Τι φέρνει το 2018 για σχεδόν δύο εκατ. ασφαλισμένους και συνταξιούχους. Πόσο αυξάνονται οι εισφορές για ελεύθερους επαγγελματίες. Πώς μειώνονται οι συντάξεις. Τι θα γίνει με τον επανυπολογισμό των ήδη καταβαλλόμενων παροχών και τα όρια ηλικίας.
Με το… αριστερό μπαίνει για εκατοντάδες χιλιάδες ασφαλισμένους και συνταξιούχους το 2018, με αλλαγές στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, αύξηση των εισφορών, κατάργηση του ΕΚΑΣ και πιθανές μειώσεις συντάξεων.
Η νέα χρονιά, όπως άλλωστε και οι πολλές προηγούμενες, φέρνουν ανατροπές σε πάνω από δύο εκατομμύρια ασφαλισμένους και συνταξιούχους, εξαιτίας μέτρων τα οποία αποτελούν ωρίμανση προβλέψεων που περιλαμβάνουν οι συμφωνίες των τελευταίων κυβερνήσεων με τους εκπροσώπους των δανειστών. Πρόκειται στην ουσία για διατάξεις νόμων που έχουν ψηφιστεί στο παρελθόν, οι περισσότερες απορρέουν από την εφαρμογή του νόμου Κατρούγκαλου που ψηφίστηκε τον Μάιο του 2016, εφαρμόζονται όμως σταδιακά.
Μεγάλοι χαμένοι του 2018 θεωρούνται οι χαμηλοσυνταξιούχοι που λαμβάνουν ΕΚΑΣ, καθώς το νέο έτος η παροχή μειώνεται, πριν κοπεί ολοκληρωτικά το 2019. Ήδη, περίπου 235.000 δικαιούχοι του επιδόματος είδαν στον λογαριασμό τους μόλις 35 ευρώ, ενώ υπάρχουν και 1.150 στους οποίους το επίδομα κόπηκε.
Αλλά και στους υπόλοιπους συνταξιούχους, η μη τιμαριθμική αναπροσαρμογή των συντάξεων τούς στερεί για το 2018 συνολικά 328 εκατομμύρια ευρώ. Οι απολαβές παραμένουν παγωμένες στα πολύ χαμηλά επίπεδα που τις έχουν καθηλώσει τα τρία μνημόνια.
Οι εισφορές
Ενα εξ ολοκλήρου νέο τοπίο διαμορφώνεται το νέο έτος για 1,4 εκατ. ελεύθερους επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενους και αγρότες, καθώς τροποποιείται και αυξάνεται η βάση υπολογισμού των εισφορών, με αποτέλεσμα να είναι υψηλότερα και τα ποσά που καλούνται να πληρώσουν. Ειδικοί υπολογίζουν πως η αύξηση κυμαίνεται στα επίπεδα του 10%-20% και αφορά κατά κύριο λόγο αυτούς με μεσαία και υψηλά εισοδήματα.
Πλέον η βάση υπολογισμού θα είναι το καθαρό φορολογητέο εισόδημα του προηγούμενου έτους, αφού όμως προστεθούν και οι ασφαλιστικές εισφορές που καταβλήθηκαν για το προηγούμενο κάθε φορά φορολογικό έτος. Δηλαδή οι εισφορές ενός έτους δεν εξαιρούνται από τη βάση υπολογισμού για τις εισφορές του επόμενου.
Κατ’ εξαίρεση και ειδικά για το 2018, ο υπολογισμός θα γίνει επί του ποσού που αντιστοιχεί στο 85% της βάσης προσδιορισμού ασφαλιστικών εισφορών. Από το 2019 οι εισφορές θα υπολογίζονται κανονικά χωρίς την έκπτωση του 15%. Αυτό σημαίνει πως τα ειδοποιητήρια ΕΦΚΑ για τις εισφορές Ιανουαρίου 2018, τα οποία αναμένεται να φτάσουν στους δικαιούχους -εκτός απροόπτου- προς τα μέσα Φεβρουαρίου για να είναι πληρωτέα τέλη Φλεβάρη, θα πρέπει να έχουν ενσωματώσει τον νέο τρόπο υπολογισμού.
Όπως και φέτος, αρχικά ο υπολογισμός θα γίνει με βάση τα εισοδήματα του 2016, αλλά και τις εισφορές που πληρώθηκαν για το 2016 σε ΟΑΕΕ, ΕΤΑΑ, ΟΓΑ, ενώ στη συνέχεια θα πρέπει να ακολουθήσουν συμψηφισμοί με βάση τα εισοδήματα του 2017 και τις ενιαίες εισφορές προς τον ΕΦΚΑ.
Βάσει του προϋπολογισμού, η επιβάρυνση για τους ασφαλισμένους το 2018 θα είναι 59 εκατ. ευρώ, ποσό που όμως θα ανέβει στα 124 εκατ. ευρώ το 2019. Να σημειωθεί ότι το νέο έτος θα ολοκληρωθεί τελικά και ο συμψηφισμός των εισφορών που πλήρωσαν το 2017 οι ελεύθεροι επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενοι και αγρότες, ενώ από τον Φεβρουάριο ή το αργότερο τον Μάρτιο αναμένεται η διπλή πληρωμή εισφορών για επικούρηση και εφάπαξ.
