Πολλοί θεωρούν ότι οι στόχοι των επενδύσεων της Κίνας στην Ελλάδα και τα Βαλκάνια είναι γεωστρατηγικοί. Ωστόσο η εμπειρία από την επένδυση της Cosco δεν επιβεβαιώνει αυτό τον ισχυρισμό. Περισσότερο παραπέμπει στο ενδιαφέρον του Πεκίνου για τη δημιουργία ενός «βαλκανικού δρόμου του μεταξιού», που θα συνδέει εμπορικά την Κίνα με τη δυτική Ευρώπη.
Όπως αναφέρει η Deutsche welle (ρεπορτάζ Ζόραν Αρμπούτινα / Στέφανος Γεωργακόπουλος), οι κίνδυνοι που φέρονται να απορρέουν από τον κινεζικό παράγοντα δεν ορίζονται με σαφήνεια από όσους στην Ευρώπη ανησυχούν για την οικονομική του επέκταση.
Έτσι, ενώ η οικονομική διείσδυση της Κίνας στην νοτιοανατολική Ευρώπη προκαλεί ανησυχία, με τους φόβους να αφορούν στην άσκηση πολιτικής επιρροής, η “Χώρα των Δράκων” ενδιαφέρεται κυρίως για τη μεγιστοποίηση της οικονομικής απόδοσης των επενδύσεων.
Ζητούμενο η δημιουργία υποδομών
Για την Κίνα το ζητούμενο στη νοτιοανατολική Ευρώπη είναι η δημιουργία υποδομών έτσι ώστε τα προϊόντα της να φθάνουν ευκολότερα στις αγορές της δυτικής Ευρώπης. Δεν γίνεται τυχαία λόγος για έναν «βαλκανικό δρόμο του μεταξιού», που συνδέει την Κίνα με τη δυτική Ευρώπη.
Η πρώτη μεγάλη κινεζική επένδυση έγινε το 2009 στην Ελλάδα όταν η Cosco διέθεσε περισσότερα από 650 εκατομ. ευρώ για την αξιοποίηση του λιμανιού του Πειραιά διάρκειας 35 ετών. Επτά χρόνια αργότερα οι Κινέζοι εξασφάλιζαν με 280 εκατομ. την πλειοψηφία των μετοχών του ΟΛΠ.
Η επέκταση του «βαλκανικού δρόμου του μεταξιού»
Στο μεταξύ η Κίνα επενδύει και σε άλλες βαλκανικές χώρες. Θα πρέπει όμως να ξεχωρίσουμε τις επενδύσεις σε δύο κατηγορίες: τις άμεσες, όπως στο λιμάνι του Πειραιά, και τις έμμεσες που έχουν τη μορφή χαμηλότοκων πιστώσεων από κινεζικές τράπεζες. Όπως εκτιμά ο οικονομικός αναλυτής Γενς Μπάστιαν, ειδικός σε ζητήματα κινεζικής διείσδυσης στα Βαλκάνια, «για τη χορήγηση των δανείων προβλέπονται όροι, όπως είναι για παράδειγμα η ανάθεση έργων σε κινεζικές εταιρίες».
Οι επενδύσεις στα Βαλκάνια και την Ευρώπη
Ο Γερμανός ειδικός θεωρεί ωστόσο, συνεχίζει το ρεπορτάζ, ότι οι επενδύσεις αυτές είναι σχετικά περιορισμένες αν τις συγκρίνουμε με το ύψος των κινεζικών επενδύσεων στην δυτική Ευρώπη. Όταν για παράδειγμα οι Κινέζοι εξαγοράζουν δυτικοευρωπαϊκές εταιρείες υψηλής τεχνολογίας δαπανούν πολύ περισσότερα χρήματα από ό,τι για τις όποιες επενδύσεις τους στην νοτιοανατολική Ευρώπη. Η επένδυση στον Πειραιά στοίχισε στο Πεκίνο περίπου 1 δις ευρώ, ενώ συγκριτικά μόνο η εξαγορά της γερμανικής εταιρείας κατασκευής ρομπότ 4,5 δις ευρώ.
Ένα άλλο παράδειγμα: Η μεγαλύτερη κινεζική επένδυση του 2018 ήταν η αγορά περίπου του 10% των μετοχών της Daimler από τον κινεζικό επενδυτή Li Shufu για συνολικά 7,5 δις ευρώ. Θα πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη ότι στην Γερμανία οι Κινέζοι επένδυσαν πέρυσι 13,7 δις ευρώ, ενώ η γερμανική βιομηχανία επένδυσε στην Κίνα περίπου 70 δις ευρώ.
Στην ουσία ο στόχος των Κινέζων επενδυτών είναι ο ίδιος όπως κάθε επενδυτή: η μεγιστοποίηση του κέρδους. Και εδώ έχει δευτερεύουσα σημασία αν η επένδυση γίνεται στη νοτιοανατολική Ευρώπη ή τη Γερμανία.
Γεγονός πάντως είναι ότι ισχυρότερες οικονομίες είναι σε θέση να θωρακίσουν αποτελεσματικότερα από ό,τι οι φτωχότερες τους λεγόμενους στρατηγικούς τομείς. Έτσι το Βερολίνο απέτρεψε την εξαγορά του κατασκευαστή επεξεργαστών Aixtron, επικαλούμενο λόγους εθνικής ασφαλείας. Παρόμοια έπραξε το Βερολίνο και με την επιχείρηση παροχής ενέργειας 50Hz.
Εταίρους με αδύναμη διαπραγματευτική θέση ψάχνει το Πεκίνο
O Γερμανός ειδικός εκτιμά επίσης, ότι οι Κινέζοι αναζητούν οικονομικούς εταίρους με αδύναμη διαπραγματευτική θέση διότι έτσι δεν χρειάζεται να καταβάλουν τόσο υψηλά ποσά, όπως στη δυτική Ευρώπη.
Σε αντίθεση με τη Ρωσία η Κίνα δεν επιδιώκει κυβερνητικές αλλαγές στις χώρες στις οποίες επενδύει διότι έχει κυρίως οικονομικά συμφέροντα, τονίζει ο Γενς Μπάστιαν. «Το γεγονός ότι η Κίνα δεν κάνει υποδείξεις για τον σεβασμό ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή της ελευθερίας του Τύπου αποτελεί ένα ευπρόσδεκτο μπόνους για τις κυβερνήσεις των δυτικών Βαλκανίων», καταλήγει ο Γερμανός ειδικός.