Έξι μήνες εντατικών διαπραγματεύσεων που έφεραν την Ελλάδα κοντά στην έξοδο από το ευρώ χρειάστηκαν για να συμφωνηθεί το νέο πρόγραμμα διάσωσης, σημειώνει η Goldman Sachs σε έκθεσή της στην οποία καταγράφει τα «μαθήματα» από την ελληνική κρίση. Τονίζει το γεγονός ότι αμέσως μετά την ψήφιση του MoU, η χώρα πηγαίνει σε εκλογές στις οποίες οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι τα δύο πρώτα κόμματα (που αμφότερα δηλώνουν ότι θα συνεργαστούν με τους δανειστές) βρίσκονται πολύ κοντά.
Όπως όμως επισημαίνει ο αμερικανικός οίκος, το εάν η νέα ελληνική κυβέρνηση θα παραμείνει απόλυτα δεσμευμένη στο πρόγραμμα μένει να φανεί. Κατά την ανάλυση, σύμφωνα με τα όσα αναφέρει το euro2day, ακόμα και αν ο ΣΥΡΙΖΑ ή η ΝΔ καταφέρουν να σχηματίσουν κυβερνητικό συνασπισμό, στην πράξη δεν επιδεικνύουν γνήσια «ιδιοκτησία» του προγράμματος, κάτι που είναι απαραίτητο προϋπόθεση για την επιτυχία του.
Υπάρχουν στην πράξη δύο στοιχεία που μπορεί να οδηγήσουν σε επανεμφάνιση των εντάσεων:
* Πρώτον, περαιτέρω επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης στην Ελλάδα θα μπορούσε να οδηγήσει σε επανεμφάνιση της αντίστασης στο πρόγραμμα από το εκλογικό σώμα, ειδικά σε ό,τι αφορά τα προτεινόμενα δημοσιονομικά μέτρα.
* Η νέα κυβέρνηση είναι πιθανό να περιμένει ένα καθαρό σήμα από τους δανειστές για το ζήτημα του χρέους. Οι τελευταίοι όμως διστάζουν να δώσουν αυτό το σήμα πολύ νωρίς, φοβούμενοι ότι θα υπονομεύσει τη διάθεση της Αθήνας για μεταρρυθμίσεις. Επιπλέον μπορεί να υπάρξει διαφωνία μεταξύ Ελλάδας και εταίρων για την ουσία των προσπαθειών που θα γίνουν. Τέλος, η διστακτικότητα των δανειστών να προσφέρουν ανακούφιση χρέους μπορεί να ενταθεί αν υπάρξουν αποκλίσεις στους δημοσιονομικούς στόχους.
Λόγω των παραπάνω, η Goldman Sachs δεν περιμένει η εφαρμογή του προγράμματος να είναι ομαλή. Εκτιμά ότι το επίπεδο της έντασης που υπήρξε τον περασμένο Ιούνιο-Ιούλιο δεν είναι πιθανό να προκύψει, δεδομένου ότι οι μνήμες από τον κίνδυνο Grexit είναι ακόμα νωπές. Ετσι, η πιο ρεαλιστική εκτίμηση είναι, κατά την ανάλυση, μια «ανώμαλη» εφαρμογή του προγράμματος, με σποραδικές εντάσεις να προκύπτουν αλλά να μη φτάσουν σε σημείο «έκρηξης».
Τα ευρύτερα μαθήματα
Ο οίκος προχωρά και σε μια ευρύτερη καταγραφή των μηνυμάτων από τα όσα προηγήθηκαν:
* Το ευρώ παραμένει δημοφιλές. Η προηγούμενη κυβέρνηση (παρά τα όσα είπε ο Γιάνης Βαρουφάκης και το δημοψήφισμα) δεν συνηγόρησε υπέρ της εξόδου από το ευρώ. Αυτό θεωρείται θετικό για την αξιολόγηση της μακροπρόθεσμης σταθερότητας της ευρωζώνης.
* Το ιδανικό μείγμα δημοσιονομικής προσαρμογής και η πολιτική πραγματικότητα στην ΕΕ. Η τεράστια δημοσιονομική σύσφιξη μετά το 2010 είχε σημαντικές επιπτώσεις στην ύφεση που ακολούθησε στην Ελλάδα. Ωστόσο, μια πιο ήπια προσαρμογή θα δημιουργούσε την ανάγκη για μεγαλύτερα προγράμματα διάσωσης και (εν τέλει) μεγαλύτερες διαγραφές χρέους από τους δανειστές. Δεδομένης της ανάγκης, όμως, αυτά να εγκριθούν από ξένα κοινοβούλια, η δυνατότητα για ηπιότερη προσαρμογή ήταν περιορισμένη, τουλάχιστον για κάποιες χώρες. Αυτοί οι πολιτικοί περιορισμοί, σημειώνει η Goldman Sachs, θα παραμείνουν ένας δεσμευτικός περιορισμός για τις κυβερνήσεις.
* Η περαιτέρω πολιτική ενοποίηση και η σημασία της εμπιστοσύνης. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ υποστήριξε ότι είχε τη δημοκρατική εντολή να επαναδιαπραγματευτεί τους όρους διάσωσης, τονίζοντας έτσι την πιθανότητα ενός αναδρομικού βέτο σε συμφωνίες προηγούμενων κυβερνήσεων. Κατ’ επέκταση, ο αμερικανικός οίκος σημειώνει ότι η αξιοπιστία μιας συμφωνίας μεταξύ μιας ευάλωτης χώρας και των δανειστών της περιορίζεται όσο η δημοκρατική νομιμοποίηση κρίνεται σε εθνικό επίπεδο, περιορίζοντας την πιθανότητα για μεγαλύτερη ενοποίηση σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ.