Καθοριστικής σημασίας για το ελληνικό πρόγραμμα κρίνεται η σημερινή συνεδρίαση του Εκτελεστικού Συμβουλίου του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, όπου θα παρουσιαστεί η έκθεση για την ελληνική οικονομία που συνέταξε η ομάδα της Ντέλιας Βελκουλέσκου και φέρει την έγκριση του Πολ Τόμσεν.
Η σημερινή συνεδρίαση είναι προγραμματισμένη να ξεκινήσει στις 21.00 ώρα Ελλάδος και σύμφωνα με τα όσα έχουν διαρρεύσει στην εν λόγω έκθεση θα περιλαμβάνεται και η επικαιροποιημένη ανάλυση για την βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους, η οποία προβλέπει ότι το ελληνικό χρέος θα εξακολουθεί να είναι μη βιώσιμο παρά τα βραχυπρόθεσμα μέτρα που αποφασίσθηκαν τον Δεκέμβριο στην συνεδρίαση του Eurogroup. Αξίζει να σημειωθεί ότι το ελληνικό χρέος θα παραμείνει μη βιώσιμο ακόμη και στην περίπτωση που η Ελλάδα εφαρμόσει όσα έχουν συμφωνηθεί στο πλαίσιο του προγράμματος του ESM.
Στη σημερινή συνεδρίαση του εκτελεστικού συμβουλίου του ΔΝΤ «θα φανεί ποιος θα είναι ο ρόλος του Ταμείου στο εγγύς μέλλον» υπογραμμίζει ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομίας και Ανάπτυξης, Αλέξης Χαρίτσης, σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Εποχή» και διαμηνύει πως η κυβέρνηση πρέπει να αποφύγει το «να μπούμε σε μια διαδικασία μακράς διαπραγμάτευσης». Ταυτόχρονα ο κ. Χαρίτσης κρούει τον κώδωνα του κινδύνου και επισημαίνει ότι πλέον «βρισκόμαστε σε ένα πολύ κρίσιμο σημείο, όπου πρέπει τα πράγματα να ξεκαθαρίσουν».
Πρωτοβουλίες για το κλείσιμο της αξιολόγησης το συντομότερο δυνατό συμφώνησε ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας στις επαφές που είχε στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής στη Μάλτα ενώ στο θέμα αυτό κοινή είναι η εκτίμηση κυβερνητικών παραγόντων και κομματικών στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ.
Τι προβλέπει η έκθεση του ΔΝΤ
Η έκθεση του ΔΝΤ- περιεχόμενο της οποίας παρουσίασε το protothema.gr- ξεκαθαρίζει ότι το ελληνικό χρέος είναι «εξαιρετικά μη βιώσιμο» και δεν μπορεί να συμμετάσχει δανειοδοτικά στο ελληνικό πρόγραμμα παρά μόνο στην περίπτωση που υπάρξει μεαγλύτερο κούρεμα από τους Ευρωπαίους δανειστές ή παρθούν επιπλέον μέτρα λιτότητας.
Επιπλέον οι συντάκτες της έκθεσης σημειώνουν ότι δεν χρειάζονται επιπλέον δημοσιονομικά μέτρα αλλά μεταρρυθμίσεις που θα εστιάσουν στις συντάξεις, στο δημόσιο και στην φορολογία. Σε ό,τι αφορά τους στόχους που τίθενται από τους Ευρωπαίους για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% από το 2018 και μετά το Ταμείο θεωρεί κάτι τέτοιο μη εφικτ’ό και προβλέπει 1%-1,5% μεσο-μακροπρόθεσμα.
Επιπροσθέτως, υποστηρίζει ότι η ελάφρυνση του χρέους που πρότειναν οι Ευρωπαίοι δεν φτάνει και ζητά επέκταση των αποπληρωμών ακόμα και έως το 2070. Στην περίπτωση που η Ελλάδα δεσμευτεί γαι υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα άνω του 1,5% του ΑΕΠ τότε θα απαιτούνταν «σκληρές αποφάσεις» (credible reforms) που θα έκλειναν την «τρύπα», επειδή δεν θα καταστεί εφικτή η ανάκαμψη.
Μείγμα υπερφορολόγησης με φόρους σε περιορισμένη κλίμακα
Το Ταμείο επισημαίνει στην έκθεσή του ότι η δημοσιονομική πολιτική που στηρίζεται σε υψηλούς φόρους, σε περιορισμένη φορολογική βάση και σε περιορισμό δαπανών που είναι συγκυριακός και επιλεκτικός δεν στηρίζεται σε μεταρρυθμίσεις και δεν μπορεί να είναι μακροπρόθεσμα βιώσιμη. Ταυτόχρονα σημειώνει ότι πρόκειται για πολιτική αντιαναπτυξιακή και γι’ αυτό το λόγο θέτει θέματα αξιοπιστίας.
