Με τις τελικές αποφάσεις να αναμένεται να ληφθούν στο προγραμματισμένο για τις 24 Μαΐου, ολοκληρώθηκε το χθεσινό Eurogroup, που συγκλήθηκε εκτάκτως ειδικά για την Ελλάδα. Κοινή εκτίμηση αποτελεί το γεγονός ότι οι δύο πλευρές βρίσκονται πιο κοντά σε συμφωνία, ενώ προσδιορίστηκε ένας “οδικός χάρτης” πάνω στον οποίο αυτή θα βασιστεί.
Σε ό,τι αφορά το χρέος, υπήρξε καταρχήν συμφωνία για την ελάφρυνση του, με ασαφείς όρους και σε τρεις δόσεις και υπό την προϋπόθεση ότι η Βουλή των Ελλήνων θα ψηφίσει τα υπόλοιπα εναπομείναντα μέτρα («κόκκινα» δάνεια, Ταμείο Ιδιωτικοποιήσεων και έμμεσοι φόροι) και το μηχανισμό για τα έκτακτα μέτρα – ευρέως γνωστό ως «κόφτη» – πριν από τη σύγκληση του Eurogroup της 24ης Μαΐου. Η πολυπόθητη όμως λύση για το χρέος δεν αναμένεται να εφαρμοστεί σύντομα, καθώς ήδη αρκετοί παράγοντες δείχνουν το 2018, αφού πρώτα η Ελλάδα θα έχει τηρήσει όλες της δεσμεύσεις και έχει επιτύχει πρωτογενή πλεονάσματα. Συγκεκριμένα η Ελλάδα θα πρέπει μέχρι το 2030, να πετυχαίνει πρωτογενές πλεόνασμα πάνω από το 3% του ΑΕΠ της.
Στο πλαίσιο αυτό, σύμφωνα με τη χθεσινή απόφαση των υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης, το Eurogroup προσβλέπει να λάβει γρήγορα το σχέδιο του συμπληρωματικού μνημονίου, στο οποίο θα συμπεριλαμβάνεται η τελική λίστα προαπαιτούμενων μέτρων, καθώς επίσης και την έκθεση συμμόρφωσης για την πρώτη αξιολόγηση.
Αυτό σημαίνει ότι τις επόμενες ημέρες κυβέρνηση και θεσμοί θα πρέπει να καταλήξουν σε οριστική συμφωνία, προκειμένου το Eurogroup να δώσει το «πράσινο φως» για την εκταμίευση της δόσης του προγράμματος. Μάλιστα σύμφωνα με τον Έλληνα υπουργό Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτο, αυτή η δόση μπορεί να ξεπερνά και τα 5,7 δισ. ευρώ, με στόχο να καλυφθούν οι υποχρεώσεις προς τους δανειστές, αλλά και να ξεκινήσει η αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών του δημοσίου προς τους ιδιώτες.
Στην συνέντευξη Τύπου ο Γερούν Ντάισελμπλουμ σημείωσε ότι, η ελληνική πλευρά πρέπει τις επόμενες μέρες να νομοθετήσει όλα τα προαπαιτούμενα, αλλά και το μηχανισμό για τα έκτακτα μέτρα. Ο μηχανισμός αυτός μπορεί να λειτουργήσει βάσει της ελληνικής πρότασης, με διαφοροποιήσεις κυρίως στο βαθμό στον οποίο θα θεσπιστούν τα μέτρα με προσωρινό χαρακτήρα και τα οποία την επόμενη χρονιά θα πρέπει να έχουν αντικατασταθεί με τα μέτρα που θα έχουν συμφωνηθεί με τους δανειστές. Μετά τη νομοθέτησή τους, θα έχουν μόνιμο και διαρθρωτικό χαρακτήρα. Φαίνεται ότι στην ελληνική πρόταση δεν εξαιρούνται από τις αυτόματες περικοπές οι βασικές κρατικές δαπάνες – δηλαδή μισθοί και συντάξεις – αλλά, μόνο κάποιες κατηγορίες κρατικών δαπανών.
