Η εμπορική χωροταξία καταγράφει μείωση «λουκέτων» στα κυριότερα αστικά εμπορικά κέντρα όπως προκύπτει από την απογραφή της ΕΣΕΕ για το 2014.
Η ΕΣΕΕ ξεκίνησε από το 2010 μια σειρά ερευνών με τη καταγραφή της συγκέντρωσης της επιχειρηματικής δραστηριότητας αλλά και των κλειστών καταστημάτων στις εμπορικές περιοχές των αστικών κέντρων στην Ελλάδα.
Στόχος της μελέτης είναι η παρουσίαση των επιπτώσεων των υφιστάμενων κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών και των ραγδαίων αλλαγών που έχουν συντελεστεί τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, στη χωρική και λειτουργική διάρθρωση της επιχειρηματικής δραστηριότητας αλλά και στη βιωσιμότητα αυτής μέσα σε ένα εξαιρετικά ασταθές οικονομικό περιβάλλον.
Τα αποτελέσματα του 4ου τριμήνου του 2014 δείχνουν μεν μια εμφανή μείωση στον περιορισμό των λουκέτων αλλά επίσης και μια διατήρηση “κόκκινων ζωνών” κλειστών καταστημάτων σε συγκεκριμένες περιοχές.
Συγκεκριμένα:
• Αθήνα: Η συνολική απογραφή και χαρτογράφηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας, πραγματοποιείται σήμερα για πέμπτη φορά. Στην τελευταία καταγραφή συγκεντρώνει ποσοστό κλειστών της τάξεως του 27%, ενώ σε σύγκριση με τον προηγούμενο χρόνο παρουσιάζεται αισθητή μείωση, της τάξεως των 6 ποσοστιαίων μονάδων. Η διαχρονική μεταβολή, με βάση και τα προγενέστερα δεδομένα, φανερώνει μια τάση σταθεροποίησης του ποσοστού των κλειστών στο εμπορικό κέντρο της Αθήνας σε ένα επίπεδο της τάξεως του 30%, με ένα περιθώριο απόκλισης ±3%. Ωστόσο, το εμπορικό κέντρο της Αθήνας δεν αποτελεί ένα ομοιογενές πεδίο οικονομικής δραστηριότητας. Αντιθέτως υπάρχουν έντονες διαφοροποιήσεις σε επιμέρους τμήματα του εμπορικού κέντρου που συνδέονται με τα ιδιαίτερα ανθρωπογεωγραφικά και οικονομικά χαρακτηριστικά των υπο περιοχών διαμορφώνοντας διακριτές εμπορικές ζώνες με ιδιαίτερα γνωρίσματα. Ως εκ τούτου, η χωρική κατανομή των κλειστών επιχειρήσεων παρουσιάζει ενδιαφέρουσες διαφοροποιήσεις σε κάθε εμπορική ζώνη του κέντρου της Αθήνας. Τα δεδομένα των κλειστών επιχειρήσεων ανά εμπορική ζώνη που παρουσιάζονται στο ακόλουθο πίνακα είναι αποκαλυπτικά αυτών των διαφορών. Η αγορά της οδού Πατησίων δείχνει μεγαλύτερη αντοχή στην κρίση, και εμφανίζει σημαντικά μικρότερο ποσοστό κλειστών επιχειρήσεων από τις υπόλοιπες ζώνες, μόλις 13,5%, ενώ αντιθέτως τα Εξάρχεια και οι κεντρικοί οδικοί άξονες της Αθήνας (οδοί Σταδίου, Πανεπιστημίου, Ακαδημίας και όλες οι ενδιάμεσες κάθετες και παράλληλες οδοί), συγκεντρώνουν τα δυο μεγαλύτερα ποσοστά κλειστών επιχειρήσεων. Το παραδοσιακό εμπορικό τρίγωνο της Αθήνας διατηρεί ένα σχετικά χαμηλό ποσοστό λουκέτων, δεδομένης βέβαια και της ιδιαίτερης σημασίας του ως η «καρδία» του ιστορικού κέντρου της πόλης.
• Πειραιάς: Η συνολική απογραφή και χαρτογράφηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας, πραγματοποιείται σήμερα για πέμπτη φορά. Παρά τα ενθαρρυντικά σημάδια μικρής βελτίωσης του επιχειρηματικού κλίματος το 2014, η εικόνα απογοήτευσης είναι πλέον μόνιμη, αφού η αναλογία των κλειστών επιχειρήσεων στις τρεις εμπορικές ζώνες της πόλης κυμαίνεται μεταξύ 30,5-42,8% και δυστυχώς συνεχίζει να ενισχύεται, με το αμιγώς εμπορικό κέντρο να συγκεντρώνει 30,5% ποσοστό κλειστών καταστημάτων. Η αναλογία των κλειστών επιχειρήσεων ανά εμπορική ζώνη, φαίνεται ότι αποτελεί ακόμη ένα σημαντικό στοιχείο που τεκμηριώνει την οριοθέτηση ζωνών στο εμπορικό κέντρο του Πειραιά, καθώς η κάθε μια παρουσιάζει διαφορετική εικόνα. Η διαφορά αυτή είναι αξιοσημείωτη, καθώς το «έντονο» φαινόμενο των κλειστών επιχειρήσεων δεν πλήττει με την ίδια σφοδρότητα το εμπορικό «κέντρο» του Πειραιά που «κρατάει» μεγαλύτερη αντίσταση στην μάστιγα των «λουκέτων», σε αντίθεση με τις δυο άλλες ζώνες που σημειώνουν αναλογίες κλειστών στο επίπεδο του οριακού ποσοστού του 40%. Για τον Πειραιά, οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι ουσιαστικά το εμπορικό κέντρο έχει συρρικνωθεί γεωγραφικά, και έχει περιοριστεί στην ονομαζόμενη ζώνη «κέντρο Πειραιά».
• Θεσσαλονίκη: Η συνολική απογραφή και χαρτογράφηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας πραγματοποιείται σήμερα για πέμπτη φόρα. Στο διάστημα Σεπτέμβριος 2012- Σεπτέμβριος 2014, το ποσοστό των κλειστών επαγγελματικών στεγών στη Θεσσαλονίκη παρουσιάζει διαχρονικά αξιοσημείωτη σταθερότητα (Σεπτέμβριος 2012: 27%, Σεπτέμβριος 2014: 26%).
• Πάτρα: Η συνολική απογραφή και χαρτογράφηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας, πραγματοποιείται σήμερα για τρίτη φορά. Στο διάστημα Σεπτέμβριος 2013- Σεπτέμβριος 2014, η αναλογία των κλειστών προς τις ανοιχτές επιχειρήσεις στο κέντρο της Πάτρας, κινήθηκε πτωτικά το πρώτο εξάμηνο (από 24,1% τον Σεπτέμβριο σε 22,1% το Μάρτιο) ενώ στην τελευταία καταγραφή επανέρχεται στο επίπεδο του προηγούμενου Σεπτεμβρίου και φτάνει στο 24,2%. Η περίπτωση της Πάτρας ενέχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς παρουσιάζει και σχετικά σταθερά πρότυπα χωρικής κατανομής των κλειστών επιχειρήσεων που φαίνεται ότι συγκεντρώνονται στο περίγραμμα του εμπορικού κέντρου.
• Εμπορικές αγορές των βορείων προαστίων της Αθήνας: Η διαμόρφωση της αναλογίας των «λουκέτων» κυμαίνεται περίπου σε παρόμοια επίπεδα μεταξύ τους (κοντά στο 20%). Αναλυτικότερα στην Κηφισιά το ποσοστό των κλειστών επιχειρήσεων φτάνει στο 23%, ενώ στο Χαλάνδρι και στο Μαρούσι στο 18,3%.
• Νέα Ιωνία: Στην τωρινή καταγραφή η αγορά παρουσιάζει βελτιωμένη εικόνα, καθώς επιβεβαιώνεται η πτώση που είχε σημειωθεί στην προηγούμενη καταγραφή (Μάρτιος 2013) και το ποσοστό των κλειστών καταστημάτων μειώνεται περαιτέρω φτάνοντας στο 21,1%.
• Γλυφάδα: Πολύ χαμηλή αναλογία των κλειστών καταστημάτων σε σχέση με τις υπόλοιπες περιοχές της Αττικής, παρουσιάζει η εμπορική αγορά της Γλυφάδας (μόλις 13,7%), η οποία εξυπηρετεί μια μεγάλη μερίδα καταναλωτών των νοτίων προαστίων.
• Καλλιθέα: Μπορεί να χαρακτηριστεί ως μια ενιαία «κόκκινη» ζώνη «λουκέτων», καθώς οι κλειστές επιχειρήσεις στην Καλλιθέα, δυστυχώς εξακολουθούν να αγγίζουν το ιδιαίτερα κρίσιμο όριο του 40% (39,3%), που υποδεικνύει ένα εμπορικό κέντρο σε πλήρη αποδιοργάνωση.
Σχόλια προέδρου ΕΣΕΕ κ. Βασίλη Κορκίδη για την έρευνα του ΙΝΕΜΥ της ΕΣΕΕ
«…Τα βασικά αποτελέσματα του 2014 δείχνουν στους εμπορικούς δρόμους μια βελτίωση στα κέντρα των πόλεων με περιορισμό των λουκέτων, αλλά και μια δημιουργία “πιάτσας” λουκέτων σε πολλές περιοχές.
Οι τάσεις μείωσης των λουκέτων και σταθεροποίησης της αγοράς παρατηρείται σε περιοχές μεσοαστικών και αστικών κοινωνικών στρωμάτων, ενώ σε μικροαστικές και εργατικές περιοχές εξακολουθούν να διατηρούνται τα κλειστά μαγαζιά.
Στην έρευνα επίσης επιβεβαιώνεται μια τάση συγκέντρωσης των ενεργών επιχειρήσεων στους μεγάλους κεντρικούς δρόμους και στον στενό πυρήνα του εμπορικού κέντρου των πόλεων, με την επακόλουθη ερήμωση των παράδρομων, λόγω της πτώσης των ενοικίων σε αρκετές περιπτώσεις στα πλέον κεντρικά σημεία.
Η πλειοψηφία των εμπόρων αποτελεί μεγάλο τμήμα των μικρομεσαίων στρωμάτων με αποτέλεσμα να βιώνουν εις διπλούν, τόσο ως καταναλωτές όσο και ως έμποροι, που εξασφαλίζουν το εισόδημά τους από τους καταναλωτές, τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης και το βάρος της επιβίωσης τους. Το 2014 είδαμε μια βελτίωση της εικόνας της αγοράς στα κέντρα των πόλεων και ελπίζουμε η εικόνα αυτή να συνεχίσει να βελτιώνεται και το 2015…»