Απόλυτη αγαλλίαση επικρατεί στην αντιπολίτευση και τους οπαδούς της μετά το θρίαμβο σε Κωνσταντινούπολη, Άγκυρα, Σμύρνη κι άλλους μεγάλους δήμους των Εκρέμ Ιμάμογλου, Μανσούρ Γιαβάς κι άλλων υποψηφίων του κεμαλικού CHP επί των εκλεκτών του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στις δημοτικές εκλογές στην Τουρκία.
Οι Τούρκοι ψηφοφόροι κατάφεραν στον Ερντογάν και το κυβερνών κόμμα το μεγαλύτερο εκλογικό πλήγμα μέχρι σήμερα στις δημοτικές εκλογές της Κυριακής, επανεπιβεβαιώνοντας την αντιπολίτευση ως πολιτική δύναμη και ενισχύοντας τον Ιμάμογλου ως τον κύριο υπολογίσιμο αντίπαλο του Τούρκου προέδρου.
Μέγα πλήθος γιόρτασε το βράδυ την επανεκλογή του Ιμάμογλου, λίαν προβεβλημένης από τουρκικά και δυτικά ΜΜΕ προσωπικότητας του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP).
«Αυτή δεν είναι παρά μόνο η αρχή!» φώναζαν μπροστά στην έδρα του δήμου της Κωνσταντινούπολης. Ο Ιμάμογλου, μπροστά σε μια θάλασσα από κόκκινες σημαίες της Τουρκίας και τους εκστασιασμένους οπαδούς του εμφανίστηκε επί σκηνής με λευκό πουκάμισο, τη στολή μάχης του. «Εσείς ανοίξατε την πόρτα σε ένα νέο μέλλον σήμερα. Από αύριο η Τουρκία θα είναι μια διαφορετική Τουρκία. Εσείς ανοίξατε την πόρτα στην άνοδο της δημοκρατίας, της ισότητας και της ελευθερίας. Εσείς ανάψατε το κερί της ελπίδας στις κάλπες», είπε.
«Κερδίσαμε τις εκλογές!» διαβεβαίωσε νωρίτερα, χωρίς να περιμένει τα επίσημα αποτελέσματα, που πάντως άφηναν να εννοηθεί από νωρίς το βράδυ πως το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) όδευε σε πανωλεθρία, μολονότι δαπάνησε τριπλάσιο ποσό στην εκλογική καμπάνια στην Κωνσταντινούπολη σε σύγκριση με τον Ιμάμογλου.
Η διπλή νίκη του Ιμάμογλου
Νεαροί στο πλήθος είχαν ανάψει τους φακούς των κινητών τηλεφώνων τους και καπνογόνα, όπως συνηθίζουν οι οπαδοί σε ποδοσφαιρικούς αγώνες.
Η νίκη είναι διπλή για τον δήμαρχο Ιμάμογλου, 52 ετών, καθώς όχι μόνο διατηρεί το αξίωμα που κέρδισε έπειτα από σκληρή μάχη το 2019, αλλά κατάφερε θεαματικό χαστούκι στον πρόεδρο Ερντογάν, που είχε αφιερώσει μεγάλο μέρος της ενέργειάς του τελευταία για να υποστηρίξει τον υποψήφιο της ισλαμοσυντηρητικής παράταξής του, τον μηχανικό και πρώην υπουργό Περιβάλλοντος Μουράτ Κουρούμ, 47 ετών, που διεκδίκησε το αξίωμα για πρώτη φορά.
O Ιμάμογλου εξασφάλισε περίπου 4,5 εκατ. ψήφους που αντιστοιχούν στο 51% όσων ψήφισαν, και μάλιστα χωρίς την υποστήριξη ορισμένων κομμάτων που τον βοήθησαν να φτάσει στη νίκη το 2019. Τόσο το φιλοκουρδικό Κόμμα Ισότητας και Δημοκρατίας των Λαών (DEM) όσο και το εθνικιστικό ακροδεξιό «Καλό Κόμμα» (IYI) κατέβασαν τους δικούς τους υποψηφίους, ενώ δεν υπήρξε κάποια στήριξη από τον πρόεδρο του DEVA, Αλί Μπαμπατζάν, και τον πρώην πρωθυπουργό, Αχμέτ Νταβούτογλου. Ως εκ τούτου μπορεί να καυχάται ότι δεν έχει την ανάγκη κανενός από αυτούς, που είχαν στηρίξει τον Κιλιτσντάρογλου στις προεδρικές και βουλευτικές εκλογές, για να νικήσει τον Ερντογάν.