Επιπλέον, οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και οι μεταρρυθμίσεις στον χρηματοπιστωτικό τομέα δεν είναι επαρκείς για να μειώσουν τα χρέη προς τις τράπεζες και τα χρέη των ιδιωτών προς τις φορολογικές αρχές του δημοσίου, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται πιέσεις στην ανάπτυξη και στην ανταγωνιστικότητα.
Τι προτείνει για συντάξεις, τράπεζες και φορολογία
Σε ό,τι αφορά τις συντάξεις, το μείγμα της δημοσιονομικής πολιτικής που εφαρμόζεται σύμφωνα με την έκθεση του ΔΝΤ είναι μη βιώσιμο καθώς βασίζεται σε συντάξεις που δεν μπορεί να αντέξει η ελληνική οικονομία εξαιτίας της υψηλής φορολογίας που εφαρμόζεται σε μια περιορισμένη φορολογική βάση.
Σύμφωνα με το Ταμείο, περισσότερα από τα μισά μέτρα που νομοθετήθηκαν τα τελευταία έξι χρόνια αφορούν τις δαπάνες, ωστόσο μόλις το 1/4 αφορούσε μειώσεις μισθών εργαζομένων στο δημόσιο τομέα και στις συντάξεις. Επομένως σύμφωνα με το ΔΝΤ, η μείωση των μισθών του δημοσίου και των συντάξεων ήταν περιορισμένη σε σχέση με άλλες δημοσιονομικές προσαρμογές. «Οι μειώσεις στις συντάξεις ήταν 1% του ΑΕΠ όταν το συνταξιοδοτικό σύστημα έχει έλλειμμα περίπου 11% του ΑΕΠ» αναφέρει στην έκθεσή της η ομάδα της Ντέλια Βελκουλέσκου, ζητώντας περαιτέρω μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος.
Για την φορολογική διοίκηση το Ταμείο τη χαρακτηρίζει αναποτελεσματική, καθώς τα φορολογικά χρέη είναι διαρκώς αυξανόμενα ενώ η φορολογική συμπεριφορά των πολιτών θεωρείται προβληματική. Παράλληλα επισημαίνει ότι το 50% περίπου του πληθυσμού είναι σε καθυστέρηση σε ό,τι αφορά τις υποχρεώσεις του έναντι του δημοσίου την ώρα που τα συνολικά χρέη των ιδιωτών προς το δημοσιο φθάνουν το 70% του ΑΕΠ της χώρας.
Για τις τράπεζες επισημαίνει ότι παρουσιάζουν αδύναμους ισολογισμούς και προβλήματα στη διοίκησή τους. Ταυτόχρονα υπογραμμίζει ότι η Ελλάδα έχει το δεύτερο υψηλότερο επίπεδο “κόκκινων” δανείων στην Ευρώπη και τονίζει ότι παρά τις τρεις ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών, η ποιότητα των κεφαλαίων είναι χαμηλή και για τον λόγο αυτό συνεχίζονται να τίθενται ερωτήματα για τη βιωσιμότητα του τραπεζικού συστήματος.
Σύμφωνα με το ΔΝΤ, οι τράπεζες θα χρειαστούν περίπου 10 δισ.ευρώ (περίπου το 5,5% του ΑΕΠ της χώρας το έτος 2016) για πιθανή πρόσθετη ανακεφαλαιοποίηση από το 2018. Κι αυτό, όπως περιγράφει η ομάδα της κ. Βελκουλέσκου, παρά το γεγονός ότι από το 2010 έχουν διατεθεί επιπλέον 43 δισ. ευρώ για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών.
Στο πεδίο της έκθεσης που αφορά τον τραπεζικό τομέα σημειώνεται ότι η αλλοπρόσαλλη πολιτική της περιόδου 2015-2016 έχει οδηγήσει αφενός στη μείωση της συμμετοχής του δημοσίου στις τράπεζες στο 20%, από ποσοστό 60% που κατείχε το δημόσιο πριν την τελευταία ανακεφαλαιοποίηση. Επιπροσθέτως, η έκθεση του ΔΝΤ, παρατηρεί ότι δεν θα πρέπει να αναμένονται σημαντικά έσοδα για το κράτος από την ιδιωτικοποίηση των τραπεζών.
Η έκθεση του ΔΝΤ διαπιστώνει ευρύτατες διαρθρωτικές δυσλειτουργίες που αποτρέπουν την χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη με αποτέλεσμα να παρατηρούνται προβλήματα στις αγορές προϊόντων, όπως στον τομέα της ενέργειας που θεωρείται παραδοσιακά η αχίλλειος πτέρνα της ελληνικής οικονομίας.
