Στο τραπεζικό σύστημα της Ευρωζώνης και στις προκλήσεις του αναφέρθηκε με παρέμβασή του ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Γιάννης Στουρνάρας στο 8ο Banking Forum & FinTech Expo.
Στην τοποθέτησή του ανέφερε ότι το 2021 αποτελεί κρίσιμο έτος για τις τράπεζες και τις οικονομίες καθώς τους επόμενους μήνες θα φανούν τα αποτελέσματα της πανδημίας, ενώ η σωστή προετοιμασία και τα μέτρα στήριξης μπορούν να αποτελέσουν ευκαιρίες στο νέο πλέον περιβάλλον.
Οι μεγαλύτεροι κίνδυνοι και προκλήσεις για τις τράπεζες φέτος, σύμφωνα με τον κ. Στουρνάρα είναι οι εξής:
Πρώτον, η κρίση θα επιφέρει δυσκολίες στην επανεκκίνηση της οικονομίας και, κατά συνέπεια, αναμένεται αύξηση των πτωχεύσεων. Οι πτωχεύσεις και γενικότερα τα σκοκ χτυπούν περισσότερο τις τράπεζες που έχουν υψηλά ποσοστά κόκκινων δανείων, μικρό buffer και χαμηλή κεφαλαιακή επάρκεια. Ευτυχώς για τις ελληνικές τράπεζες, διαθέτουν ρευστότητα και κεφαλαιακή επάρκεια άνω του ορίου που θέτουν οι εποπτικές αρχές, έχουν σχηματίσει εσωτερικό κεφάλαιο buffer για την αντιμετώπιση των σοκ, όμως, παραμένουν να έχουν τα περισσότερα κόκκινα δάνεια στην Ε.Ε.
Δεύτερον, η περίοδος χαμηλών επιτοκίων που βιώνουμε και που θα συνεχιστεί αποτελεί πρόκληση για τις τράπεζες και για την πραγματική οικονομία. Όπως έχει αναφέρει σε άλλη συζήτηση ο κ. Στουρνάρας, η περίοδος χαμηλών επιτοκίων θα διαρκέσει και ίσως πέρα του 2023 καθώς η ΕΚΤ δεν πρόκειται να σταματήσει την παροχή ρευστότητα μέχρι να δει ότι ο πληθωρισμός φτάνει στα όρια του 2%.
Τρίτον, οι τιτλοποιήσεις κόκκινων δανείων και η πώληση-μεταφορά των μη εξυπηρετούμενων δανείων δεν λύνουν το πρόβλημα του πιστωτικού κινδύνου. Μπορεί οι ισολογισμοί των τραπεζών να “καθαρίζουν” αλλά η οφειλή του δανειολήπτη παραμένει καθώς αντί να χρωστάει στην τράπεζα, τώρα χρωστάει στην εταιρεία διαχείρισης. Συνεπώς, όπως τόνισε ο κ. Στουρνάρας, ο ρόλος, η αποτελεσματικότητα και η υπευθυνότητα των εταιρειών διαχείρισης είναι καταλυτικής σημασίας σε αυτή την περίοδο. Πρέπει να βρουν αποτελεσματικούς τρόπους να διαχειριστούν τα κόκκινα δάνεια, να ρυθμίσουν, να μεγιστοποιήσουν το ποσοστό ανάκτησης και να λειτουργούν με τρόπο που να αποφεύγουν τις πτωχεύσεις και τους ξαφνικούς θανάτους νοικοκυριών και επιχειρήσεων.
Τέταρτον, πρέπει να αποφεύγεται η διατήρηση μη βιώσιμων επιχειρήσεων στη ζωή “καίγοντας” οι τράπεζες κεφάλαια, δηλαδή να αποφευχθεί η δημιουργία επιχειρήσεων “ζόμπι”. Ταυτόχρονα, η αποφυγή πτωχεύσεων μέσα από τη διαχείριση δανείων δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να αυξηθεί ο ηθικός κίνδυνος, δηλαδή η δημιουργία κακοπληρωτών. Εδώ, όπως είπε, υπάρχει μια λεπτή ισορροπία μεταξύ της στήριξης και αναδιάρθρωσης βιώσιμων επιχειρήσεων, απελευθέρωση κεφαλαίων από μη βιώσιμες επιχειρήσεις, διάκριση των δανείων των οποίων η πληρωμή θεωρείται αδύνατη και των δανείων που με σωστή ρύθμιση μπορούν να εξυπηρετηθούν.