Αέρα στα πανιά των προεδρικών φιλοδοξιών του Ιμάμογλου
«Μπορώ να πω ότι η εμπιστοσύνη κι η πίστη των δημοτών μας σε εμάς ανταμείφθηκε», είπε ο Ιμάμογλου, που μαζί με τον Μανσούρ Γιαβάς θεωρούνται πλέον ως πιθανοί υποψήφιοι για τις προεδρικές εκλογές του 2028.
«Μπορεί να ήταν απλώς δημοτικές εκλογές, αλλά η νίκη της αντιπολίτευσης στους μεγάλους δήμους είναι μια σημαντική επίδειξη ισχύος κατά του κυβερνώντος κόμματος», δήλωσε ο 25χρονος Γεσίμ Αλμπαϊράκ.
«Αν ήταν ο Ιμάμογλου ή ο Μανσούρ Γιαβάς υποψήφιος του CHP στις περσινές προεδρικές εκλογές, είναι σίγουρο ότι θα είχαν νικήσει», σημείωσε ο 27χρονος Μεχμέτ Μπανκατζί.
«Αυτά τα αποτελέσματα θα βάλουν τον Ιμάμογλου και το CHP στο επίκεντρο της τουρκικής πολιτικής σκηνής», σχολίασε ο αναλυτής Γιουσούφ Τζαν του Woodrow Wilson International Center for Scholars της Ουάσιγκτον.
«Άνοιξαν τα μάτια» των Τούρκων;
Στη διάρκεια της προεκλογικής καμπάνιας ο Ερντογάν είπε ότι αυτές οι εκλογές θα ήταν οι τελευταίες του, αφού η θητεία του λήγει το 2028, αλλά οι επικριτές του Τούρκου προέδρου θεωρούσαν ότι μια νίκη θα τον ενθάρρυνε να προχωρήσει σε αλλαγή του Συντάγματος για να διεκδικήσει και πάλι την επανεκλογή του. Μετά απ’ αυτή τη δραματική ήττα αυτό φαντάζει πλέον απίθανο, σχολιάζουν αναλυτές.
Αντίθετα το αποτέλεσμα συνιστά μεγάλη επιτυχία για τον πρόεδρο του CHP, Οζγκούρ Οζέλ, που έπλεξε το εγκώμιο των ψηφοφόρων επειδή επέλεξαν να αλλάξουν, όπως είπε, το πρόσωπο της χώρας: «Θέλουν να ανοίξουν την πόρτα σε ένα νέο πολιτικό κλίμα στη χώρα μας».
Βάσει των αποτελεσμάτων το CHP εξασφάλισε τον έλεγχο ενός μεγάλου τμήματος της δυτικής Τουρκίας και κατήγαγε νίκες και σε πιο συντηρητικές περιοχές κοντά στη Μαύρη Θάλασσα και την κεντρική Ανατολία, περιοχές παραδοσιακά εχθρικές στις πολιτικές του. «Ποτέ στο παρελθόν δεν ήταν τόσο σημαντικές οι δημοτικές εκλογές», έκρινε ο Οζέρ Σεντζάρ, πολιτικός αναλυτής του δημοσκοπικού ινστιτούτου Metropoll.
Όταν έγινε σαφές το αποτέλεσμα στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης, στην ευρωπαϊκή και την ασιατική πλευρά της, ακούγονταν ασταμάτητα κόρνες αυτοκινήτων και κραυγών χαράς.
«Η Τουρκία είναι λαϊκή και θα παραμείνει», φώναζαν συγκεντρωμένοι, «Ερντογάν, παραιτήσου!» πλειοδοτούσαν άλλοι, αν και τους επανέφερε στην τάξη ο νικητής της αναμέτρησης στην Κωνσταντινούπολη, που τους κάλεσε να μην αποδοκιμάζουν τον αρχηγό του κράτους.
«Αυτή δεν είναι παρά μόνο η αρχή», έλεγε η Έγκε Έρσοζ, 19 ετών, στην πλατεία μπροστά στο δημαρχείο.
Αυτή «είναι η πρώτη φορά που το AKP χάνει τόσο. Άνοιξαν τα μάτια των Τούρκων και ψήφισαν τους υποψήφιους που σκέφτονται πρώτα την οικονομία, την παιδεία και το μέλλον της νεολαίας», έκρινε.