Μηχανισμός με «κρυφά» μέτρα
Με βάση τα όσα συμφωνήθηκαν στο Eurogroup, η Ελλάδα απέφυγε την ψήφιση νέων συμπληρωματικών μέτρων ύψους 3,6 δισ. ευρώ, καθώς οι δανειστές αποδέχθηκαν τη θέσπιση μηχανισμού έκτακτης ανάγκης.
Ωστόσο, φαίνεται να μην αποφεύγει την «τυφλή» περικοπή δαπανών στην περίπτωση που δεν επιτευχθούν οι στόχοι και καταστεί αναγκαίο να ενεργοποιηθεί ο αυτόματος μηχανισμός έκτακτης ανάγκης.
Σύμφωνα με πληροφορίες ο μηχανισμός αυτός θα επιβάλει αυτόματες περικοπές σε ολόκληρο το φάσμα των δαπανών με εξαίρεση κάποιες δαπάνες κοινωνικού χαρακτήρα και για την Άμυνα της χώρας. Δηλαδή ο αυτόματος κόφτης θα μπορεί να επιβληθεί ακόμα σε μισθούς και συντάξεις, προκειμένου οι στόχοι του προγράμματος να ξαναμπούν σε «τροχιά».
Με βάση τις πρώτες συζητήσεις η ενεργοποίηση του μηχανισμού θα κρίνεται κάθε χρόνο μετά την ανακοίνωση των δημοσιονομικών στοιχείων της προηγούμενης χρονιάς από την ΕΛΣΤΑΤ. Σε περίπτωση που διαπιστωθεί απώλεια στόχων, τότε θα εφαρμόζονται αυτόματες, αλλά και μη αυτόματες, οριζόντιες περικοπές.
Η γκρίζα ζώνη του… ΔΝΤ
Όλες οι ανακοινώσεις έγιναν χωρίς να έχει ανοίξει ακόμα τα χαρτιά του το Ταμείο, αν και ο Έλληνας υπουργός Οικονομικών παραδέχθηκε ότι το ΔΝΤ ζητά περισσότερα για το χρέος. Υπάρχει το ενδεχόμενο το Ταμείο να μη συνυπογράψει την τεχνική συμφωνία για το κλείσιμο της αξιολόγησης, θεωρώντας ότι το πρόγραμμα δεν είναι βιώσιμο χωρίς αναπροσαρμογή των δημοσιονομικών στόχων και χωρίς λήψη συγκεκριμένων αποφάσεων για το χρέος. Πρακτικά αν συμβεί κάτι τέτοιο, σύμφωνα με τον Γερούν Ντάισελμπλουμ, η εκταμίευση της δόσης δεν συνδέεται νομικά με τις αποφάσεις για το χρέος, αλλά με τη νομοθέτηση συγκεκριμένων μέτρων και μεταρρυθμίσεων, διευκρινίζοντας όμως ότι αυτό ισχύει μόνο αν είναι ξεκάθαρο ότι το Ταμείο θα συμμετάσχει στο πρόγραμμα (on board). Κοινώς χωρίς ΔΝΤ δεν κλείνει η αξιολόγηση και δεν εκταμιεύεται ούτε μισό ευρώ.
Σύμφωνα με τις αποφάσεις των υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης το Eurogroup θα εξετάσει:
-Βραχυπρόθεσμα: δυνατότητες να βελτιστοποιηθεί η διαχείριση του χρέους στο πλαίσιο του προγράμματος
-Mεσοπρόθεσμα: Το Eurogroup ζητά από Euroworking Group να διερευνήσει συγκεκριμένα μέτρα τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν, εάν είναι αναγκαίο στο τέλος του προγράμματος του ESM με την προϋπόθεση επιτυχούς εφαρμογής του προγράμματος του ESM καθώς επίσης και μέτρα, όπως τη χρήση των κερδών από τις αγορές των ελληνικών ομολόγων στο πλαίσιο των προγραμμάτων της SMP και ANF.
-Μακροπρόθεσμα: To Eurogroup είναι σε ετοιμότητα, αν χρειαστεί και με την προϋπόθεση της συμμόρφωσης με τους στόχους του πρωτογενούς πλεονάσματος, να αξιολογήσει περαιτέρω στο τέλος του προγράμματος την ανάγκη για πιθανά πρόσθετα μέτρα για το χρέος, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας παραμένουν σε βιώσιμη πορεία.