειωθεί ο πληθωρισμός, αλλά πώς θα έχουμε αποκλιμάκωση τιμών.
Στην ηλεκτρική ενέργεια το είχαμε ήδη. Στα καύσιμα δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά πράγματα διότι είμαστε δέσμιοι των παγκόσμιων τιμών, όμως και εκεί τα πράγματα τελικά και για το πετρέλαιο θέρμανσης ήταν καλύτερα από ό,τι περιμέναμε ενδεχομένως στην αρχή.
Είδατε -να επιμείνω λίγο στον λογαριασμό του ηλεκτρικού ρεύματος- ότι ο ανταγωνισμός και η διαφάνεια στις τιμές οδήγησε τελικά σε χαμηλότερες τιμές. Από εκεί και πέρα όμως…».