«Η νίκη ήρθε λίγο αργά, αλλά καταφέραμε αποφασιστικό χτύπημα στο AKP και ελπίζω πως θα το δούμε να χάνει εντελώς την εξουσία», πρόσθεσε η νεαρή.
Οι ψηφοφόροι τιμώρησαν τον Ερντογάν για την οικονομία
«Είναι ένα ηχηρό μήνυμα», τονίζει ο Σελίμ Σαζάκ, επικεφαλής της Sanda Global, που παρέχει συμβουλευτικές υπηρεσίες σε διάφορα κόμματα. «Οι ψηφοφόροι είπαν στην κυβέρνηση ότι η οικονομία τους πονάει».
«Οι συντηρητικοί ψηφοφόροι τιμώρησαν το AKP στις κάλπες λόγω της κρίσης του κόστους διαβίωσης», είπε ο Σελίν Ναζί του European Institute της London School of Economis, προσθέτοντας ότι η έκβαση των εκλογών «θα εμφυσήσει νέα πνοή στο CHP», αλλά και θα εδραιώσει τη θέση του Ιμάμογλου: «Είναι ο μόνος πολιτικός που κατάφερε να νικήσει τρεις φορές τον Ερντογάν», επεσήμανε.
Στο ίδιο μήκος κύματος κι ο Εμρέ Πεκέρ, διευθυντής του τμήματος για την Ευρώπη του Eurasia Group: «οι ψηφοφόροι φαίνεται ότι τιμώρησαν το κόμμα του Ερντογάν και τους υποψηφίους του για τις οικονομικές τους δυσκολίες».
Για την Αρζού Ούλοτζακ, 47 χρονιών, ήταν «η οργή του πληθυσμού εξαιτίας της χειροτέρευσης των οικονομικών συνθηκών» αυτή που οδήγησε στην ήττα της κυβερνητικής παράταξης.
«Κάθε μέρα, οι τιμές ανεβαίνουν, ο κόσμος βρίσκεται σε απελπιστική κατάσταση», εξήγησε.
«Μόνος του ανέβασε τον πληθωρισμό αυτός ο … Φτάνει πια», είπε ο Μπουρχάν, δηλώνοντας ότι είχε ψηφίσει Ερντογάν στις προηγούμενες εκλογές, αλλά αυτή τη φορά προτίμησε τον Ιμάμογλου.
Για την Εσρά Παλάσογλου, άλλη υποστηρίκτρια της αντιπολίτευσης, πλέον στην Τουρκία «ο κόσμος αφυπνίστηκε» και «αυτή είναι η δημοκρατία».
«Με μαντίλα, χωρίς μαντίλα, δεξιοί, αριστεροί, όλοι ξύπνησαν κι έδωσαν ένα μάθημα στον Ερντογάν», κατέληξε.
«Οι ψηφοφόροι έδειξαν κίτρινη κάρτα στην κυβέρνηση», σημείωσε ο Ουτκού Τζακιρεζέρ, βουλευτής του CHP , σημειώνοντας ότι μετά τις νίκες της αντιπολίτευσης θεωρεί πιο πιθανή τώρα την πρόωρη προσφυγή στις κάλπες.
Για τον 52χρονο Ιμάμογλου, τον πιο αναγνωρίσιμο πολιτικός της αντιπολίτευσης, ο δρόμος είναι πλέον ξεκάθαρος για την ηγεσία του CHP και μια υποψηφιότητα στις προεδρικές εκλογές του 2028.
Για τον Ερντογάν τα πράγματα είναι δύσκολα. «Μπορεί να χρειαστεί ακόμη και να εξετάσει το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών ή μετάβασης σε κοινοβουλευτικό σύστημα», λέει ο Μπερκ Εσέν, ακαδημαϊκός στο Πανεπιστήμιο Σαμπαντζί. Ο ηγέτης της Τουρκίας γνωρίζει ότι εάν αυτός ή ο διάδοχός του έχανε από τον Ιμάμογλου, το AKP θα είναι ανίσχυρο. «Για αυτόν αυτό είναι ένα εφιαλτικό σενάριο», είπε ο Εσέν.
Πάντως, όπως σημειώνει το Bloomberg, ακόμη και μετά τη δεύτερη κατά σειρά νίκη του στις δημοτικές εκλογές στην Κωνσταντινούπολη ο Ιμάμογλου έχει κι άλλη μάχη να δώσει, καθώς κατηγορείται για προσβολή μελών του Ανώτατου Εκλογικού Συμβουλίου, που θα μπορούσε να καταλήξει στο να του απαγορευτεί να κατέχει πολιτικό αξίωμα.