«Πώς το ατύχημα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στην Ελλάδα, αλλάζει το Ταμείο» είναι ο τίτλος εκτενούς δημοσιεύματος του Reuters, που καταγράφει μέσα από έρευνα και συνεντεύξεις τις αμφιβολίες που είχε από την αρχή το ΔΝΤ για τα σχέδια διάσωσης της Ελλάδας που ξεκίνησαν πριν από πέντε χρόνια.
Η έρευνα αδημοσίευτων πρακτικών του Διοικητικού Συμβουλίου του ΔΝΤ δείχνει ότι μία πλειοψηφία σχεδόν των διευθυντών του θεωρούσαν στις 9 Μαΐου του 2010 ότι το ελληνικό πρόγραμμα δεν θα ήταν αποτελεσματικό, αναφέρει το δημοσίευμα, προσθέτοντας: «Νέες συνεντεύξεις με περισσότερους από 20 υψηλόβαθμους αξιωματούχους, καθώς και εκτενής έρευνα των πρακτικών των διοικητικών συμβουλίων του ΔΝΤ δείχνουν την αναταραχή και τις διαφορές μέσα στο Ταμείο, τότε (πριν από πέντε χρόνια) και τώρα».
Η μεγαλύτερη ανησυχία για το πρόγραμμα ήταν ότι δεν προβλεπόταν αναδιάρθρωση του χρέους, θυμούνται αξιωματούχοι του ΔΝΤ. «Ήταν απόλυτα σαφές στο κτίριο του ΔΝΤ –όχι σε όλους, αλλά στη μεγάλη πλειοψηφία μας– ότι ήταν αναγκαία η αναδιάρθρωση», σημείωσε υψηλόβαθμος αξιωματούχος του ΔΝΤ. Αλλά οι Ευρωπαίοι φοβόνταν ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες που ήταν γεμάτες με ελληνικά ομόλογα θα μπορούσαν να καταρρεύσουν και υποστήριξαν ότι μία αναδιάρθρωση του χρέους θα μετέδιδε τα οικονομικά προβλήματα της Ελλάδας σε άλλα μέρη της Ευρωζώνης, παρακινώντας άλλες χώρες να ζητήσουν επίσης συμφωνίες για το χρέος τους.
«Οι επιπτώσεις βαραίνουν ακόμη το Ταμείο. Το ΔΝΤ λέει τώρα ότι δεν θα συμμετάσχει στο τελευταίο πρόγραμμα βοήθειας της Ελλάδας, αν η Ευρώπη δεν δεχθεί την αναδιάρθρωση του (ελληνικού) χρέους σε μία έκταση που έως τώρα η Ευρώπη απέρριπτε», σημειώνει το Ρόιτερς. Ένας υψηλόβαθμος οικονομολόγος του ΔΝΤ δήλωσε για το πρόγραμμα διάσωσης: «Αντικειμενικά, φέραμε σε χειρότερη θέση την Ελλάδα… Δανείζεις μία χώρα που δεν είναι ήδη σε θέση να αποπληρώσει το χρέος της και αυτό δεν είναι η εντολή μας».
Πριν διαμορφωθεί το πρώτο ελληνικό πρόγραμμα διάσωσης, η Κριστίν Λαγκάρντ, που ήταν τότε υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας και τώρα επικεφαλής του ΔΝΤ, συμφωνούσε με τον τότε Γάλλο Πρόεδρο Σαρκοζί ότι το ΔΝΤ δεν έπρεπε να συμμετέχει σε προγράμματα στην Ευρώπη. Όπως δήλωσε σε συνέντευξη που έδωσε στο Ρόιτερς, η άποψη της ήταν «κατηγορηματικά στην ελπίδα ότι οι Ευρωπαίοι θα μπορούσαν να διαμορφώσουν ένα επαρκές πακέτο, επαρκώς προστατευτικό, με επαρκές δίχτυ ασφαλείας για να φανεί ότι η Ευρώπη μπορούσε να χειριστεί τα δικά της θέματα».
Όταν τον Φεβρουάριο του 2012 οριστικοποιήθηκαν το «κούρεμα» των ελληνικών ομολόγων και το νέο (δεύτερο) πρόγραμμα βοήθειας, η Λαγκάρντ, που είχε αναλάβει ήδη ως επικεφαλής του ΔΝΤ, εξέφρασε τις ανησυχίες της. Ο τότε οικονομικός σύμβουλος του πρωθυπουργού Λουκά Παπαδήμου, Γκίκας Χαρδούβελης, δήλωσε: «Όλοι οι υπουργοί αλληλοσυγχαίρονταν και η Κριστίν Λαγκάρντ σηκώθηκε και είπε κάτι του τύπου: “Παιδιά, μην αλληλοσυγχαίρεστε – επειδή σε τρία χρόνια θα κληθείτε να δώσετε και άλλα λεφτά”. Δεν πίστευε ότι αυτή θα ήταν η τελική συμφωνία».
Ο Ευάγγελος Βενιζέλος, που ανέλαβε υπουργός Οικονομικών το καλοκαίρι του 2011,δήλωσε στο Ρόιτερς ότι το πρόβλημα ήταν πολιτικό. «Αυτοί (το ΔΝΤ και η Ευρώπη) επέμεναν σε σκληρά μέτρα για να αποδείξουμε ότι ήμασταν έτοιμοι να πληρώσουμε το πολιτικό κόστος». Οι περισσότεροι στο ΔΝΤ πιστεύουν ότι ένας από τους λόγους που το πρόγραμμα της τρόικας απέτυχε ήταν επειδή διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις δεν εφάρμοσαν ποτέ σωστά τις μεταρρυθμίσεις. Οι Έλληνες επικριτές, από την άλλη πλευρά, λένε ότι ήταν τα λάθη του ΔΝΤ, όπως η προσπάθεια να μειώσει τους μισθούς των εργαζομένων αντί να δώσει περισσότερη έμφαση στις μεταρρυθμίσεις για την απελευθέρωση των αγορών.
Το ΔΝΤ, σημειώνει το δημοσίευμα, αναμένεται ευρύτατα να συμμετάσχει στο τρίτο ελληνικό πρόγραμμα, αλλά όχι πριν λάβει τη δέσμευση από την Ευρώπη ότι θα δοθεί στη Ελλάδα κάποια μορφή ελάφρυνσης του τεράστιου χρέους της. Το δημοσίευμα σημειώνει ότι δύο αξιωματούχοι του ΔΝΤ δήλωσαν στο Ρόιτερς πως ένας αυξανόμενος αριθμός των επιτελών του Ταμείου πιέζει για την κατάργηση της αλλαγής στην πολιτική του, που καθιέρωσε ο πρώην επικεφαλής του Ντομινίκ Στρος – Καν για να επιτρέψει τη συμμετοχή του Ταμείου στο ελληνικό πρόγραμμα.
Ωστόσο, οι ΗΠΑ, που είναι ο μεγαλύτερος μέτοχος του Ταμείου, πιστεύουν ότι ο κανόνας «για την κατ΄εξαίρεση πρόσβαση» πρέπει να παραμείνει. Η εμπλοκή του ΔΝΤ στην Ευρωζώνη έχει εντείνει, επίσης, τη συζήτηση για την κυριαρχία του Ταμείου από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Η Λαγκάρντ αναμένεται να κερδίσει μία δεύτερη θητεία ως γενική διευθύντρια, αν την επιδιώξει, αλλά η Κίνα, η Ινδία, η Βραζιλία και άλλοι μέτοχοι θέλουν μεγαλύτερο λόγο στο Ταμείο.