Εκδηλώσεις μνήμης πραγματοποιούνται στην Τουρκία μέχρι την Τρίτη για την επέτειο του σεισμού της 6ης Φεβρουαρίου, της χειρότερης καταστροφής στη σύγχρονη ιστορία της χώρας η οποία στοίχισε τη ζωή σε περισσότερους από 53.000 ανθρώπους στις νοτιοανατολικές περιοχές της.
Μέσα σε 65 δευτερόλεπτα, χάθηκαν 53.537 ζωές (σύμφωνα με τον τελευταίο απολογισμό των αρχών που δόθηκε προχθές, Παρασκευή, στη δημοσιότητα) κάτω από τα ερείπια της καθημερινότητάς τους, κάτω από τους σωρούς του μπετόν των κατοικιών τους που κατέρρευσαν. Αν προστεθούν οι 6.000 θάνατοι που καταγράφηκαν στη γειτονική Συρία, ο απολογισμός της καταστροφής ανέρχεται σε σχεδόν 60.000 νεκρούς, γεγονός που την κατατάσσει μεταξύ των 10 πιο φονικών των 100 τελευταίων ετών – ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μίλησε για «την καταστροφή του αιώνα».
Ο σεισμός έπληξε 11 επαρχίες που είναι από τις πιο φτωχές της Τουρκίας και 14 εκατομμύρια Τούρκους, μερικοί από τους οποίους δεν έχουν ακόμα ξεπεράσει το σοκ.
«Πάει ένας χρόνος, αλλά δεν φεύγει από το μυαλό μας», λέει η Τσαγκλά Ντεμιρέλ, 31 ετών, η οποία διαμένει σε μια από τις πόλεις από κοντέινερ που στήθηκαν στην Αντάκια, την αρχαία Αντιόχεια που καταστράφηκε σε ποσοστό 90%, στην επαρχία Χατάι, γειτονική της Συρίας. «Η ζωή έχασε κάθε ενδιαφέρον», προσθέτει. «Δεν έχω πια οικογένεια να επισκεφθώ, δεν έχω πόρτα να χτυπήσω, δεν έχω μέρος ευχάριστο για να ζήσω. Τίποτα πια».
Συνολικά κατέρρευσαν περισσότερα από 100.000 κτίρια, 2,3 εκατομμύρια υπέστησαν ζημιές και 700.000 άνθρωποι ζούν μέσα σε εμπορευματοκιβώτια.
«Μας ακούει κανείς;»
«Όταν μπαίνω στο σπίτι μου, τρέμω. Επιβιώνεις, αλλά δυσκολεύεσαι να αντέξεις το χτύπημα», συνοψίζει ο Καντίρ Γενιτσελί, ένας 70χρονος συνταξιούχος στο Καχραμανμαράς, 50 χιλιόμετρα από το επίκεντρο του σεισμού.
Όμως τους συγγενείς των θυμάτων εξακολουθεί να στοιχειώνει το αίσθημα ότι έχουν εγκαταλειφθεί από το κράτος. Είχαν καταγγείλει την αργοπορία των σωστικών συνεργείων, τα οποία έφθασαν με τα απαραίτητα μηχανήματα με καθυστέρηση μέχρι και τριών ημερών.
Ανήμερα της επετείου, το πρωί της Τρίτης, στις 04:17, την ώρα του σεισμού που βρήκε τους κατοίκους στον ύπνο τους, οι διασωθέντες της Χατάι, οι οποίοι συμμετέχουν σε μια «Πλατφόρμα της 6ης Φεβρουαρίου», πρόκειται να συγκεντρωθούν για να φωνάξουν μαζί, όπως είχαν κάνει εκείνη τη νύχτα: «Μας ακούει κανείς;»
Γρήγορα ο πρόεδρος Ερντογάν, ο οποίος διεξήγε τότε εκστρατεία για την επανεκλογή του, είχε υποσχεθεί 650.000 νέες κατοικίες μέσα στο χρόνο.
Ένδεκα μήνες αργότερα, σύμφωνα με το υπουργείο Περιβάλλοντος και Πολεοδομίας, έχει ξεκινήσει η κατασκευή των μισών απ’ αυτές και 46.000 είναι έτοιμες να παραδοθούν.