Πρωτογενή πλεονάσματα
Σύμφωνα με την έκθεση του ΔΝΤ το πρωτογενές πλεόνασμα θα είναι 1% του ΑΕΠ το 2016 και θα φτάσει το 1,5% του ΑΕΠ το 2018. Για την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας το Ταμείο αξιολογεί και τοποθετείται επί των απόψεων των Ευρωπαίων για τα πρωτογενή πλεονάσματα. Όπως σημειώνεται, βασική υπόθεση των Ευρωπαίων είναι ότι το πρωτογενές πλεόνασμα θα διατηρηθεί στο 3,5% για μια δεκαετία, μειούμενο σε ποσοστό 3,2% το 2030 και σταδιακά στο 1,5% το 2040.
Το Ταμείο θεωρεί αυτά τα πρωτογενή πλεονάσματα μη βιώσιμα και επισημαίνει ότι ακόμη και η εκτίμηση για πρωτογενή πλεονάσματα ύψους 1% για πολλές δεκαετίες είναι αισιόδοξες με βάση τις μετρήσεις. Το ΔΝΤ θεωρεί ότι θα πρέπει να μειωθούν οι χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας πριν βγει στις αγορές και συμπληρώνει ότι οι χρηματοδοτικές ανάγκες θα πρέπει να παραμείνουν σε χαμηλά επίπεδα και σίγουρα σε ποσοστό 15-20% του ΑΕΠ.
Οι προτάσεις του ΔΝΤ για τη μείωση του χρέους
Για το ελληνικό χρέος το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προτείνει:
– Να παραταθεί η περίοδος χάριτος μέχρι το 2040
– Να αποφασιστεί επέκταση της ωρίμανσης μέχρι το 2070
– Να γίνει μεταφορά των πληρωμών τόκων που πρέπει να γίνουν μέχρι το 2040, οι οποίοι προτείνεται να κεφαλαιοποιηθούν και η αποπληρωμή τους να επιμηκυνθεί μέχρι το 2070
– Να σταθεροποιηθούν τα επιτόκια σε χαμηλά επίπεδα για 30 χρόνια και να μην ξεπερνούν το 1,5%.
Οι δύο βασικοί κίνδυνοι για την Ελλάδα
Οι βασικοί κίνδυνοι που δύναται να υποσκάψουν το πρόγραμμα και την ανάκαμψη της χώρας είναι δύο σύμφωνα με την έκθεση του Διεθνούς Ταμείου:
1. Η μεταρρυθμιστική κόπωση και
2. Η αναιμική ανάκαμψη της εσωτερικής ζήτησης λόγω των υπερβολικών φόρων και της υπερφορολόγησης.
Τεντ Μάλοκ: “Υπάρχει σοβαρός λόγος η Ελλάδα να αποχωρήσει από το ευρώ”
Για την Ελλάδα και την εμπλοκή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα αναφέρθηκε ο Τεντ Μάλοκ κατά τη διάρκεια συνέντευξης που παραχώρησε στο πρακτορείο Bloomberg. Ερωτηθείς σχετικά με το αν πιστεύει ότι η Ελλάδα πρέπει να αποχωρήσει από την Ευρωζώνη ο κ. Μάλοκ σημείωσε ότι «δεν θέλω να μιλάω εξ ονόματος των Ελλήνων, αλλά πιστεύω ότι ενδεχομένως, από την οπτική γωνιά ενός οικονομολόγου, υπάρχει πολύ σοβαρός λόγος η Ελλάδα να αποχωρήσει από το ευρώ».
Σε ό,τι αφορά το ζήτημα για το αν η αμερικανική κυβέρνηση επιθυμεί το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να έχει ρόλο στο πρόγραμμα στήριξης της ελληνικής οικονομίας, ο υποψήφιος για τη θέση του πρεσβευτή των ΗΠΑ στην Ε.Ε., τόνισε ότι «δεν είμαι γνώστης αυτής της άποψης. Δεν έχω καμία αναφορά σχετικά με τις συζητήσεις. Ειλικρινά, δεν βρίσκομαι εντός της διοίκησης. Είχα συζητήσεις.
Νομίζω ότι υπάρχουν ζητήματα, ειλικρινά, με το αν πρέπει να υπάρξει πρόγραμμα στήριξης ή για το ποιος είναι υπεύθυνος για το πώς θα είναι αυτό το πρόγραμμα. Γιατί η Ελλάδα παραμένει σε ενός είδους στάσιμη κατάσταση, στην οποία έχει περιέλθει τα τελευταία χρόνια. Και για ποιο λόγο αυτή η κατάσταση δεν έχει επιλυθεί».