Στην τεχνητή νοημοσύνη, που για πρώτη φορά φέτος «κατέλαβε» το Νταβός στη σύνοδο των ηγετών του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, επενδύει με ταχύτατους ρυθμούς και η ΑΑΔΕ στον «αγώνα» της για περιορισμό της παραοικονομίας.
Η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων προετοιμάζεται ήδη για τη νέα εποχή φοροελέγχων μέσω της τεχνητής νοημοσύνης. Αντλώντας περίπου 100 εκατ. ευρώ από το πρόγραμμα «Ψηφιακός Μετασχηματισμός 2021-2027» του ΕΣΠΑ, προχωρά στην άμεση αναβάθμιση των πληροφοριακών συστημάτων φορολογίας και στον επιχειρησιακό εκσυγχρονισμό του ελεγκτικού της μηχανισμού.
Στόχος είναι στο νέο TAXIS που έχει δρομολογηθεί να ενσωματωθούν εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης και data mining για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, καθώς τα νέα συστήματα θα έχουν τη δυνατότητα να αντλούν δεδομένα από μια τεράστια δεξαμενή πληροφοριών και στοιχείων για τα εισοδήματα, την ακίνητη και κινητή περιουσία, τις δαπάνες, τις καθημερινές συναλλαγές με καταστήματα, αλλά και τις τραπεζικές κινήσεις.
Αξίζει να σημειωθεί ότι με τα νέα συστήματα θα καταστεί δυνατό να ανιχνεύονται σε πραγματικό χρόνο ύποπτα περιστατικά φοροδιαφυγής, ενώ οι φορολογούμενοι θα κατηγοριοποιούνται ανάλογα με τη συμπεριφορά τους, όπως «στρατηγικός κακοπληρωτής», «πιθανότητα φοροδιαφυγής» κ.ά.
Σε πρώτη, μάλιστα, φάση η τεχνητή νοημοσύνη θα ελέγχει άμεσα με την κατάθεσή τους όλες τις φορολογικές δηλώσεις και θα διαπιστώνει ποιες είναι αληθείς ή ψευδείς, δίνοντας παραχρήμα «σήμα κινδύνου» στις φορολογικές αρχές για να… ξεσκονίσουν τον «ύποπτο» φορολογούμενο, ενώ ταυτόχρονα θα μπορεί να ανιχνεύει την ύπαρξη τυχόν κρυφών περιουσιακών στοιχείων.
Αποκάλυψη ύλης
Επισημαίνεται ότι με τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης η ΑΑΔΕ θα έχει τη δυνατότητα να αποκαλύπτει φορολογητέα ύλη:
- Αναλύοντας μεγάλα σύνολα δεδομένων από διάφορες πηγές, όπως τραπεζικές συναλλαγές, ψηφιακές δημόσιες πλατφόρμες και μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
- Ανιχνεύοντας συμπεριφορικά προφίλ, όπως ασυνήθιστες συναλλαγές ή μεταφορές χρημάτων και πληρωμές μέσω καρτών σε μη καταχωρημένους πωλητές, που συνδέονται συχνά με μη καταγεγραμμένη οικονομική δραστηριότητα μέσω πλατφορμών στη λεγόμενη οικονομία διαμοιρασμού.
- Εντοπίζοντας ανωμαλίες και ασυνήθιστες αποκλίσεις στα εισοδήματα πολιτών και επιχειρήσεων, όπως η μη αναλογία μεταξύ των εισοδηματικών πηγών και των δαπανών.
Πιο στοχευμένοι έλεγχοι
Αξιοσημείωτο είναι δε ότι οι ανωτέρω κινήσεις αναμένεται να οδηγήσουν σε περισσότερο στοχευμένους ελέγχους:
- Προβλέποντας φορολογικές παραβάσεις, με τη χρήση μοντέλων μηχανικής μάθησης για την εκτίμηση του κινδύνου φορολογικών παραβάσεων, βασιζόμενοι σε προηγούμενα μοτίβα συμπεριφοράς, που ενδέχεται να υποδεικνύουν φορολογική απάτη.
- Αναπτύσσοντας προφίλ κινδύνου για φορολογούμενους και επιχειρήσεις σχετικά με την πιθανότητα φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής, επιτρέποντας στις φορολογικές αρχές να αποφασίζουν, να προτεραιοποιούν και να εστιάζουν τους ελέγχους σε συγκεκριμένες ομάδες.