Χθες, Σάββατο, ο αρχηγός του κράτους παρέδωσε στη Χατάι τα κλειδιά των 7.000 πρώτων κατοικιών σε οικογένειες με κλήρωση.
«Ο στόχος είναι να παραδίδονται 15.000 ως 20.000 κατοικίες το μήνα», υποσχέθηκε. «Μας είναι αδύνατο να φέρουμε πίσω τις ζωές που χάθηκαν, αλλά μπορούμε να αντισταθμίσουμε τις άλλες απώλειές σας», είπε απευθυνόμενος σε αξιωματούχους και διασωθέντες.
Ο αρχηγός του κράτους, ο οποίος εγκαινίασε επίσης ένα νοσοκομείο 200 κλινών στην Αλεξανδρέττα (Ισκεντερούν), στις ακτές της Χατάι, κάλεσε τους συμπολίτες του να «εμπιστευθούν το κράτος και να εμπιστευθούν τον ίδιο».
Σήμερα θα μεταβεί στην Γκαζιαντέπ και την Τρίτη στο Καχραμανμαράς, προπύργιο του κόμματός του, του AKP, οι κάτοικοι του οποίου ψήφισαν μαζικά τον περασμένο Μάιο υπέρ της επανεκλογής του.
Ο Φατίχ σίγουρα δεν είναι μεταξύ αυτών. Προτιμά να μην αποκαλύψει την ταυτότητά του. «Μήπως υπήρξε η παραμικρή πρόοδος μέσα σ’ ένα χρόνο; Όχι. Κατεδαφίζουν, παίρνουν τα μέταλλα, μεταφέρουν όπου βρουν τα μπάζα και εξαφανίζονται», καταγγέλλει αυτός ο 37χρονος εργάτης υφαντουργίας που έχασε τη δουλειά του.
Υψηλό τίμημα
«Γιατί δεν κάνει τίποτα ο δήμος; Κανένας δεν ασχολείται μαζί μας», κατηγορεί. Η Τουρκία κατέβαλε βαρύ τίμημα για την κακή ποιότητα των κατασκευών και την απληστία των εργολάβων που κατασκεύαζαν όπου έβρισκαν, με το μικρότερο κόστος, κατοικίες οι οποίες κατέρρευσαν μέσα σε μερικά δευτερόπλεπτα, όπως ο οικισμός Εμπράρ στο Καχραμανμαράς (1.400 νεκροί) ή το πολυτελές συγκρότημα κατοικιών Rönesans στην Αντάκια, που κατέρρευσε πάνω στους εκατοντάδες ενοίκους του.
Ωστόσο μέχρι σήμερα οι διώξεις που έχουν ασκηθεί είναι ελάχιστες -πολύ λίγες δίκες έχουν αρχίσει- και δεν διώκονται οι αξιωματούχοι και οι πολιτικοί που έδωσαν τις οικοδομικές άδειες χωρίς κανέναν έλεγχο.
Ακόμη χειρότερα, σύμφωνα με ειδικούς που ερωτήθηκαν από το Γαλλικό Πρακτορείο, η Τουρκία δεν είναι σήμερα καλύτερα προετοιμασμένη για να αντιμετωπίσει ένα νέο σεισμό, παρά τον αυξημένο κίνδυνο που αντιμετωπίζει η χώρα αυτή, η οποία κάθεται επάνω σε δύο μεγάλα ρήγματα.
«Θα έπρεπε να προχωρήσουμε πολύ περισσότερο από μερικά μέτρα ασπιρίνες, να προχωρήσουμε σε πλήρη επανίδρυση της διαχείρισης καταστροφών», εκτιμά ο Μικντάτ Καντίογλου, ειδικός στη διαχείριση κινδύνων στο τμήμα μηχανικών του Τεχνικού Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης (ITU). «Ακόμη κι αν οι αντισεισμικοί κανονισμοί γίνονταν στο εξής σεβαστοί, χωρίς μελέτη των εδαφών ή κατασκευασμένα πάνω σε ακατάλληλα οικόπεδα, όπως στην κοίτη ποταμών, τα κτίρια θα συνεχίσουν να καταρρέουν».