Το ακανθώδες θέμα των ιλιγγιωδών υπερκερδών που έχουν συγκεντρώσει οι μεγάλες επιχειρήσεις χάρη στην εκτίναξη των τιμών της ενέργειας και στις αλλεπάλληλες αυξήσεις των επιτοκίων επανέρχεται και πάλι στο προσκήνιο με σχετική έρευνα που εκπόνησαν η οργάνωση κατά της ανισότητας Oxfam και η φιλανθρωπική οργάνωση ActionAid βάσει στοιχείων του περιοδικού Forbes.
Μαζί του επανέρχεται και το αίτημα για φορολόγηση αυτών των υπερκερδών, δεδομένου ότι ο πληθωρισμός και η ακρίβεια έχουν φέρει μεγάλο μέρος του πληθυσμού σε δεινή θέση.
Οπως προκύπτει από την έρευνά τους, τα υπερκέρδη των 722 μεγαλύτερων εταιρειών του κόσμου υπερβαίνουν το 1 τρισ. δολάρια τον χρόνο. Η ανάλυση των δεδομένων δείχνει ότι οι εταιρείες αποκόμισαν κέρδη 1,08 τρισ. δολαρίων με αυτόν τον τρόπο το 2021 και 1,09 τρισ. δολαρίων το 2022. Τα συνολικά κέρδη τους ήταν 89% υψηλότερα από τον μέσο όρο της προηγούμενης τετραετίας, της περιόδου 2017-2020, και ως εκ τούτου αποτελούν υπερκέρδη.
Ως υπερκέρδη ή απροσδόκητα κέρδη έχουν χαρακτηριστεί όσα υπερβαίνουν τουλάχιστον κατά 10% τον μέσο όρο κερδών των τελευταίων τεσσάρων ετών. Οι εταιρείες ενέργειας κατέγραψαν τα υψηλότερα απροσδόκητα κέρδη, καθώς είναι οι πλέον ωφελημένες από την ενεργειακή κρίση και τα ιλιγγιώδη ύψη στα οποία έφτασαν οι τιμές της ενέργειας μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Οι 45 ενεργειακές εταιρείες στη λίστα του Forbes με τις 2.000 μεγαλύτερες επιχειρήσεις, έβγαλαν κατά μέσον όρο 237 δισ. δολάρια ετησίως σε υπερκέρδη το 2021 και το 2022, σύμφωνα με την έρευνα.
Η εκτίναξη των κερδών στον ενεργειακό κλάδο είχε σαν αποτέλεσμα να ενταχθούν στην κατηγορία των δισεκατομμυριούχων άλλοι 96 άνθρωποι, οι οποίοι ελέγχουν συνολικό πλούτο σχεδόν 432 δισ. δολαρίων, δηλαδή περίπου 50 δισ. δολάρια περισσότερο σε σχέση με τον Απρίλιο του περασμένου έτους. Αύξηση των κερδών τους εμφάνισαν, κατά τη διάρκεια της κρίσης ακρίβειας, και πολλές εταιρείες τροφίμων και ποτών, τράπεζες, φαρμακευτικές εταιρείες και εταιρείες λιανικών πωλήσεων.
Τα συνολικά κέρδη τους κατά το 2021 και 2022 ήταν 89% υψηλότερα από τον μέσο όρο της περιόδου 2017-2020.
Αυτά τα κέρδη έχουν ανοίξει τη συζήτηση γύρω από τον λεγόμενο «πληθωρισμό της απληστίας», τον πληθωρισμό δηλαδή που οφείλεται στο γεγονός ότι οι εταιρείες εκμεταλλεύονται την αύξηση του κόστους για να ανεβάσουν ακόμα περισσότερο τις τιμές των προϊόντων τους. Συχνά, εξουδετερώνοντας τις προσπάθειες των κεντρικών τραπεζών να τιθασεύσουν τον πληθωρισμό υιοθετώντας περιοριστική νομισματική πολιτική. Η ανάλυση των δύο μη κερδοσκοπικών οργανώσεων διαπίστωσε ότι 18 εταιρείες τροφίμων και ποτών εμφάνισαν κατά μέσον όρο περίπου 14 δισ. δολάρια ετησίως σε απροσδόκητα κέρδη το 2021 και το 2022. Οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν παγκοσμίως πάνω από 14% το 2022.
Επιπλέον, 28 φαρμακευτικές εταιρείες αποκόμισαν κατά μέσον όρο 47 δισ. δολάρια ετησίως σε απροσδόκητα κέρδη, ενώ 42 μεγάλες εταιρείες λιανεμπορίου και σούπερ μάρκετ είχαν κατά μέσον όρο υπερκέρδη 28 δισ. δολαρίων. Εννέα εταιρείες αεροδιαστημικής και αμυντικής βιομηχανίας αποκόμισαν κατά μέσον όρο 8 δισ. δολάρια σε απροσδόκητα κέρδη.
Η Κέιτι Τσακραμπόρτι, στέλεχος της Oxfam, επανέλαβε το αίτημα για την επιβολή έκτακτων φόρων στα απροσδόκητα κέρδη των επιχειρήσεων. Οπως υπογράμμισε, «αυτά τα υπερκέρδη που εντυπωσιάζουν, όχι μόνον είναι αδικαιολόγητα από ηθικής απόψεως αλλά βλέπουμε όλο και περισσότερες ενδείξεις πως προέρχονται από την τακτική των επιχειρήσεων να αυξάνουν τις τιμές δίνοντας ώθηση στον πληθωρισμό».
Το αποτέλεσμα, πρόσθεσε, είναι να έχουν περιέλθει σε δεινή θέση «εκατομμύρια άνθρωποι σε όλον τον κόσμο που αγωνίζονται να αντεπεξέλθουν στα έξοδα, να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους και να διασφαλίσουν τροφή για τις οικογένειές τους».
Διευκρίνισε, μάλιστα, πως τα υπερκέρδη 18 εταιρειών τροφίμων και ποτών είναι υπερδιπλάσια του ποσού που απαιτείται για να καλυφθεί το έλλειμμα στη βοήθεια προς τις χώρες της Ανατολικής Αφρικής, δηλαδή του ποσού με το οποίο θα μπορούσαν να βοηθηθούν δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι στη μαύρη ήπειρο που τώρα κινδυνεύουν από το φάσμα της πείνας.