- Αξιολογώντας και αξιοποιώντας καταγγελίες των πολιτών για περιπτώσεις φοροδιαφυγής με αυτοματοποιημένο, γρήγορο και αποτελεσματικό τρόπο και με περισσότερες δυνατότητες συλλογής και ανάλυσης πληροφοριών.
Ενίσχυση υπευθυνότητας
Από την άλλη πλευρά, με την τεχνητή νοημοσύνη ενισχύεται η φορολογική υπευθυνότητα, αναπτύσσοντας:
- Αυτοματοποιημένα συστήματα υποβοήθησης κατά τη δήλωση φόρων. Αυτά τα συστήματα μπορούν να διευκολύνουν τους φορολογούμενους στη συμπλήρωση των δηλώσεών τους, προσφέροντας εξατομικευμένη βοήθεια με ακρίβεια και ευκολία, ελαχιστοποιώντας λάθη και παραλείψεις.
- Συστήματα ευφυών εικονικών εξυπηρετητών (smart agents) που θα μπορούν να παρέχουν συμβουλευτική υποστήριξη στους φορολογούμενους για τη συμμόρφωσή τους με τους φορολογικούς κανόνες, διευκολύνοντας τη συμμόρφωση.
- Ηλεκτρονικές πλατφόρμες για εκπαίδευση, παρέχοντας στοχευμένο εκπαιδευτικό υλικό για τη φορολογική συμμόρφωση, βοηθώντας τους φορολογούμενους να κατανοήσουν τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματά τους.
Αναβάθμιση συστημάτων
Στο πλαίσιο εξάλλου αυτό η ΑΑΔΕ μέσω του Ταμείου Ανάπτυξης και Ανθεκτικότητας «τρέχει» την αναβάθμιση όλων των πληροφοριακών της συστημάτων, με στόχο την ολοκλήρωση του έργου «Ανάπτυξη νέου ενοποιημένου Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος Φορολογίας της ΑΑΔΕ (TAXIS – TAXISnet – Elenxis)», που προβλέπει την πλήρη καταγραφή του εισοδηματικού και περιουσιακού προφίλ των φορολογουμένων, την αναβάθμιση και ενίσχυση των ελεγκτικών εργαλείων, τη διεύρυνση και αξιοποίηση στοιχείων και δεδομένων, την παρακολούθηση της φορολογικής συμμόρφωσης, την καλύτερη ενημέρωση των φορολογουμένων και την επέκταση των ηλεκτρονικών υπηρεσιών. Παράλληλα, προχωρά με ταχύτατους ρυθμούς η αναδιάρθρωση και αναβάθμιση των βασικών συστημάτων φορολογίας της ΑΑΔΕ, περίπου 27 χρόνια μετά την έναρξη λειτουργίας του TAXIS, με έργα συνολικού προϋπολογισμού 38,651 εκατ. ευρώ.
Σε κάθε περίπτωση, όλα τα νέα τεχνολογικά εργαλεία θα δίνουν τη δυνατότητα να καταγράφεται το σύνολο των κινήσεων και συναλλαγών για όλους τους τύπους φόρων και όλα τα συστήματα πληρωμών, αναφορικά με υποχρεώσεις, βεβαιώσεις, εισπράξεις, διακανονισμούς, πρόστιμα, προσαυξήσεις και συμψηφισμούς, διαμορφώνοντας έτσι μία συνολική «εικόνα φορολογούμενου», όπου όψεις της θα διατίθενται στους φορολογούμενους μέσω της λειτουργικότητας «Εικόνα Φορολογουμένου, Γνωστοποιήσεις και Αρωγή».
Η υιοθέτηση όλων των νέων τεχνολογιών και ψηφιακών «όπλων» αποτελεί πλέον ειλημμένη απόφαση του οικονομικού επιτελείου και του διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, καθώς, σε συνδυασμό με την διεύρυνση των έμμεσων τεχνικών ελέγχου, αναμένεται να συμβάλουν αποφασιστικά στη μάχη κατά της φοροδιαφυγής και στην ενίσχυση των δημοσίων εσόδων.