Από τον Ιανουάριο εκτιμάται ότι θα εφαρμόζονται και οι εισφορές 26,95% στις αποδείξεις δαπάνης, που επίσης αναμένεται να επιβαρύνουν χιλιάδες ελεύθερους επαγγελματίες αλλά και μισθωτούς.
Οι συντάξεις σε εκκρεμότητα
Μέσα στο νέο έτος, και δη έως τις 31 Ιουνίου, αναμένεται βάσει των δεσμεύσεων της κυβέρνησης προς τους δανειστές και η ολοκλήρωση της διαδικασίας έκδοσης των συντάξεων που παραμένουν σε εκκρεμότητα. Πρόκειται για περίπου 98.000 κύριες συντάξεις και 52.000 εφάπαξ.
Παράλληλα, πρέπει να διευθετηθεί το ανοιχτό ζήτημα των εκκρεμών επικουρικών συντάξεων, οι οποίες υπολογίζονται σε 120.000. Το συνολικό κόστος των εκκρεμοτήτων εκτιμάται σε περίπου 1,5 δισ. ευρώ. Βέβαια, ειδικά στον τομέα των επικουρικών, οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, επισημαίνοντας ότι δεν αποκλείεται τον Μάρτιο να υπάρξει υποχρεωτική απόφαση του ταμείου ΕΤΕΑΕΠ για νέα περικοπή και των ήδη καταβαλλόμενων επικουρικών. Την κατάσταση επιβαρύνει το έλλειμμα του 2017, όπως προκύπτει από τον προϋπολογισμό του ΕΤΕΑΕΠ που αποκάλυψε το Euro2day.gr.
Άλλωστε, εντός του 2018 όλες οι συντάξεις που καταβάλλονται, κύριες και επικουρικές, θα πρέπει να έχουν επανυπολογιστεί. Κάπου στα μέσα του χρόνου, ΕΦΚΑ και ΕΤΕΑΕΠ θα πρέπει να ενημερώσουν τους συνταξιούχους για το νέο ποσό σύνταξης που προβλέπεται, μαζί με τις πιθανές «προσωπικές διαφορές». Αυτές οι προσωπικές διαφορές θα κοπούν το 2019, με μόνο δίχτυ ασφάλειας, την πρόβλεψη ότι οι μειώσεις δεν θα ξεπερνούν το 18%. Θα υπάρξουν βέβαια και κάποιες συντάξεις, κυρίως αυτές στις οποίες κόβεται το ΕΚΑΣ, που ο επανυπολογισμός θα δείξει αυξήσεις.
Οι νέες συνταξιοδοτήσεις
Ανατροπές έρχονται και για χιλιάδες ασφαλισμένους που αναμένεται να συνταξιοδοτηθούν το επόμενο διάστημα. Βάσει των διατάξεων νόμου που ψηφίστηκε το καλοκαίρι του 2015, τα όρια ηλικίας για χιλιάδες ασφαλισμένους στο δημόσιο ή στον ιδιωτικό τομέα, αυξάνονται από 4 μήνες μέχρι και 1,6 έτη.
Πρόκειται για την επόμενη φάση αυξήσεων, του νόμου που ψηφίστηκε το 2015 και αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2022, όταν κλείσουν όλα τα παράθυρα συνταξιοδότησης σε ηλικία μικρότερη των 67 ή των 62, αλλά με 40 έτη ασφάλισης.
Για τον χρόνο που μας έρχεται, η μοναδική κατηγορία ασφαλισμένων που μένουν ανεπηρέαστοι και μπορούν να συνταξιοδοτηθούν με τα παλαιότερα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης είναι αυτοί που τη 19η Αυγούστου 2015 είχαν συμπληρώσει και τις δύο αθροιστικά προϋποθέσεις συνταξιοδότησης, δηλαδή το όριο ηλικίας και τον απαιτούμενο χρόνο ασφάλισης. Αυτοί, όπως εξηγούν οι ειδικοί, εξακολουθούν να έχουν τη δυνατότητα υποβολής της αίτησής τους οποτεδήποτε.
Αντίθετα, οι υπόλοιποι που έχουν κατοχυρωμένο δικαίωμα σύνταξης με τα παλαιά όρια και μπορούν να αποχωρήσουν νωρίτερα από τα 62 ή τα 67, θα υποστούν τις αυξήσεις με βάση τα νέα όρια ηλικίας που ισχύουν μεταβατικά, για το 2018.
Ειδικότερα, τα νέα όρια αφορούν κυρίως συνταξιοδοτούμενους με 35ετία και 37ετία, γονείς στο δημόσιο ή το ΙΚΑ, υπάλληλοι με 33 έτη κ.ά. Η αύξηση κυμαίνεται από 4 μήνες για τις 35ετίες, μέχρι και 1,6 έτη για τις μητέρες ανηλίκων με κατοχυρωμένο δικαίωμα το 2011 ή το 2012.