Πέμπτον, παρά τη μεγάλη μείωση των κόκκινων δανείων μέσω του προγράμματος τιτλοποιήσεων, οι τράπεζες αποδυναμώνουν την ποιότητα των κεφαλαίων τους, καθώς αυξάνεται το ποσοστό των απαιτήσεων από την αναβαλλόμενη φορολογία. Ήδη, το ΔΝΤ υπολογίζει ότι το ποσοστό της αναβαλλόμενης φορολογία έχει φτάσει στα επίπεδα του 60% των κεφαλαίων CET1.
Έκτον, παρά τη μείωση των κόκκινων δανείων κατά 30 δισ., ταυτόχρονα λήγουν μορατόρια 20 δισ. και αναμένεται νέα γενιά κόκκινων δανείων 10 δισ. Η κυβέρνηση και το ελληνικό τραπεζικό σύστημα πρόκειται να παρατείνει τα μορατόρια τηρώντας το όριο του εννεαμήνου για κάθε δάνειο μέχρι το τέλος του 2021, σύμφωνα με την τελευταία σύσταση της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Αρχής. Επίσης, έχουν ήδη γίνει ρυθμίσεις και άτυπες αναστολές σχεδόν 13 δισ. Αρα, υπάρχει μια δεξαμενή κόκκινων δανείων περίπου 40 δισ. ευρώ (υφιστάμενα και νέα από την πανδημία), τα οποία θα μπορούσε άμεσα να απορροφήσει και να διαχειριστεί αποτελεσματικά -προστατεύοντας και την ποιότητα των κεφαλαίων των τραπεζών- η κακή τράπεζα που έχει προτείνει η Τράπεζα της Ελλάδος.
Κακή τράπεζα
Ο κ. Στουρνάρας αποκάλυψε ότι η ελληνική κυβέρνηση ήδη εξετάζει τη δημιουργία ελληνικής κακής τράπεζας, με βάση την πρόταση της Τράπεζας της Ελλάδος, η οποία πετυχαίνει ταυτόχρονα τη μείωση των κόκκινων δανείων και της αναβαλλόμενης φορολογίας. Επίσης, είναι αυτοχρηματοδοτούμενη, προσφέρει ενεργητική διαχείριση τόσο των κόκκινων δανείων όσο και ανάδειξη υπεραξιών από assets που μπορεί να μην εμφανίζονται σε απλές τιτλοποιήσεις, και εισόδημα στο Δημόσιο μέσα από το σύστημα εγγυήσεων και προμηθειών στις τιτλοποιήσεις. Ακόμη, οι διαδικασίες θα είναι γρηγορότερες καθώς το σχήμα θα συμμετέχει στο πανευρωπαϊκό δίκτυο εθνικών κακών τραπεζών και στον πανευρωπαϊκό κόμβο ανταλλαγής δεδομένων μεταξύ τραπεζών, επενδυτών και εποπτικών αρχών.
Σε ό,τι αφορά στις ευκαιρίες, ο κ. Στουρνάρας αναφέρθηκε κατ’ αρχήν στη σωστή διαχείριση των κινδύνων που μετατρέπονται σε ευκαιρίες, στον ψηφιακό μετασχηματισμό, τα ευρωπαϊκά κεφάλαια των οποίων η επίπτωση στην ανάκαμψη και στο τραπεζικό σύστημα θα φανεί από το 2021, αλλά και όλα τα μέτρα στήριξης που απέτρεψαν τα χειρότερα για τις οικονομίες και τις τράπεζες, συμπεριλαμβανομένης της ρευστότητας από την ΕΚΤ. Όλα αυτά μαζί με την εκτιμώμενη ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας, της ρευστότητας η οποία έχει ήδη έρθει και των επενδύσεων που θα γίνουν μέσω των ευρωπαϊκών πόρων και τη στήριξη των τραπεζών, τα μέτρα στήριξης προς επιχειρήσεις και νοικοκυριά την περίοδο της πανδημίας που απέτρεψαν τα χειρότερα και έδωσαν “γέφυρα” σε ομαλή και αναπτυξιακή μετάβαση στη μετά covid εποχή.